Gökşin Sipahioğlu
Gökşin Sipahioğlu (28 Aralık 1926, İzmir - 5 Ekim 2011, Paris[1]), Sipa Press fotoğraf ajansının kurucusu Türk gazeteci ve foto muhabiridir.
Gökşin Sipahioğlu | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 28 Aralık 1926 İzmir, Türkiye |
| Ölüm | 5 Ekim 2011 (84 yaşında) Paris, Fransa |
| Defin yeri | Karacaahmet Mezarlığı |
| Diğer ad(lar)ı | "Grand Turc" |
| Eğitim | Saint Joseph Fransız Lisesi İstanbul Üniversitesi |
| Meslek | Gazeteci, foto muhabiri |
1961 yılında patlak veren füze krizi sırasında Küba'ya girmeyi başaran ve röportajlar yapan tek batılı gazeteci oldu. 1968 baharında Paris'te, Prag ve Tiran'da meydana gelen ayaklanmalar hakkındaki haber ve fotoğraflarıyla ün kazandı. Fransızlar tarafından "Grand Turc" lakabıyla anılırdı.
Hayatı
değiştir28 Aralık 1926'da İzmir'de doğan Sipahioğlu, İstanbul'da Saint Joseph Fransız Lisesi’nde okudu. Sonradan Anadolu Efes Spor Klübü'ne dönüşecek olan Kadıköyspor'un kurucularından ve oyuncularından oldu. İstanbul Üniversitesi’nde gazetecilik eğitimi aldı.
Gazeteciliğe İstanbul Ekspres gazetesinde spor muhabiri olarak başladı. Sait Ceylan müstear adıyla yazdığı yazılar dikkat çekti ve kısa sürede gazetenin yazı işleri müdürü oldu.
1955 yılında yazı işleri müdürü olarak bu gazetede yayımlanan "Selanik'te Atatürk'ün doğduğu evi bombaladılar!" içerikli haberden ötürü 6-7 Eylül Olayları'nın ortaya çıkmasını planlamakla suçlandı.
1956'da İsrail-Mısır Savaşı'nda, Sinâ Çölü'nde çektiği yaralı Mısır askerleri fotoğrafları, ilk büyük haberi oldu.
1957'de Yeni Gazete adlı gazeteyi yayımlayarak gazeteciliği sürdürdü. Annesinin Nişantaşı'daki evini ipotekleyerek yayımladığı bu gazetede Çetin Altan ve Aziz Nesin'in ilk yazıları yayımlandı.
Bir süre Vatan gazetesinin genel yayın yönetmenliğini yaptı. Bu sırada kurduğu erken baskı sistemi, Türk gazeteciliğine yaptığı önemli katkılardan birisidir.
Sipahioğlu, Vatan'daki görevinden sonra serbest muhabir olarak çalışmaya başladı. Bu dönemde hiçbir batılı gazetecinin giremediği Arnavutluk'a gitti. Tiran'da yaptığı pek çok çalışma, batılı gazetelere manşet oldu. 1961 yılında ise patlak veren füze krizi nedeniyle giriş-çıkışların yasaklandığı Küba'ya gemici pasaportu ile girdi. Çektiği fotoğraflar, tüm dünyada pek çok gazetede manşet oldu ve ona büyük ün getirdi. Aynı yıl Hürriyet gazetesi için çalışmaya başladı; dört yıl içinde seksen ülkede röportajlar yaptı. Kültür Devrimi öncesinde Çin'e vize alan ilk Türk gazeteci oldu.
1966'da Erol Simavi'nin teklifini kabul ederek Hürriyet'in Paris muhabiri olarak Fransa'ya gitti. 1967'de Fransa yönetimine karşı ayaklanan Cibuti'de başkaldıranlara ateş eden Fransız jandarmaları, 1968'de Paris’teki öğrenci olaylarını fotoğrafladı. Bu fotoğraflar Jean Bertolino'nun Les Trublions başlıklı kitabında yayımlandı.
1969 yılında Gamma fotoğraf ajansı ile çalışmaya başlayan Sipahioğlu, Doğu Bloğu ülkelerinin liderlerinin katılacağı Bratislava Konferansı'na gitme isteği, ajans tarafından reddedilince kendi imkânları ile Çekoslovakya'ya gitti ve iki hafta sonra ülke Varşova Paktı ülkeleri tarafından işgal edildi. Bu olay, kendi röportajlarını dağıtma amacıyla Sipa Press'i kurma düşüncesini doğurdu.
Sipahioğlu, Sipa Press'i daha sonra eşi olacak olan Amerikalı gazeteci Phyllis Springer ve Cumhuriyet gazetesinin Atina muhabiri Kosta Daponte ile birlikte 1969'da kurdu. Foto muhabirlerini olayların öncesinde olay çıkacak bölgelere yönlendirmede çok usta idi. Bu sayede Sipa Press bir marka haline geldi ve bünyesinde dünyanın en zengin fotoğraf arşivlerinden birini oluşturdu.
1973 yılında resmi olarak kurulan Sipa, binlerce fotoğrafçı ile çalışmalarını sürdürdü ancak teknolojik gelişmelere ayak uyduramadı. Sipahioğlu, gelen astronomik teklifleri uzun süre geri çevirdiyse de maddi sıkıntılar nedeniyle ajansı 2001 yılında Fransız medya grubu Sud Communication'a sattı.
5 Ekim 2011 tarihinde, 50 seneye yakın zamandır yaşamakta olduğu Paris'te öldü. Cenazesi Türkiye'ye getirilerek, İstanbul'da Karacaahmet Mezarlığı'na defnedildi.[2]
Sergiler
değiştir- 1998 yılında Paris'te Barikatlar başlıklı sergide, Mayıs 1968'de çektiği fotoğrafları sergiledi.
- 6 Eylül-12 Kasım 2006 tarihleri arasında Sipaioğlu'nın 124 fotoğrafı İstanbul Modern'deki Doğru Yerde Doğru Zamanda başlıklı retrospektif sergide sergilendi.
- 5-25 Şubat 2009 tarihleri arasında, Beyoğlu'nda yer alan Fransız Kültür Merkezinde Monsieur Sipa adıyla 1960 ve 1970'li yıllara ait fotoğrafları sergilendi.
Ödülleri
değiştir- 1994 – Fransa Sanat ve Edebiyat Şövalyesi unvanı
- 2000 – Türkiye Devlet Üstün Hizmet Madalyası
- 2003 - Fransa Kültür Bakanlığı tarafından verilen sanat ve edebiyat nişanı
- 2007 - Fransa cumhurbaşkanı Jacques Chirac tarafından Chevalier de la Légion d'honneur
Kaynakça
değiştir- ^ "Hürriyet Gökşin Sipahioğlu Vefat Haberi". 6 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2011.
- ^ Grand Turc’ü uğurladık, Hürriyet, 11 Ekim 2011.