Fas'ta LGBT hakları
Fas'ta lezbiyen, gey, biseksüel ve trans (LGBT) bireyler, LGBT olmayan bireylerin uğramadığı yasal zorluklarla karşılaşmaktadır. Fas'ta hem erkekler hem de kadınlar arası hemcins cinsel ilişkileri yasadışıdır.
.svg)
Hemcins cinsel ilişkilerine ilişkin mevzuat
değiştirFas Ceza Kanunu'nun 489. maddesine göre, "hemcinsinden bir bireyle iffetsiz veya doğaya aykırı eylemlerde bulunmak" cezalandırılabilir bir suç olarak sayılır.[1] Bu suça mahkûm edilen bireyler üç yıldan beş yıla kadar hapis cezası ve 1.200 dirhem değerinde para cezasıyla çarptırılabilir.[2][3]
Fas'ta bir birey hemcinsiyle bir cinsel ilişkide bulunmak şüphesiyle tutuklanırsa, onun asıl eşcinsel olup olmadığı gözetilmeksizin bu şüpheyle tutuklandığı bilgisi kamuoyla paylaşılır.[4] Eşcinselliği ve karşı cinsin kılığına girmeyi ahlâksızlık belirtileri olarak gören geleneksel İslamî bir ahlâk anlayışı, Fas'ta yaşayan LGBT bireylerin yasal statüsünü geniş ölçüde şekillendirmektedir.[5]
2016 yılında Marakeş'te iki kız, öpüştüklerini gösteren fotoğrafları çekildiği için tutuklandı. Bu tutuklanma olayı, uluslararası kınamaya ve sosyal medyada #freethegirls hashtag'inin paylaşılmasına sebep oldu. Kızların mahkeme davası Aralık 2016'ya kadar ertelendi.[6] 2016 Aralık ayının başında iki kız beraat etti.[7]
Mayıs 2019'da Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi'nin Demokrasi Statü Ortaklığı (Partnership for Democracy Status) çerçevesinde Fas Meclisi ile ortak olarak derlediği değerlendirme, "hemcinsinden yetişkinlerin arasındaki cinsel ilişkileri veya evlilik haricinde karşı cins yetişkinlerin arasındaki cinsel ilişkileri suç sayan Ceza Kanunu hükümlerinin" uygulanmasını sonlandırma çağrısında bulundu.[8][9][10][11]
Hükûmet politikaları
değiştirFas'ta hiçbir siyasî parti LGBT haklarını desteklediğini kamuoyuna beyan etmemiştir ve şu ana kadar LGBT haklarını koruyan hiçbir mevzuat uygulanmamıştır. Hükûmetin Fas kültürünün geleneksel cinsiyet rolleriyle ve dinî adetleriyle uyum sağlayacak şekilde ülkenin geleneklerini korumaya öncelik vermesi nedeniyle hükûmet, eşcinselliğe dair olumsuz tavırlar sergilemektedir. Eşcinsellik hakkında kitaplar yasak ve okullarda "'doğaya aykırı eylemlerin' tehlikesini ve ahlâksızlığını vurgulayan" bir müfredatın öğretilmesi şart kılınmıştır.[12] Ayrıca İçişleri Bakanlığı'nın 21 Mart 2008 tarihinde paylaştığı bir bildiriye göre, "vatandaşlarımızın etiğini korumak ve kimliğimizi ile kültürümüzü bozan tüm sorumsuz eylemlere karşı toplumumuzu korumak," hükûmetin gündeminde yer almaktadır.[13]
Dış politika açısından, hükûmet, 2001 Birleşmiş Milletler AIDS-HIV Konferansı'na Uluslararası Gey ve Lezbiyen Hakları Temsilcisi'nin katılmasına karşı çıktı. LGBT bireylere yönelik şiddeti kınayan bir BM ortak bildirisine de karşı çıktı.[3]
Hemcins birlikteliklerinin tanınması
değiştirFas'ta hemcins çiftlerine yasal tanınma hakkı tanınmamaktadır.
Ayrımcılık korumaları
değiştirFas'ta cinsel yönelim ya da cinsiyet kimliği temelinde işlenen ayrımcılık ya da tacize karşı hiçbir yasa yoktur.
Cinsiyet kimliği ve ifadesi
değiştirGeleneksel kültürel ve dinî adetlerde karşı cinsin kılığına girmek eşcinsellik ile özdeşleştirilir, ancak kadınların bulunmadığı ortamlarda karşı cins kılığına girmek eylemi bazı şekillerinde kabul görmektedir.
1950'lerde Coccinelle'in Kazablanka'ya gidip vajinoplasti yaptırmasıyla Kazablanka şehri, bazı doktorlarının gizli şartlar altında cinsiyet değiştirme ameliyatlarını etmeye istekli olmalarıyla bilinen bir yer hâline geldi.[14]
Yaşam şartları
değiştir
İslam dünyasının büyük bir kısmında olduğu gibi, Fas'ta da LGBT topluluğu ile ilgili kamuoyu görüşleri genel olarak olumsuzdur. Ülkede erkek egemen bir kültür ve bir erkek ile bir kadının evlenip çocuk sahibi olmasını tercih eden geleneksel cinsiyet rollerine sahip ataerkil bir toplum yapısı hâkimdir.[14]
Fas'taki eşcinsellik karşıtı yasalar aralıklı olarak uygulanmaktadır. Ksar el-Kebir şehrinde bir mahkeme, 10 Aralık 2007 tarihinde altı erkek adamı Fas Ceza Kanunu'nun 489 nolu maddesini ihlâl etmekle suçlu buldu. Ancak sanıkların avukatlarına göre, savcılar, erkeklerin suça gerçekten katıldıklarını gösteren hiçbir delil gösteremedi.[15] 18 Kasım gününde Ksar el-Kebir şehrinde sözde içinde bu sanıkların katıldığı özel bir parti gösteren bir videonun YouTube dahil farklı İnternet platformları üzerinden paylaşılmasının ardından, 17 Aralık 2007 tarihinde sanıklar, farklı cezalara çarptırıldı. Basın raporlarında bu partinin bir "eşcinsel evliliği" olduğu iddiası yer aldı. Tutuklanmaların ardından, birçok insan, erkeklerin iddia edilen suçlarını kınamak ve bu erkeklere ceza verilmesi yönünde çağrılarda bulunmak üzere Ksar el-Kebir sokaklarında yürüdü.[1]
2010 yılında, Fas Meclisinin o dönemki en büyük muhalefet partisi olan Fas Adalet ve Kalkınma Partisi'nin itirazlarına rağmen, Fas Hükûmeti, açık eşcinsel şarkıcı Elton John'un Mawazine Festivali'nde performans vermesine izin verdi.[16] Festival, Kral VI. Muhammed'in onayıyla düzenlendi ve Kral'ın daha açık ve modern bir ulus yaratma planlarının bir parçasıydı.[16]
Abdellah Taïa ile Rachid O., Fas'ta cinsiyet rolleri ve cinsel kimlik hakkında yazmış başarılı Faslı yazarlardır, ancak ikisi de yurtdışında oturmaktadır.
Mithly adında bir LGBT yayınının Fas içerisindeki yetişkinlere dağıtılmasına izin verilmiştir, ancak hükûmet, yayına bir dağıtım ruhsatı uzun zamandır vermemektedir: derginin ilk önce komşu ülke İspanya'da yayınlanması, sonra Fas'a getirilip dağıtılması söz konusudur.[17] Hükûmet, LGBT hakları örgütü Kif-Kif'e resmî tanınma vermeyi de reddetmiştir, fakat bunun kendi varoluşunu sürdürmesine ve bazı eğitim amaçlı seminerlere ortak sponsorluk etmesine izin vermiştir.[17]
2017 yılında, Cenevre'de düzenlenmiş Evrensel Dönemsel İnceleme'nin ardından, eski Adalet ve Özgürlükler Bakanı Mustafa Ramid, katıldığı bir gazete görüşmesinde eşcinsellere "çöp" diyerek hakarette bulundu. Ramid'in "cinsel azınlıklara yönelik ayrımcı ve anayasaya aykırı" ifadelerine tepki olarak, yerel insan hakları örgütleri, Fas Başbakanı Osmani'ye hitapta bulunan bir imza kampanyası yürüttü.[18][19][20]
2018-2019 Arap Barometresi anketine göre, Faslı katılımcıların %21'i, eşcinselliğin kabul edilebilir bir şey olduğunu söyledi.[21]
2020 Nisan ayında, İnsan Hakları İzleme Örgütü, Fas'ta insanların eşcinsel tanışma uygulamalarına girip uygulamadaki kullanıcıların kimliklerini kamuoyuyla paylaştığı çevrimiçi bir taciz kampanyasının sürdürüldüğünü paylaştı. 24 Nisan 2020'de Fas Ulusal Güvenlik Genel Direktörlüğü, polisin "nefret ve ayrımcılık teşvik etmeye" ilişkin bir "ön soruşturma" açmış olduğunu bildirdi.[22][23]
LGBT hakları savunma hareketleri
değiştirKif-Kif, Fas'taki LGBT topluluğunun haklarını savunun tek örgüttür ve İspanya'da Mithly dergisini yayınlatmaktadır. 2004 yılında kurulmuş örgüte İçişleri Bakanı tanınması henüz verilmemiştir, ancak örgütün bazı eğitim amaçlı seminerlerin düzenlemesine gayrıresmî izin verilmiştir.[17][24] Genç Faslı lezbiyen Hajar Moutaouakil, insan hakları gününde YouTube'a sevgi ve tolerans çağrısını yaptığı bir video yükledi, ancak video tartışmalara neden oldu. Sonra biyografisini İnternet'e yayınladı.
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- ^ a b "Web Page Under Construction". www.gaywired.com. 10 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2008.
- ^ United Nations High Commissioner for Refugees. "Refworld | Morocco: The treatment of homosexuals, including protection offered by the state and the attitude of the population". UNHCR. 10 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2012.
- ^ a b [1] 3 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Pori, Bella (10 Mayıs 2015). ""Love is Not a Crime": Goals of the Gay Movement in Morocco". Human Rights Independent Study: 9.
- ^ Mhlongo, Mongezi (16 Nisan 2009). "Morocco Will Not Tolerate Homosexuality". Behind the Mask. 29 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2021.
- ^ Schmidt, Samantha (4 Kasım 2016). "2 teenage girls in Morocco could face up to 3 years in prison for kissing each other". 3 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2022 – www.washingtonpost.com vasıtasıyla.
- ^ France-Presse, Agence (9 Aralık 2016). "Morocco judge acquits girls accused of homosexuality". The Guardian (İngilizce). ISSN 0261-3077. 13 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2016.
- ^ "Evaluation of the partnership for democracy in respect of the Parliament of Morocco". 2019. 11 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2022.
- ^ "مجلس أوربا يطالب المغرب بإلغاء تجريم الجنسية المثلية". almesryon.com (Arapça). 31 Mayıs 2019. Erişim tarihi: 26 Haziran 2019.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "نقاش مجتمعى لإباحة المثلية والعلاقات الجنسية خارج إطار الزواج فى المغرب". اليوم السابع. 30 Mayıs 2019. 6 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2019.
- ^ "مجلس أوروبا يدعو المغرب إلى إلغاء تجريم المثلية والعلاقات الرضائية". www.maghrebvoices.com (Arapça). 2 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2019.
- ^ Beamish, Julia (January 2003). "Adolescent and Youth Reproductive Health in Morocco: Status, Issues, Policies, and Programs" (PDF). s. 4. 10 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Temmuz 2022.
- ^ "Moroccan authorities clamp down on homosexuality". Magharebia.com. 18 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2012.
- ^ a b "The International Encyclopedia of Sexuality: Morocco". .hu-berlin.de. 26 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2012.
- ^ "Morocco: Overturn Verdicts for Homosexual Conduct". Human Rights Watch. 11 Aralık 2007. 16 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2016.
- ^ a b "365gay.com". 365gay.com. 30 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2012.
- ^ a b c Reuters in Rabat and David Smith in Johannesburg (20 Mayıs 2010). "Gay magazine launched in Morocco | World news". The Guardian. Londra. 18 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2012.
- ^ "Mustapha Ramid, the Human Rights Minister Who Doesn't Like Gays | Morocco World News". www.moroccoworldnews.com. 5 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2019.
- ^ "الرميد يثير الانتقاد بعد وصف المثليين بـ"الأوساخ"". Hespress (Arapça). 12 Ekim 2017. 13 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2019.
- ^ "Morocco's Civil Rights Minister: "Gay People Are Trash"". Il Grande Colibrì (İngilizce). 24 Ekim 2017. 3 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2019.
- ^ "The Arab world in seven charts: Are Arabs turning their backs on religion?". BBC News. 23 Haziran 2019. 19 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2020.
- ^ "Morocco: Online Attacks Over Same-Sex Relations". Human Rights Watch. 27 Nisan 2020. 25 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2020.
- ^ Rannard, Georgina (27 Nisan 2020). "Gay men abused in Morocco after photos spread online". BBC. 24 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2020.
- ^ "Gay seminar stirs outrage in Morocco". Alarabiya.net. 19 Mart 2009. 21 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2012.