Vikipedi

Fibromiyalji

Fibromiyalji (FM) kronik yaygın ağrı ve basınca karşı artan ağrı tepkisi ile nitelenen tıbbi bir durumdur.[1] Diğer belirtiler arasında yorgunluk, normal aktivitelerin etkilendiği bir dereceye kadar uyku problemleri ve hafıza ile ilgili sorunlar vardır.[2] Bazı insanlar ayrıca huzursuz bacak sendromu, bağırsak veya mesane problemleri, uyuşma ve karıncalanma ve gürültüye, ışığa veya sıcaklığa duyarlılıktan şikayet eder.[3] Fibromiyalji sıklıkla depresyon, kaygı ve travma sonrası stres bozukluğu ile ilişkilidir.[2] Diğer kronik ağrı türleri de sıklıkla vardır.[2]

Fibromiyalji (Latince fibro- fibröz doku, Yunanca myo- kas, Yunanca algos- ağrı; FM veya FMS olarak da bilinir), özellikle sırt, boyun, omuzlar ve kalçalarda belirgin olmak üzere yaygın kas-eklem ağrısı, yorgunluk, sabah tutukluğu ile karakterize kronik (süreğen) bir kas iskelet sistemi hastalığıdır.

Her yaşta ve her iki cinste görülebilmekle birlikte en sık 30-60 yaşlar arasında ve kadınlarda erkeklerden daha çok görülür.

Nedeni

değiştir

Fibromiyaljinin nedeni bilinmemektedir. Ancak "merkezi duyarlılaştırma" dahil olmak üzere birkaç hipotez geliştirilmiştir. Bu teori omurilik veya beyindeki ağrıya duyarlı sinir hücrelerinin artan reaktivitesi nedeniyle fibromiyaljili kişilerin ağrı eşiğinin daha düşük olduğunu öne sürer.[1] Nöropatik ağrı ve majör depresif bozukluk sıklıkla fibromiyalji ile birlikte ortaya çıkar - bu komorbiditenin nedeni monoaminerjik, glutamaterjik, nörotrofik, opioid ve proinflamatuar sitokin sinyalinde bozulmalara yol açan paylaşılan genetik anormalliklerden kaynaklanıyor gibi görünmektedir. Bu savunmasız bireylerde psikolojik stres veya hastalık, ruh hali ve ağrıyı düzenleyen tahrik edici ve stres yollarında anormalliklere neden olabilir. Sonunda bazı nöron larda fibromiyalji ve bazen bir duygudurum bozukluğunun oluşmasına yol açan bir duyarlılık ve tutuşma etkisi meydana gelir.[4] Kanıtlar, fibromiyaljideki ağrının öncelikle anormal şekilde işleyen ağrı işleme yollarından kaynaklandığını göstermektedir. Basit bir ifadeyle nöronların hacminin çok yükseğe ayarlanması ve ağrı işleme yollarının bu aşırı uyarılabilirliği ve beyindeki engeleyici ağrı yollarının yetersiz faaliyeti, etkilenen kişinin ağrı duymasına neden olur. Fibromiyaljide ortaya çıkan bazı nörokimyasal anormallikler aynı zamanda ruh halini, uykuyu ve enerjiyi de düzenler, böylece ruh hali, uyku ve yorgunluk sorunlarının neden genellikle fibromiyaljiye eşlik ettiğini açıklar.[5]

Stres, kaygı, depresyon, dinlendirmeyen uyku ve bazı romatizmal ve hormonal hastalıklarla ilişkili olabileceği düşünülmektedir.

Aşırı egzersiz veya ağır sporlar yapmak, hareketsizlik, soğuk ve nemli havalar, psikolojik stresler ağrıları arttırır.

Fibromiyalji belirtileri nelerdir?

değiştir
 
1990'da American College of Rheumatology'ye göre fibromiyaljide 9 çift hassas noktanın yerleri.
 

Fibromiyaljinin tanımlayıcı bulguları kronik yaygın ağrı, yorgunluk, uyku bozukluğu ve dokunsal basınca yanıt olarak artan ağrıdır (allodini). Diğer belirtiler arasında deride karıncalanma (parestezi), uzuvlarda uzamış kas spazmları, güçsüzlük, sinir ağrısı, kas seğirmesi, çarpıntı ve fonksiyonel bağırsak rahatsızlıkları vardır.[6][7]

Pek çok insan konsantrasyon bozukluğu[8] ("fibrofog" olarak bilinir) kısa-süreli hafıza-[9][10] ve uzun süreli hafıza[9] kısa süreli hafıza birleştirme,[10] bozulmuş performans hızı,[9][10] çoklu görev yapamama, bilişsel aşırı yüklenme[9][10] ve dikkat süresinde azalma sorunları[9] kısa-süreli hafıza ile sorunlar-[9][10] gibi bilişsel sorunlar[8] yaşarlar. Fibromiyalji genellikle endişe ve depresif bulgularla ilişkilidir.[10] Genellikle bir komorbid bozukluğa bağlı olabilen fibromiyaljiye atfedilen diğer bulgular arasında kronik miyofasiyal ağrı, yaygın dermatomal olmayan parestezi, fonksiyonel bağırsak bozuklukları ve irritabl bağırsak sendromu olarak da adlandırılan miyofasiyal ağrı sendromu, genitoüriner belirtiler ve interstisyel sistit, dermatolojik bozukluklar, baş ağrıları, miyoklonik seğirmeler ve semptomatik düşük kan şekeri bulunur.

Fibromiyalji kronik yaygın ağrı varlığına göre sınıflandırılsa da ağrı, omuz, boyun, düşük sırt, kalça gibi bölgelerde veya diğer alanlarda da belirlenebilir. Hastaların çoğu aynı zamanda değişen derecelerde miyofasiyal ağrı yaşar ve yüksek oranlarda eşlik eden temporomandibular eklem bozukluğu vardır.

Romatoid artrit ve sistemik lupus eritematozus hastalarının % 20-30'unda fibromiyalji de olabilir.[11] NHS'ye göre yaygın ağrı, ağrı, yanma hissi veya keskin, bıçak gibi hissedilebilen önemli bir bulgudur.[12]

  • 3 aydan uzun süren yaygın vücut ağrısı vardır. Ağrı ana belirtidir. Kaslarda ve eklemlerde hissedilen ağrı günden güne, haftadan haftaya değişebilir. Ağrının yeri vücudun farklı yerlerinde dolaşma eğilimi gösterse de en sık boyun, bel, kollar, göğüs, kalça ve bacaklarda hissedilir.
  • Yanma, batma ve spazm şeklinde günlerce geçmeyen sırt ve boyun ağrıları olabilir.
  • Ağrı özellikle kötü uyku, soğuk ve nemli havalar ve psikolojik stresle, mekanik yüklenmelerle artabilir.
  • Boyun, omuz, diz, dirsek veya kalçalarda, uylukta duyarlılık olabilir.
  • Dinlendirmeyen uyku çok sık görülür.
  • Sabahları ve günün ilerleyen saatlerinde yorgunluk,
  • Gerilim veya migren tipi baş ağrısı, başta sersemlik hissi olabilir.
  • Konsantrasyon güçlüğü,
  • Eller, kollar, ayaklar, bacaklar veya yüzde hissizlik veya karıncalanma hissedilebilir.
  • Karın ağrısı, şişlik, kabızlık, ishal gibi mide-bağırsak sistemiyle ilgili şikayetler olabilir.
  • Adet öncesi gerginlik, ağrılı adet dönemleri
  • İdrara sık çıkma

Bu şikayetlerin hepsi aynı anda görülmeyebilir, belirtiler kişiden kişiye farklılık gösterir. Ancak kas ve eklem ağrıları, dinlendirmeyen uyku ve yorgunluk en sık görülen şikayetlerdir.

Fibromiyalji tedavisi oldukça güç bir hastalıktır. Bunun çok sayıda nedeni vardır.

Teşhis

değiştir

Fibromiyaljiyi teşhis edebilecek tek bir patolojik özellik, laboratuvar bulgusu veya biyobelirteç yoktur ve neyin tanı kriterleri olarak kabul edilmesi gerektiği ve objektif bir tanının mümkün olup olmadığı konusunda tartışmalar vardır.[13] Çoğu durumda fibromiyalji bulguları olan kişiler normal görünen laboratuvar test sonuçlarına sahip olabilir ve bulgularının çoğu artrit veya osteoporoz gibi diğer romatizmal durumları taklit edebilir. Araştırma amaçları için en yaygın kabul gören sınıflandırma kriterleri seti 1990 yılında American College of Rheumatology Çok Merkezli Kriterler Komitesi tarafından geliştirildi. Gayri resmi olarak "ACR 1990" olarak bilinen bu kriterler fibromiyaljiyi aşağıdaki kriterlerin varlığına göre tanımlar:

  • Üç aydan uzun süren yaygın ağrı öyküsü - vücudun dört kadranını yani her iki tarafı ve belin üstünü ve altını etkileyen ağrı.
  • Hassas noktalar - 18 belirlenmiş olası hassas nokta vardır (ancak bozukluğu olan bir kişi diğer bölgelerde de ağrı hissedebilir). Teşhis artık hassas noktaların sayısına bağlı değildir.[14][15]

Hastaların sınıflandırılması için ACR kriterleri başlangıçta araştırma amaçlı dahil edilme kriterleri olarak oluşturulmuş ve klinik tanı için amaçlanmamıştır ancak artık klinik ortamda fiili tanı kriterleri haline gelmiştir. Herhangi bir zamanda aktif olabilecek hassas noktalarının sayısı zamana ve duruma göre değişebilir. Müşterilerin engelliliğini öncelikle hassas noktalarına dayalı olarak kanıtlamak isteyen bir yasal ekibi tarafından tartışmalı bir çalışma yapıldı ve ihtilaflı olmayan topluluklarda yaygın olarak bulunmaları, ACR kriterlerinin baş yazarının şimdi hassas noktalarının tanıdaki yararlı geçerliliğini sorgulamasına neden oldu.[16] Kontrol noktalarının kullanımı, bir kişinin fibromiyaljisi olup olmadığı konusunda şüphe uyandırmak ve kişinin temaruz ettiğini iddia etmek için kullanılmıştır; Ancak fibromiyaljiyi teşhis etmek için kontrol noktalarının kullanılması konusunda hiçbir araştırma yapılmamıştır ve bu tür teşhis testleri tavsiye edilmemiştir ve her yerde ağrıdan şikayetçi olan kişilerin hala fibromiyaljiyi bir teşhis olarak kabul etmesi gerekir.[17]

2010 geçici kriterleri

değiştir
 
Yaygın ağrı indeksi (WPI) alanları

2010 yılında Amerikan Romatoloji Koleji, 1990 kriterlerinin hassas nokta testine bağımlılığını ortadan kaldıran fibromiyalji için geçici olarak gözden geçirilmiş tanı kriterlerini onayladı.[18] Revize edilen kriterler 1990 kriterleri altında hassas nokta testi yerine yaygın bir ağrı indeksi (WPI) ve semptom şiddeti ölçeği (SS) kullanmaktadır. WPI 19 genel vücut bölgesini sayar [a] Kişinin önceki iki hafta içinde ağrı çekmesi. SS, kişinin yorgunluğunun şiddetini, yenilenmemiş uyanmayı, bilişsel semptomları ve genel somatik semptomları derecelendirir, {{efn | Somatik semptomlar şunları içerir ancak bunlarla sınırlı değildir: kas ağrısı, irritabl bağırsak sendromu, yorgunluk veya yorgunluk, düşünme veya hatırlama sorunları, kas güçsüzlüğü, baş ağrısı, karın bölgesinde ağrı veya kramplar, uyuşma veya karıncalanma, baş dönmesi, uykusuzluk, depresyon, kabızlık, üst karın ağrısı, bulantı, sinirlilik, göğüs ağrısı, bulanık görme, ateş, ishal, ağız kuruluğu, kaşıntı, hırıltılı solunum, Raynaud fenomeni, kurdeşen veya çınlama, kulaklarda çınlama, kusma, mide ekşimesi, ağız ülseri, tat kaybı veya değişiklikleri, nöbetler, kuru gözler, nefes darlığı, iştahsızlık, döküntü, güneş hassasiyeti, işitme güçlüğü, kolay morarma, saç dökülmesi, sık veya ağrılı idrara çıkma ve mesane spazmları.

Tedavi yöntemleri

değiştir

Fibromiyalji tedavisinde amaç:

  1. Hastalar tüm problemlerine rağmen hayattan elini eteğini çekmemeli ve katılımlı bir yaşam sürmelidir.
  2. Hastanın kısıtlanmış olan yaşamsal tüm fonksiyonlarının yeniden artırılması gerekir.
  3. Hastalara başta ağrı ve diğer sorunlarla baş edebilme stratejilerinin etaplar halinde öğretilmesi temel amaç olmalıdır. Fibromiyalji tedavisinde hekim hasta işbirliği son derece önemlidir. O halde tedavinin ilk basamağı hastanın ve yakınlarının eğitimidir.
  4. Tıp otoriteleri bu hayati konu üzerinde artık hangi anabilim dalının yoğunlaşıp çalışacağı hakkında bir karar vermelidir. Psikoloji ilaçları bırakıldığında ağrı da geri gelecek. Ağrı polikliniği ele alsa geçici çözümler bularak kaynağa inemeyecek. Vücutta kaslarda biriken ve yaşam enerjisini alan her ne ise bu konuda yoğun çalışmalara girilmesi konusunda daha fazla geç kalınmamalıdır.
 
Wikimedia Commons'ta Fibromiyalji ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Not listesi

değiştir
  1. ^ Omuz kuşağı (sol ve sağ), üst kol (sol ve sağ), alt kol (sol ve sağ), kalça / kalça / trokanter (sol ve sağ), üst bacak (sol ve sağ), alt bacak (sol ve sağ), çene (sol ve sağ), göğüs, karın, sırt (üst ve alt) ve boyun[18] :607

Kaynakça

değiştir
  1. ^ a b Ngian GS, Guymer EK, Littlejohn GO (February 2011). "The use of opioids in fibromyalgia". International Journal of Rheumatic Diseases. 14 (1). ss. 6-11. doi:10.1111/j.1756-185X.2010.01567.x. PMID 21303476. 
  2. ^ a b c Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; JAMA2014 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  3. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; NIH2014Tx isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  4. ^ Maletic V, Raison CL (June 2009). "Neurobiology of depression, fibromyalgia and neuropathic pain". Frontiers in Bioscience. 14: 5291-338. doi:10.2741/3598. PMID 19482616. 
  5. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Clauw-2011 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  6. ^ Wallace DJ, Hallegua DS (October 2004). "Fibromyalgia: the gastrointestinal link". Current Pain and Headache Reports. 8 (5): 364-8. doi:10.1007/s11916-996-0009-z. PMID 15361320. 
  7. ^ Moldofsky H, Scarisbrick P, England R, Smythe H (1975). "Musculosketal symptoms and non-REM sleep disturbance in patients with "fibrositis syndrome" and healthy subjects". Psychosomatic Medicine. 37 (4): 341-51. doi:10.1097/00006842-197507000-00008. PMID 169541. 8 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2021. 
  8. ^ a b Glass JM (December 2006). "Cognitive dysfunction in fibromyalgia and chronic fatigue syndrome: new trends and future directions". Current Rheumatology Reports. 8 (6): 425-9. doi:10.1007/s11926-006-0036-0. PMID 17092441. 
  9. ^ a b c d e f Leavitt F, Katz RS, Mills M, Heard AR (April 2002). "Cognitive and dissociative manifestations in fibromyalgia". Journal of Clinical Rheumatology. 8 (2): 77-84. doi:10.1097/00124743-200204000-00003. PMID 17041327. 
  10. ^ a b c d e f Buskila D, Cohen H (October 2007). "Comorbidity of fibromyalgia and psychiatric disorders". Current Pain and Headache Reports. 11 (5): 333-8. doi:10.1007/s11916-007-0214-4. PMID 17894922. 
  11. ^ Yunus MB (June 2007). "Role of central sensitization in symptoms beyond muscle pain, and the evaluation of a patient with widespread pain". Best Practice & Research. Clinical Rheumatology. 21 (3): 481-97. doi:10.1016/j.berh.2007.03.006. PMID 17602995. 
  12. ^ "Fibromyalgia - Symptoms". nhs.uk (İngilizce). 20 Ekim 2017. 23 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2020. 
  13. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; :4 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  14. ^ "Archived copy". 8 April 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2011. 
  15. ^ "Fibromyalgia". 17 June 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2013. 
  16. ^ Wolfe F (August 2003). "Stop using the American College of Rheumatology criteria in the clinic". The Journal of Rheumatology. 30 (8): 1671-2. PMID 12913920. 14 October 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  17. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; pmid19623319 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  18. ^ a b Wolfe F, Clauw DJ, Fitzcharles MA, Goldenberg DL, Katz RS, Mease P, Russell AS, Russell IJ, Winfield JB, Yunus MB (May 2010). "The American College of Rheumatology preliminary diagnostic criteria for fibromyalgia and measurement of symptom severity". Arthritis Care & Research. 62 (5): 600-10. doi:10.1002/acr.20140. hdl:2027.42/75772. PMID 20461783. 
"https://tr.wiki.x.io/w/index.php?title=Fibromiyalji&oldid=32809535" sayfasından alınmıştır