Gölge Kabine (Türkiye)
Gölge Kabine ya da Ana Muhalefet Partisi Gölge Kabinesi, Cumhurbaşkanlığı Kabinesi'nin çalışmalarını denetleyen Ana Muhalefet Partisi'nin üst düzey üyelerinden oluşan bir komitedir. Gölge kabine üyeleri genellikle Cumhurbaşkanlığı kabine üyesi ile karşılık gelen bir görev alır. Gölge Kabine üyeleri, Gölge Bakanlar olarak bilinir ve Ana Muhalefet Lideri (şu anki lider Özgür Özel) tarafından atanır. Gölge Bakanın rolü, alternatif politikalar geliştirmek, hûkümet eylemleri ve politikaları konusunda hesap verilebilirlik sağlamak ve kendi özel politika alanlarındaki muhalefet temsilcisi olarak hareket etmektir.
11 Kasım 2023'te ana muhalefet partisi Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) lideri Özgür Özel, yeni Merkez Yönetim Kurulu (MYK) üyelerini belirledi. Özgür Özel yönetimindeki Parti Meclisi toplantısında, MYK üyelerinin yanı sıra hükûmetteki bakanlıkların faaliyetlerini izleyecek bir 'Gölge Kabine' oluşturuldu.[1] Bu durum Türkiye'de bir ana muhalefet partisinde bir ilk olarak tarihe geçerek Türkiye siyasetinde ana muhalefet partisi ilk gölge kabineyi oluşturdu.
Daha öncesinde, Türk siyasetinde ilk gölge kabine örneği 2019 yılında kurulan Gelecek Partisi'nde görüldü. Tüzüğünde Politika İzleme Kurulunu oluşturarak, cumhurbaşkanlığı hükûmet sistemi kabinesi bakanlarını ve bakanlık uygulamalarını yakından izleyecek bir yapı kuruldu. Bu kurul, resmi olarak 'gölge kabine' olarak adlandırılmamış olsa da, partinin lideri Ahmet Davutoğlu tarafından bu şekilde tanıtılmış ve kurulun görevleri detaylı olarak tanımlanmıştır.[2] 2022 yılında Altılı Masa'nın CHP'nin ev sahipliğinde gerçekleşen toplantısında dokuz farklı politika başlığında bir temel politika grubunun oluşturulması kararlaştırıldı. Bu durum çeşitli haber sitelerinde "Gölge Kabine" kuruluyor şeklinde haberleştirildi.[3] Ancak, bir parti yetkilisi, "Gölge Kabine" benzetmesinin doğru olmadığını belirterek, bu sürecin tüm partilerin katılımıyla gerçekleştiğini vurguladı.[4]
Türkiye'deki gölge kabine uygulaması resmi yasalarla desteklenmemekle birlikte bu sebeple kabinenin üyeleri diğer ülkelerdeki örnekleri gibi maaş alamamaktadır. Türkiye'deki diğer muhalefet partileri benzer yapıları genellikle politika başkanlıkları olarak adlandırırken, CHP doğrudan bu yapıyı 'gölge kabine' olarak duyurmuştur.
Mevcut gölge kabine üyeleri
değiştirKabinenin yarısı kadınlardan oluşmaktadır. Kadınlar, toplumun yarısını temsil ederken, politika oluşturma süreçlerinde söz sahibi olması, cinsiyet eşitliği açısından önemlidir.
| Cumhuriyet Halk Partisi Merkez Yönetim Kurulu üyeleri arasından | ||||
| Gölge Bakan
Seçim bölgesi |
Makam(lar) | Gölge makam | ||
|---|---|---|---|---|
| Kabine gölge bakanları | ||||
.jpg)
|
Özgür Özel
Manisa milletvekili |
Cumhuriyet Halk Partisi genel başkanı | Cumhurbaşkanı | |
.png)
|
Selin Sayek Böke
— |
Cumhuriyet Halk Partisi genel sekreteri
Gölge Kabine Koordinatörü |
Cumhurbaşkanı Yardımcısı | |
|
Gökçe Gökçen
İzmir (II) milletvekili |
Gölge Adalet Bakanı
CHP Genel Başkan Yardımcısı |
Adalet Bakanı | |
.png)
|
Aylin Nazlıaka
— |
Gölge Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı
CHP Genel Başkan Yardımcısı |
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı | |
|
Gamze Taşçıer
Ankara (I) milletvekili |
Gölge Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı
CHP Genel Başkan Yardımcısı |
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı | |
|
Gülşah Deniz
— |
Gölge Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı
CHP Genel Başkan Yardımcısı |
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı | |
|
|
İlhan Uzgel
— |
Gölge Dışişleri Bakanı
CHP Genel Başkan Yardımcısı |
Dışişleri Bakanı | |
.jpg) |
Deniz Yavuzyılmaz
Zonguldak milletvekili |
Gölge Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı
CHP Genel Başkan Yardımcısı |
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı | |
|
|
Sevgi Kılıç
— |
Gölge Gençlik ve Spor Bakanı
CHP Genel Başkan Yardımcısı |
Gençlik ve Spor Bakanı | |
.jpg)
|
Yalçın Karatepe
— |
Gölge Hazine ve Maliye Bakanı
CHP Genel Başkan Yardımcısı |
Hazine ve Maliye Bakanı | |
.jpg)
|
Murat Bakan
İzmir milletvekili |
Gölge İçişleri Bakanı
CHP Genel Başkan Yardımcısı |
İçişleri Bakanı | |
|
|
Koza Yardımcı
— |
Gölge Kültür ve Turizm Bakanı
CHP Genel Başkan Yardımcısı |
Kültür ve Turizm Bakanı | |
|
|
Suat Özçağdaş
İstanbul milletvekili |
Gölge Millî Eğitim Bakanı
CHP Genel Başkan Yardımcısı |
Millî Eğitim Bakanı | |
|
|
Yankı Bağcıoğlu
— |
Gölge Millî Savunma Bakanı
CHP Genel Başkan Yardımcısı |
Millî Savunma Bakanı | |
|
|
Zelihe Aksaz Şahbaz
— |
Gölge Sağlık Bakanı
CHP Genel Başkan Yardımcısı |
Sağlık Bakanı | |
|
|
Pınar Uzun
— |
Gölge Sanayi ve Teknoloji Bakanı
CHP Genel Başkan Yardımcısı |
Sanayi ve Teknoloji Bakanı | |
|
|
Erhan Adem
— |
Gölge Tarım ve Orman Bakanı
CHP Genel Başkan Yardımcısı |
Tarım ve Orman Bakanı | |
|
|
Volkan Demir
— |
Gölge Ticaret Bakanı
CHP Genel Başkan Yardımcısı |
Ticaret Bakanı | |
|
|
Ulaş Karasu
Sivas milletvekili |
Gölge Ulaştırma ve Altyapı Bakanı
CHP Genel Başkan Yardımcısı |
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı | |
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- ^ "CHP'den 'gölge kabine'li yeni MYK". Gazete Duvar. 11 Kasım 2023. 11 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2023.
- ^ "Davutoğlu'nun kurduğu 'gölge kabine' nedir? Hangi ülkelerde var?". euronews. 25 Aralık 2019. 11 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2023.
- ^ "Altılı masa 'gölge kabine' kuracak: Komisyonlardan bakanlar çıkacak - Diken". 2 Ekim 2022. 11 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2023.
- ^ Timur, Cansu (3 Ekim 2022). "Altılı Masa'nın çalışma grubu nasıl çalışacak, kimlerden oluşuyor? - "Gölge kabine denmesi doğru olmaz"". Medyascope. 11 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2023.