Gördesli Makbule
Gördesli Makbule Hanım (1902, Gördes, Manisa - 17 Mart 1922, Akkocalı, Akhisar), Türk Kurtuluş Savaşı'nda Anadolu'yu işgal eden Yunan kuvvetleri ile savaşırken ölen bir Kuvay-ı Milliye neferidir.
Gördesli Makbule | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1902 Gördes, Manisa, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 17 Mart 1922 (19-20 yaşlarında) Akkocalı, Akhisar, Manisa, Türkiye |
| Ölüm sebebi | Ateşli silah |
| Defin yeri | Kocayayla mevki, Akkocalı, Akhisar, Manisa 39°10′35″K 27°58′49″D / 39.17639°K 27.98028°D |
| Diğer ad(lar)ı | Makbule Hanım Gördes Kızı Makbule Efe Gördesli Mücahide Makbule |
| Meslek | Kuvay-i Milliye neferi |
| Evlilik | Halil Efe (e. 1920–1922) |
I. Dünya Savaşı'ndan sonra Yunan işgaline karşı Gördes- Demirci - Simav - Sındırgı bölgesinde başlayan direnişe katıldı. 16 Mart 1922'de Şahinkaya Köyü ve Akkocalı Köyü civarındaki Kocayayla mevkiindeki bir baskın sırasında öldürüldü.
Hayatı
değiştir1901 veya 1902 yılında Manisa'nın Gördes kasabasında doğdu. Babası, Ali Ustalar (Ağustolar) ailesinden Abdullah Efendi, annesi Zeliha Hanım'dır.[1] Çocukluk yıllarında ailesinden ata binmeyi, avcılığı ve ev işlerini öğrendi, çevresinde "Asker Makbule" lakabı ile anıldı.[2] 12 yaşında babasını kaybetti.[3]
I. Dünya Savaşı'ndan sonra Manisa 25 Mayıs 1919'da işgale uğrayınca, Makbule Hanım'ın yaşadığı Gördes'te Kuva-yı Milliye teşkilatı kuruldu.[1] Oluşturulan millî birliğin yanı sıra Gördes ve çevresinde Sarı Mehmet Efe, Halil Efe, Saçlı Efe, Parti Pehlivan ve Ali Bey çeteleri oluştu. Makbule Hanım, Parti Pehlivan çetesine katıldı. Çeteler, bir süre sonra tek efe teşkilatı olarak birleşti.
Gördes kasabası, 15 Temmuz 1920'de Yunan işgaline uğradı. Yunan kuvvetleri 21-22 Mayıs 1921 tarihlerinde Gördes kasabasını topa tutup kundaklayarak tamamen yaktılar.
Gördes'in yakılmasından sonra 1921 yılının Temmuz sonunda Makbule Hanım Usturumcalı Halil Efe ile evlendi.[3] Düğün, Demirci'de Kaymakam'ın evinin avlusunda yapıldı.[1] Makbule Hanım, Halil Efe ile evlendikten sonra eşi ile birlikte İbrahim Ethem Bey komutasındaki Akıncı Birlikleri'ne katıldı.
Sakarya Muharebesi sırasında Afyon mevzilerine çekilen Yunan birliklerinin Gördes civarına tekrar gelmesi üzerine, Akıncı Birlikleri düşmanı pusuya düşürmek için hazırlık yaptı. Makbule Hanım, müfrezesi ile beraber kalmak için ısrar etti. 16 Aralık 1921'in gecesinde Söğütlü köyüne varan müfreze düşmanla çatıştı. Makbule, çatışmada büyük yararlık gösterdi.[1]
Akıncı Birliği, 16 Mart 1922'de Şahinkaya Köyü ve Akkocalı Köyü civarındaki Kocayayla mevkiinde baskına uğradı. Gördesli Makbule, çarpışma sırasında vuruldu. Cenazesi Kocayayla'da gömüldü.[4]
Nasıl şehit olduğuna dair kaynaklarda farklı bilgiler bulunur. 1922 tarihli, İbrahim Ethem imzalı harp raporunda Makbule Hanım'ın ölümü şöyle bildirilmiştir:[1]
| “ | Şehit Halil Efe'nin ailesi Makbule Hanım, zevci gibi, birkaç müsademeye girmiş ve Kocayayla muharebesinde ihraz-ı rütbe-i şahadet eylemiştir.” | ” |
Hatırası
değiştirGördesli Makbule'nin hatırası Gördes ilçesinde şehrin merkezindeki Şehit Makbule Hanım Meydanı'nda, ilçedeki Şehit Makbule Hanım İlköğretim Okulunda, Sındırgı'da bir lisede, Demirci'de Kaymakamlık binası önündeki heykelde, Manisa'daki parkta yaşatılmaktadır.
Halil Efe, Gördesli Makbule'den iki ay sonra 17 Mayıs 1922'de Selendi’de bir çarpışmada ölmüştür.[3] Gördesli Makbule'nin, Gördes belediye alanında Halil Efe ile birlikte heykeli bulunur.
Makbule Hanım'ın Kocayayla'da defnedildiği yer, düşmanların eline geçmemesi için gizli tutulmuş;[5] 2000 yılında başlatılan çalışma sonucu Kocayayla'dan 4 km. uzaklıktaki Harlak deresinin Dereçatı mevkisinde olduğu bulunmuştur.[6] Gördesli Makbule'nin mezar yeri ve çevresi kurtuluşunun 90. yıldönümünde düzenlendi, mezar taşı ve küçük bir anıt yaptırıldı. Gördesli Makbule, Gördes'in düşman işgalinden kurtuluşunun yıl dönümlerinde ve 17 Mart vefat tarihinde mezarı başında düzenlenen çeşitli etkinliklerle anılmaktadır.
Kaynakça
değiştir- ^ a b c d e Ulusan, Şayan. "GÖRDES'İN ŞEHİT KIZI: MAKBULE". 28 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2024.
- ^ Prof. Dr. Cihan Dura (9 Mart 2017). "Gördesli Makbule Hanım". Söz Gazetesi. 10 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2017.
- ^ a b c Özelmacı, Şeyma; Çakır, Uğur (30 Haziran 2019). "Kadın Kahramanlarımızdan Bir Milis; Gördesli Makbule". Takvim-i Vekayi. 7 (1): 1-23. ISSN 2148-0087. 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2024.
- ^ Ergül, Teoman (2013). "Ege'de İşgal Bölgesinin OrtasındaDüşmana Direnen "Akıncılar"" (PDF). Kebikeç Dergi. 28 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Nisan 2024.
- ^ "Gördesli Şehit Mücahide Makbule Hanım". 27 Aralık 2017. 28 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2024.
- ^ İnce, Ahmet (10 Eylül 2012). "Milli Mücadele kahramanı Makbule'ye geciken ziyaret". Hürriyet. 28 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2024.