Vikipedi

Fethullahçılar

uluslararası İslamcı örgüt
(FETÖ sayfasından yönlendirildi)

Fethullahçılar,[a] Fethullah Gülen'in telkinleri ile bir araya gelen insanların oluşturduğu, 1960'ların sonunda İzmir'de ortaya çıkan, Said Nursi temelli öğretiye dayalı İslami bir cemaat ve istihbarat örgütüdür.[11][12] Özünde ve hedefinde laiklik karşıtı ve şeriatçı bir yapıya, dışa dönük ise ılımlı ve zararsız[13][14] görünüme sahip olan cemaat,[15][16][17] dini faaliyetlerinin yanı sıra; Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin anayasal kurumlarında meşru ve gayrimeşru yollarla hakimiyet sağlayarak,[2] Türkiye Cumhuriyeti'nin yönetimini kendi ideolojisine göre dizayn etmeyi hedeflemektedir.[3][4][5][6][7][8][18]

Fethullahçılar
Diğer ad(lar)
  • Fethullahçı Terör Örgütü (FETÖ)
  • Paralel Devlet Yapılanması (PDY)
  • Cemaat
  • Hizmet hareketi
Kuruluş1969, İzmir Kestanepazarı Kur'an Kursu (gayriresmî)[1]
Kurucu(lar)Fethullah Gülen
Bağlı gruplarFeza Gazetecilik (? - 2016)
Koza İpek Holding (? - 2016)
Samanyolu Yayın Grubu (2007-2016)
Yurtta Sulh Konseyi
Gülen hareketi okulları
Lider(ler)Fethullah Gülen (1969-2024)
Şu an: Belli değil veya bilinmiyor
Sözcü(ler)Cevdet Türkyolu
AmaçTürkiye Cumhuriyeti Devleti'nin anayasal kurumlarında meşru ve gayrimeşru yollarla hâkimiyet sağlayarak,[2] Türkiye Cumhuriyeti'nin yönetimini kendi ideolojisine göre dizayn edip totaliter bir devlet düzeni kurmak[3][4][5][6][7][8]
Merkez(ler)Pensilvanya, Amerika Birleşik Devletleri
İdeolojiİslamcılık
Muhafazakârlık
DurumMerkezî bir yönetici lideri olmayan okullar, dernekler ve medya organları topluluğu. Faaliyetleri Türkiye'de yasaklanmıştır.
BüyüklükTürkiye'de:
2014 öncesi: 200.000-4 milyon[kaynak belirtilmeli]
Şu an bilinmiyor.
Almanya'da
70,000 (2018)[9]
Terör örgütü olarak tanımlayanlar Türkiye
 Kuzey Kıbrıs
 Pakistan
 İran
İİT
KAÜİK
İnternet sitesifgulen.com/tr/ (Türkiye'den erişime engelli)
afsv.org (Türkiye'den erişime engelli)

hizmetten.com (Türkiye'den erişime engelli)

herkul.org (Türkiye'den erişime engelli)

Faaliyetlerini başta Türkiye olmak üzere çeşitli ülkelerde gerçekleştiren bir toplumsal hareket olarak ortaya çıktığı iddia edilmektedir. Öte yandan hareket; özellikle Türk emniyet birimlerinde ve Türk yargı organlarında örgütlenmiş ve kritik pozisyonlarda hakimiyet kurmuştur.[19] Bundan dolayı bazılarına göre ise hareket; siyaset, hükûmet, eğitim, medya, iş dünyası, kamusal ve kişisel yaşam üzerindeki üstünlüğünü güvence altına alarak seküler Türkiye'yi kendi imajına göre yeniden şekillendirmeyi amaçlayan muhafazakar bir oluşumdur.[19][20] Cemaat; Türk Silahlı Kuvvetleri üzerinde tamamen egemen olabilmek için emniyet, yargı, siyaset, medya ve silahlı kuvvetler içerisindeki mensuplarının yardımı sayesinde; Ergenekon, Balyoz, Poyrazköy ve Askeri Casusluk davaları gibi soruşturmalarla Türk ordusunda görev alan çoğunluğu yüksek rütbeli binden fazla asker, sahte belge ve deliller ile cezaevine atmış veya ordudan tasfiye etmiştir.[21] Bu askerlerin yerlerine ise Fetullahçı askerler getirilmiştir.[22][23][24][25] Cemaat benzer girişimleri yargı, emniyet ve siyaset içerisinde de gerçekleştirmiştir. Örgüt lideri Gülen de bizzat cemaat üyelerinden devlet kadrolarını ele geçirmelerini istemiş, özellikle yargı ile mülkiyede kadrolaşmanın önemini vurgulamıştır.[26][27] Bu girişimler, söylemler ve telkinler ile örgütün nihai amacının; Türkiye'de teokratik totaliter bir rejim kurmayı amaçladığı öne sürülmektedir.[28][29][30]

Hareket; Türkiye[31] KKTC, Pakistan[32] İslam İşbirliği Teşkilatı ve Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi tarafından terör örgütü olarak tanınmaktadır.[33] Ancak, hareketin terör faaliyetleri ABD ve Avrupa Birliği tarafından tanınmamaktadır.[34]

Mayıs 2016'dan bu yana Gülen Hareketi, Türkiye Cumhuriyeti Devleti tarafından terör örgütü olarak sınıflandırılmaktadır.[35] 15 Temmuz darbe girişimi sonrası Türk hükûmeti, Gülen Hareketi'ni darbeden sorumlu tuttu ve devlet yetkililerince yapılan soruşturmalar neticesinde binlerce askeri, hakimi, savcıyı ve devlet memurunu tutukladı.[36][37][38] On binden fazla eğitim personeli açığa alındı ve özel kurumlarda çalışan 20.000'den fazla öğretmenin lisansı Gülen Hareketi ile bağlantılı olduğu iddiasıyla iptal edildi.[39][40]

Hareketin kurucusu ve lideri Fetullah Gülen'dir. Örgüt lideri; harekete mensup çoğu kişi tarafından ise Mehdi olarak tanımlanmaktadır.[41][42][43] Necip Hablemitoğlu ve Haydar Meriç gibi gazeteciler ve akademisyenler, örgüte mensup kişiler tarafından suikasta uğramıştır.[44] Günümüzde, Cemaat mensupları Türk güvenlik güçlerine yakalanmamak için başka örgütlerin ve dini cemaatlerin içine sızarak kendilerini kamufle etmeye çalışmaktadır.[45][46]

Terör örgütü olarak tanınması

değiştir

Hareketin İslamî bir hareket mi yoksa bir sivil toplum hareketi olarak mı tanımlanacağı tartışma konusudur.[47][48] Hareket, çeşitli toplum kesimlerince Türkiye'nin içinde ve dışında, eğitime, Türk kültürünü tanıtmaya, dinlerarası diyaloğa ve fakirlikle mücadeleye yaptığı katkılardan dolayı desteklenirken[49][50] başka kesimlerce de dinî bir yapı olarak kabul edilemeyeceği din istismarı yaptığı ve laikliğe bir tehlike olarak görülmesinin yanı sıra siyasi ve ekonomik güç ve çıkar hareketi haline geldiği söylenerek eleştirilmektedir.[51][52][53] Örgüt hakkında ilk dava 1999 yılında açılmış, savcı iddianamede cemaat mensuplarının ve cemaat lideri Gülen'in "anayasal sistemi değiştirerek yerine İslami esaslara dayalı devlet kurmak amacıyla yasadışı örgüt kurup, bu amaç doğrultusunda faaliyetlerde bulunduğu" gerekçesiyle hapis istemi ile dava açmıştır.[5]

Hareket, Türkiye tarafından "terör örgütü" olarak kabul edilmiştir. Örgüt Fetullahçı Terör Örgütü[54] veya Paralel Devlet Yapılanması (PDY)[55] olarak da isimlendirilmiştir.[56] Hareketin lideri olan Fethullah Gülen 28 Ekim 2015 tarihinden ölümüne kadar Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı tarafından yayımlanan "en çok aranan teröristler" listesinin "kırmızı" kategorisinde yer aldı ve Fetullahçı Terör Örgütü ve Paralel Devlet Yapılanması (PDY) lideri olmakla suçlandı.[57][58] Aynı zamanda 2016 yılının Ekim ayında İslam İşbirliği Teşkilatı ve Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi tarafından da terör örgütü olarak tanımlanmıştır.[59][60] Mayıs 2019’da Pakistan tarafından terör örgütleri listesine dahil edildi.[61]

Necip Hablemitoğlu cinayetinin üzerinden geçen 20 yılın sonunda Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı cinayetle ilgili iddianameyi tamamlamış, iddianamede, FETÖ elebaşı Fetullah Gülen ile örgüt yöneticilerinden Mustafa Özcan, Aydın Köstem ve Enver Altaylı, Hablemitoğlu'nu tasarlayarak öldürmeye azmettirmekle, firari emekli Albay Levent Göktaş, şüpheli emekli yüzbaşı Ahmet Tarkan Mumcuoğlu ve emekli binbaşı Fikret Emek'in Hablemitoğlu'nu "tasarlayarak öldürmek"le suçlanmışlardır.[62] Rusya’nın Ankara Büyükelçisi Andrey Karlov'a suikast düzenleyen polis memurunun da örgüt üyesi olduğu ortaya çıkmıştır.[63][64]

15 Temmuz 2016 tarihindeki askerî darbe girişimi esnasında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın kaldığı Marmaris'teki otele, Erdoğan'ın otelden ayrıldığından haberdar olmadan onu öldürmek veya sağ yakalamak amacıyla baskın yapan darbecilerin içinde bulunan ve bu baskının ardından kaçmaya çalışırken İzmir'de yakalanan Astsubay Üstçavuş Aydın Özsıcak'ın Muhsin Yazıcıoğlu içindeyken düşen helikoptere kısa sürede ulaşıp bunu diğer ekiplere iletmeyen ve helikopterin GPS cihazını sökerken (bu yüzden helikoptere ulaşılması uzun süre gecikmiştir) görüntülendiği iddia edilen kaza, kırım ekibindeki astsubaylardan biri olması sebebiyle hakkında soruşturma açılmış olması ve Özsıcak'ın bir FETÖ mensubu olması sebebiyle kamuoyunda Muhsin Yazıcıoğlu'nun FETÖ/PDY (Fetullahçı Terör Örgütü/Paralel Devlet Yapılanması) tarafından düzenlenen bir suikast sonucu helikopteri düşürülmek suretiyle öldürüldüğü ihtimali ağırlık kazanmıştır. Ayrıca darbe girişiminin başarısız olmasıyla Yunanistan'a kaçan ve diplomatik temaslar sonucu Yunanistan'dan Türkiye'ye iade edilen sekiz askerden Davut Uçum'un, Aydın Özsıcak'la beraber helikopterden parça söken ekipte yer alması da bu ihtimali güçlendirmiştir.[65][66][67][68]

Tanımlama

değiştir

Hareketin faaliyetleri "Işık Evleri" ile başlamış, daha sonra "cemaat vakıfları" ve "himmet toplantıları"nca desteklenen ortaöğretim kurumlarına yönelik öğrenci yurtları faaliyete geçirilmiştir.[69][70][71] Daha sonra ise ilk ve ortaöğretime yönelik okullar, dershane, üniversite gibi eğitim kurumları faaliyete geçirilmiştir.[72][73] Hareket temel olarak 13-18 yaş arası çocukları hedef kitle olarak belirlemiştir.[74] Cemaatin basın-yayın kurumlarının faaliyete geçmesi ve kamuoyunda bilinirliği arttıkça dinler ve kültürler arası diyalog faaliyetleri, sosyal yardım amaçlı vakıf ve dernekleri ile ticarî faaliyet hastaneler, finans ve sigortacılık kurumları gibi kuruluşları faaliyete geçerek yaygınlık kazanmıştır.[72][75] Bu kurum, kuruluş ve faaliyetler; cemaatin ortak amacı hâline gelen Gülen ideolojisini gerçekleştirme amacına hizmet ölçüsünde cemaat yanında değer kazanır.[72][73][76]

Gülen Hareketi tanımlamaları

değiştir

Diyanet İşleri Başkanlığının hazırladığı bir rapora göre Gülen Hareketi dini bir yapı olarak kabul edilemeyeceği, "din kisvesi altında din istismarı yapan güç ve çıkar hareketi olduğu" aynı zamanda "sahte bir mehdi hareketi" olduğu ifade edilmektedir.[53]

İhsan Eliaçık, Gülen Hareketi hakkındaki görüşlerini şu ifadelerle dile getirmiştir:

“ Fethullah Gülen Hareketi kanımca inşâcı değil; ihyâcıdır. İçeriye yönelik sorgulama ve eleştiri yapmaz. Var olanı olduğu gibi ihyâ etmeyi, diriltmeyi esas alır... Gülen hareketi, dinî düşüncede çok tutucudur.[77] „

Faaliyet ve çalışmalar

değiştir

Eğitim

değiştir
Ana maddeler: Gülen hareketi okulları ve Uluslararası Türkçe Olimpiyatları
 
5. Uluslararası Türkçe Olimpiyatlarında Senegal folklor ekibindeki öğrenciler Silifke oyunu oynamaya hazırlanıyorlar.

Gülen hareketinin öncelikli faaliyet alanı eğitimdir. Fethullah Gülen kendi yazı ve vaazlarında tekke-medrese-mektep üçlüsüne vurgu yaparak dini eğitimin tasavvuf ve pozitif ilimlerle bir arada verileceği kurumsal ve sivil (hükûmet-dışı) eğitim merkezleri açılmasını teşvik eder.[78] Ayrıca ışık evleri diye tabir edilen kent-içi karakterli yapılanma görülür. Işık evlerinin "Allah'ın, içlerinde şan ve şerefinin yükselmesine ve isminin zikredilmesine izin verdiği evlerdir; Onların içinde sabah akşam O'nu tespih ederler..' (Nûr/36), 'O evlerde oturan öyle erkek oğlu erkekler, öyle yiğitler vardır ki, ne alış-veriş, ne çarşı-pazar.. onları, yapmak istedikleri şeylerden alıkoyamaz' (Nur/37)" gibi bazı Kur'an ayetlerinde özel olarak anlatıldığına inanılır.[79] Bu Ayetlere uygulanan Ebced hesapları ile ışık evlerinin kuruluş tarihleri arasında korelasyonlar kurulur ve ayetlerin "hizmet"i anlattığı vurgulanır.[80][81][82] Yurt, okul ve dershaneler: Gülen hareketi ve tarafından Türkiye içi ve dışında Fethullah Gülen'in teşvikleri ile açılmış okullardır. Yeni Aktüel dergisi tarafından yapılan bir araştırmaya göre 91 ülkede yaklaşık 489 lise veya ilköğretim okulu, altı üniversite ile çeşitli sayıda eğitim veya dil merkezleri vardır.[83] Bu okullarda Türkçe dersi seçmeli olarak öğrenilebilmekte, İngilizce, ülkenin resmî dili ve bazen başka diller de (Orta Asya'da Rusça, Afganistan'da Farsça, Afrika'da Fransızca, gibi) eğitim yapılmaktadır.

Türkçe olimpiyatları

Uluslararası Türkçe Olimpiyatları, (eski adıyla "Yabancılar İçin Türkçe Yarışması"), ilki 2003 yılında yapılan ve tüm dünyadan ana dili Türkçe olmayan en alt düzeyden en üst düzeye kadar Türkçe kullananların yetenek ve bilgilerinin sınandığı bir yarışmadır. Katılımcı sayısı ve ülkesi her geçen yıl artmaktadır. 2003 yılındaki 1. Uluslararası Türkçe Olimpiyatları’na 17 ülkeden 62 öğrenci, 2012 yılındaki 10. Uluslararası Türkçe Olimpiyatları'na 135 ülkeden 1500 öğrenci katılmıştır.[84]

Dernekler

değiştir

2000'li yıllarda Cemaatin faaliyetleri arasına İstanbul merkezli Kimse Yok Mu Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği kurulmuştur. Kimse Yok Mu Dayanışma ve Kaynaşma Derneği’nin 2860 sayılı Yardım Toplama Kanunu’nun 6. Maddesi kapsamında, izin almadan yardım toplayabilen kuruluşlardan sayılmasına ilişkin 06.02.2007 tarihli ve 2007/11683 sayılı Bakanlar Kurulu kararı, 22.09.2014 tarihli ve 2014/6812 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile yürürlükten kaldırılmıştır.[85] 15 Temmuz darbe girişiminden sonra Olağanüstü Hal Kapsamında Alınan Tedbirlere İlişkin Kanun Hükmünde Kararname'yle, "milli güvenliğe tehdit oluşturduğu tespit edilen Fethullahçı Terör Örgütü'yle ilişkili" olduğu için kapatılmıştır. Daha sonra{{Ne zaman}} ABD'de Helping Hands (Yardım Eden Eller) Derneği, kurulmuştur.

''Dinler Arası Diyalog'' faaliyetleri

değiştir
 
Fethullah Gülen'in Papa II. Ioannes Paulus'u ziyareti

Hareket, 1994 yılında Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı'nın kurulmasından beri Türkiye'de ve daha sonra benzer vakıflar vasıtası ile dünyanın değişik merkezlerinde (İngiltere'de Dialogue Society, ABD'nin doğu eyaletlerinde Rumi Forum vb.) diyaloğu geliştirmeyi amaçlayan toplantı (Abant Platformu gibi), aktivite ve yayınlar yapmaktadır.

Dinler arası diyalog toplantıları ve yayınları ile bazı sempozyumlar ve Abant Platformu gibi toplantıları[86][87][88] bazı yazarlar Ilımlı İslam'a hizmet eden faaliyetler olarak görerek tepki ile karşılamışken bazı akademisyen, aydınlar ise destek vermiştir.[89]

Ekonomik faaliyetler

değiştir

Gülen Cemaati çeşitli farklı yollar ile para kazancı elde etmektedir. Örgüt tarafından işletilen mali kuruluşlar, usulsüz para transferleri ve himmet, cemaatin en önemli ekonomik gelir kaynaklarıdır.[90] Soruşturmalardan sonucu el konulmadan evvel, örgütün en büyük gelir kaynaklarını Kaynak Holding, Koza-İpek Holding ve Asya Katılım Bankası oluşturmakta idi.[91]

Cemaatin, Türkiye'de yüzlerce okulunun yanı sıra televizyon kanalları, bir büyük banka, ülkenin en büyük ticaret örgütü ve yine ülkenin en büyük gazetesine sahip olduğu belirtilmektedir.[92]

Türkiye Sanayici ve İşadamları Konfederasyonu (TUSKON) çatısı altında toplanan birtakım varlıklı Türk ile birçok orta ve küçük işletme sahibi, hareketin iş dünyasındaki uzantısı olarak kabul edilir.[93] Bu hareketin faizsiz İslami bankacılık hizmeti sunan Bank Asya, Işık Sigorta adında bir sigorta şirketi ve Asya Finans gibi finans kuruluşları da bulunur.[90] Hareket, Zaman gazetesini, Samanyolu TV adlı televizyon kanalını, Burç FM ve Dünya Radyo (2011 sonunda frekanslarını Radyo Mehtap'a bıraktı) gibi popüler radyo istasyonlarını kurmuştur.[94]

Basın-yayın

değiştir

Hareket, 1979 yılında Sızıntı dergisi ile yayın hayatına başlamıştır. İlerleyen yıllarda Zaman gazetesi ve Samanyolu Televizyonu'nu kurmuştur. Hareketin ayrıca Mehtap (kültür), Samanyolu Haber (haber), Yumurcak (çocuk), Irmak (dini), Küre TV (internet), Ebru (İngilizce) ve Dünya (Kürtçe) adlı özel yayın yapan kanalları vardı. Bunun yanında Yeni Ümit adlı akademik ilahiyat dergisi ve Aksiyon haber-yorum dergileri vardı.[95][96]

Siyasi faaliyetleri

değiştir
Ana maddeler: AKP-Cemaat çatışması ve 17 Aralık soruşturması

Fethullah Gülen geçmişte değişik siyasi kişilerle temaslar kurmuş, inanç merkezli çalışmaları, değişik toplumsal katmanlarda olduğu gibi siyasi kişilerce de teşvik edilmiştir. Basın yayın organlarında zaman zaman hareketi suçlayan yayınlar yapılmış, ancak bunlar Gülen hareketini siyasi rakip olarak değerlendirmeyen iktidarlar tarafından ciddiye alınmamıştır.[97][98]

28 Şubat sürecinde Gülen, hoşgörü ve diyalog çalışmaları görüntüsünün arkasında Cumhuriyet aleyhtarlığı yaptığı, laik düzeni yıkarak şeriat düzenini kurmak için taraftarlarını teşvik ettiği yönünde iddialarla gündeme gelmiş;[99][100] bu konuda Devlet Güvenlik Mahkemesi’nde, Gülen aleyhine açılan dava, Gülen'in beraatıyla sonuçlanmıştır.[101] Paralel Yapı Operasyonları: Örgüt, Recep Tayyip Erdoğan'ın iktidarda olduğu 2013 yılı son aylarından itibaren yoğunlukla devlet içerisinde örgütlenme, paralel yapı oluşturma, kendilerinden olmayan veya rakip gördükleri kişilere karşı tasfiye amaçlı özel hayatı izleme, kaydetme ve kumpas olarak ifade edilen delil oluşturma faaliyetleri ile suçlanmıştır.[102] Fethullah Gülen'in kendisi, avukatları ve Gazeteciler ve yazarlar vakfı gibi sözcüler bu iddiaları reddeden açıklamalar yapmışlar,[103][104] ancak geçmişte Gülen'in yakınında bulunan Nurettin Veren, Ahmet Keleş, Selim Çoraklı, Latif Erdoğan gibi isimler bu yapılanma ile ilgili suçlamaları desteklemişlerdir.[105][106][107][108]

"Algı operasyonu yürütme", "toplum mühendisliği", "fişleme", "kumpas kurma", "sahte delil üretme", "otoriterleşme", "kendi yargı ve polis gücünü oluşturma" vb. suçlamaları AKP-Cemaat tartışmalarında karşılıklı olarak dile getirilen başlıca konularıdır.[109]

2014 Şubat ayında, Recep Tayyip Erdoğan başkanlığında toplanan Millî Güvenlik Kurulu, Gülen hareketi ile özdeşleştirilen "Paralel yapı" cümlesiyle bu hareketi, ulusal güvenliğe tehdit tanımlamasına almıştır.[110]

Diğer faaliyetler

değiştir

1994 yılında Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı kuruldu.

4 Nisan 1996 tarihinde Fener Rum Patriği I. Bartholomeos ile İstanbul'da görüşen Gülen; 10 Eylül 1997 tarihinde Kalp anjiyosu için gittiği ABD'de İftira ve İnkarla Mücadele Birliği (ADL) başkanı Abraham Foxman ile New Jersey'de ve 19 Eylül 1997 tarihinde de New York Eyaleti Katolik Kilisesi Kardinali John O'Connor'la görüşme yaptı.[111] ADL başkanı Abraham Foxman, Gülen'den İslam'da hoşgörü konusu ile ilgili bir kitap yazmasını ve bunun ADL tarafından İngilizce olarak bastırılacağını söyledi.[112]

21 Kasım 1997 tarihinde Vatikan'ın İstanbul temsilcisi Georges Marovitch ve beraberindeki Süryânî cemaatinden bazı din adamları kendisini ziyaret etti.[113][114]

9 Şubat 1998 tarihinde ABD Ankara eski Büyükelçisi Morton Abromowitz'in de vasıtasıyla dinlerarası diyalog çerçevesinde Papa II. Ioannes Paulus ile Vatikan'da buluştu.[115] Abramowitz, Fethullah Gülen ile 1998 yılında CHP eski genel sekreterlerinden Kasım Gülek vasıtasıyla tanışmıştı.

Aksiyon dergisi Aralık 2003 tarihli sayısında Müslüman ve Hristiyanların, İsa'nın manevi şahsiyeti etrafında birleşmesi fikrini işlemiştir.[116][117]

Tarihsel gelişimi

değiştir

Gülen Hareketi, Türkiye’de ve Türkiye dışında oluşturduğu "ışık evleri", yurtlar, okullar, dershane ağı yoluyla eğitim alanında; Zaman gazetesi, Samanyolu Televizyonu gibi kuruluşlar yoluyla medya alanında sürdürdüğü faaliyetlerin yanında siyaset, finans ve sigortacılık gibi alanlarda da faaliyetler gerçekleştirmektedir. Formal bir yapısı, resmi bir üyelik sistemi mevcut değildir.[104] Türkiye’de bir kısmı polis teşkilatından yargı teşkilatına kadar ülkenin önemli kademelerinde yer alan milyonlarca üyesi olduğu; üyelerin gelirlerinin %5-%20’sini harekete bağışladıkları iddia edilmektedir.[104][118]

1966 ile 1983 yılları arası, kimi araştırmacılar tarafından hareketin kurulma evresi olarak tanımlanmıştır. Gülen, 1960’larda resmi imamlık görevinin yanı sıra vaazlar, vaaz kasetleri, gençlik yaz kampları yoluyla görüşlerini geniş kitlelere ulaştırdı. 1970'lerde, Gülen’in konferans serilerine dönüşen sohbet toplantıları ve düşük gelirli ailelerin çocukları için başlattığı “Nur kampları” adlı yaz kampları, hareketin eğitim faaliyetlerinin ve “Altın Nesil” adıyla anılan kuşakların oluşmasının temelini oluşturur. Gülen’in 1979 yılında yayına başlayan Sızıntı dergisinde yazdığı başyazılarda[119] sempatizanlarına eğitim kurumu açmalarını telkin etmesi sonucu bazı işadamlarının maddi durumu yetersiz öğrenciler için kurdukları öğrenci evleri ve tesisler hareketin ilk eğitim faaliyetlerindendir.[120]

Turgut Özal’ın başbakan olduğu 1983 yılı, Gülen hareketi açısından da bir dönüm noktası olarak değerlendirilir. Özal döneminde Gülen takipçilerinin okul kurması önündeki engeller kalkmıştır.[121] İzmir'in Bozyaka semtindeki talebe yurdunun "Yamanlar Koleji" adıyla koleje çevrilmesi ile hareket ilk kez bir okulu hayata geçirdi.[120][122] Zamanla sayısı artan bu tür okullar özellikle muhafazakâr ve liberal sağın elit aileleri için çekim merkezi haline geldi.[122] Üniversiteye girecek çocuklar için hazırlık kursu ihtiyacını fark edilince Fırat Eğitim Merkezi (FEM) açıldı; kurslar da okullar kadar ilgi gördü ve farklı isimlerle ülke çapında yaygınlaştı.[120] Kurslar cemaatin önemli bir finans kaynağı haline gelmiştir.[123][124]

1991 yılı sonunda Sovyetler Birliği'nin çözülmesinden sonra cemaat vakıf ve şirketleri öncelikle Orta Asya Türk cumhuriyetleri olmak üzere Kafkas ve Balkan cumhuriyetlerinde, ardından Asya ve Afrika ülkelerinde kolejler açtılar. Azerbaycan’da 1992’de açılan Nahçıvan Türk Lisesi, hareketin Türkiye dışında açtığı ilk öğrenim kurumu oldu.[121][125] Orta Asya’da eğitim seferberliğinin en başarılı olduğu ülke Kazakistan oldu; 1992’de bu ülkeye giden Türkler tarafından 2 yılda 29 lise açıldı.[122]

1994 yılında Onursal Başkanlığını Gülen’in yaptığı Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı’nın yazılı ve görsel medyada büyük yankı bulan açılışı, hareketin Türk ve dünya kamuoyunda daha da tanınmasını sağladı.[126] Gülen, vakfın onursal başkanı sıfatı ile 1994 yılından itibaren dönemin Başbakanı Tansu Çiller ve diğer siyasî parti liderleri ile, Türkiye’de bulunan azınlıkların, dini yapılanmaların liderleriyle ve 1998 yılında Papa II. Jean Paul ile görüşme imkânı buldu. 1990’lı yılların sonlarında vakfın bünyesinde kurulan Abant Platformu ile Medialog Platformu, Kadın Platformu, Kültürlerarası Diyalog Platformu gibi oluşumlar ulusal ve uluslararası düşünsel etkinlikler düzenlediler.

Gülen, hayatını 28 Şubat sürecinde sağlık sorunları gerekçesiyle gittiği ABD'de sürdürürken 2000'li yıllarda Cemaatin faaliyetleri arasına insani yardım projelerini eklenmiş; ABD'de kurulan Helping Hands (Yardım Eden Eller) Derneği, İstanbul merkezli Kimse Yok Mu Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği 'ni kurmuştur.[127][128][129]

Eleştiriler

değiştir

Bilhassa kriminal eylem iddialarının ardından bazı yorumcular, Gülen hareketinin kült olduğuna dair görüşler bildirmiştir.[130][131][132][133][134][135][136][137][138][139] Hollanda hükûmeti 2008'de hareketin Hollanda'daki aktivitelerini incelemiş ve bu inceleme sonucunda Gülen okullarının entegrasyon karşıtı davranışları teşvik ettiği gerekçesiyle fon desteğini azaltmıştır.[140] Rusya Gülen hareketine bağlı okulları, "pan-İslamist", "pan-Türkist" propaganda ve "casusluk" yaptığı gerekçesiyle kapatmış,[141] buna benzer olarak Azerbaycan da bu okullara karşı önlemler aldığını bildirmiştir.[142]

Bazı basın ve yayın organlarında Fethullah Gülen'in sağ kolu olarak nitelendirilen[143][144] ancak 2005’te cemaatten ayrılıp İşçi Partisi'ne geçmiş olan Nurettin Veren'in eleştirileri ise daha çok Gülen ve cemaatin dini tutumlarındaki değişim, Devlet içinde yapılanma, CIA ile iş birliği yapma konularıyla ilgilidir.[145] MİT'in eski İstanbul Bölge Başkanı Osman Nuri Gündeş ise Gülen Hareketi'nin okullarında CIA ajanlarının İngilizce öğretmeni görüntüsünde görev yaptığını ileri sürmekteydi.[146] Eski MİT müsteşarı Emre Taner TBMM araştırma komisyonuna yaptığı açıklamalarda yapılanmanın 1960'lı yıllardan beri takip edildiğini Fetullah Gülen'in İzmir Aliağa vaizliğine atanmasıyla yabancı istihbarat servisleri tarafından aranan iyi huylu iyi yüzlü İslam anlayışı ile ilgisini çektiğini söyledi.[147][148]

Almanya'nın saygın gazetelerinden Süddeutsche Zeitung'ta yer alan haberde, Gülen cemaatinin İlluminati'den daha tehlikeli olduğu söylendi.[149]

2016 Türkiye askerî darbe girişimi

değiştir
Ana madde: 2016 Türkiye askerî darbe girişimi

65. Türkiye Hükûmeti, Temmuz 2016'da Türk Silahlı Kuvvetleri bünyesinde kendilerini Yurtta Sulh Konseyi olarak tanımlayan bir grup asker tarafından gerçekleştirilen darbe girişiminin arkasında Gülen Cemaati'nin olduğunu iddia etmektedir.[150][151]

Darbe girişimiyle alakalı iddiaları kabul etmeyen Gülen basın toplantısında bir gazetecinin "Türkiye'deki bu girişimde size takip çevrenizin bir rolü oldu mu?" sorusuna "Ben takipçilerimi bilmiyorum aslında. Yapılan şeyden dolayı sempati duyanlar olabilir. Ben tüm samimiyetimle söylüyorum takipçilerimin yüzde birini bile tanımam, takipçilerimi tanımam ki rolleri var mı bileyim. Birine alerji duyan kişiler bu nedenle başkalarına sempati duyabilir. Bu CHP olabilir, MHP olabilir, siz olabilirsiniz, ben olabilirim." yanıtını vermiştir.[152]

Konuyla ilgili yayınlar

değiştir
Gülen ve hareketi hakkında
Gülen okulları hakkında

Ayrıca bakınız

değiştir

Notlar

değiştir
  1. ^ Gülen Cemaati veya yalnızca "Cemaat", harekete mensup kişilerce "Hizmet Hareketi",[10] Türkiye Cumhuriyeti tarafından Fethullahçı Terör Örgütü (FETÖ) veya Paralel Devlet Yapılanması (PDY) olarak adlandırılmaktadır.

Kaynakça

değiştir
  1. ^ "FETÖ'nün tarihçesi - 15 Temmuz Darbe Girişimi Raporu". Haberturk.com. 26 Mayıs 2017. 15 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2021. 
  2. ^ a b "FETÖ'nün sohbet CD'sinde 'ülkeyi ele geçirme' planı". İzmir'deki FETÖ soruşturmasında ele geçirilen ve 2010 yılına ait olduğu belirlenen bir CD'deki konuşma kaydında terör örgütü elebaşının Türkiye ve dünyayı ele geçirmekle görevlendirildiğine ilişkin sohbet yer alıyor. Anadolu Ajansı. 7 Kasım 2016. 10 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2020. 
  3. ^ a b Murat Yetkin (Kasım 2018). MERAKLISI İÇİN CASUSLAR KİTABI. Ve Türkiye'deki En Büyük Casusluk Olayı. Doğan Kitap. ss. 401-406. ISBN 978-605-09-5614-6. 
  4. ^ a b Barış Pehlivan, Barış Terkoğlu (2019). Metastaz. FETÖ'nün Kurtarıcısı Yargıtay'ın Başında. Kırmızı Kedi Yayınevi. ss. 204-205. ISBN 978-605-298-450-5. 
  5. ^ a b c "Fethullah Gülen'e 10 yıl hapis istemi". Fethullah Gülen hakkında, Anayasal sistemi değiştirerek yerine İslami esaslara dayalı devlet kurmak amacıyla yasadışı örgüt kurup, bu amaç doğrultusunda faaliyetlerde bulunduğu gerekçesiyle 10 yıla kadar ağır hapis istendi. Hürriyet. 20 Ocak 2003. Erişim tarihi: 21 Aralık 2020. 
  6. ^ a b "TÜRKİYE'DE GERÇEKLEŞEN 15 TEMMUZ DARBE GİRİŞİMİNİN ARKASINDAKİ FETHULLAHÇI TERÖR ÖRGÜTÜ (FETÖ)" (PDF). Bu terör örgütünün amacı, cemaat oligarşisine dayanan totaliter bir devlet düzeni kurmak ve uluslararası düzeyde etkili bir siyasi ve ekonomik güç haline gelmektir. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı. 4 Aralık 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2020. 
  7. ^ a b "ULUSLARARASI BİR TEHDİT OLARAK FETÖ" (PDF). FETÖ’ye dönük iddianameler ve FETÖ’nün kendi kaynakları incelendiğinde Fetullah Gülen’in gerçek amacının hayalindeki ideal siyasi düzene ulaşmak olduğu görülür. FETÖ’nün nihai amacı iddianame ve farklı belgelerde “Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin tüm anayasal kurumlarını (yasama, yürütme, yargı erklerini) ele geçirmek ve ele geçirme süreci tamamlandıktan sonra devlet, toplum ve fertlere dair ne varsa Fetullahçı Terör Örgütü’nün ideolojisi doğrultusunda yeniden dizayn ederek oligarşik özellikler taşıyan bir zümre eliyle ekonomik, toplumsal ve siyasal gücü yönetmek” şeklinde ifade edilmektedir. Polis Akademisi II. Uluslararası Güvenlik Sempozyumu Raporu. 2018. 28 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Aralık 2020. 
  8. ^ a b "Is the Fethullah Gülen Movement Overstretching Itself?" (PDF). A Turkish Religious Community as a National and International Player. Stiftung Wissenschaft und Politik German Institute for International and Security Affairs. 2014. 17 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2020. 
  9. ^ "Germany signals tougher stance on FETO". aa.com.tr. 30 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  10. ^ "Hizmet Hareketi mi Yoksa Gülen Hareketi mi?". Zaman. 27 Kasım 2010. 10 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2012. 
  11. ^ "Brief History of the Gülen Movement". gulenmovement.us. Gulenmovement.us sitesi. 29 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2014. 
  12. ^ "Turkey's Nationalist Course" (PDF). Gülen and his followers emerged from the Nursi movement, which emphasizes faith and shied away from political Islam. Gülen has sought to increase his influence in Turkey and abroad by enlisting followers in overtly and covertly affiliated businesses and nongovernmental organizations, particularly schools in Turkey, Central Asia, and Africa. Gülen denied having a political agenda, but on the eve of his departure from Turkey, ostensibly for medical treatment, he advised his followers to “move in the arteries of the system, without anyone noticing your existence, until you reach all the power centers.” Gülen’s followers did exactly that and gained significant influence in the police force, the judicial system, the education sector, and the media. They also amassed significant financial resources. RAND Corporation. 2020. 19 Ocak 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2020. 
  13. ^ "FETÖ'nün tarihçesi - FETÖ nedir? Ne zaman kuruldu?". m.haberturk.com. 13 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2021. 
  14. ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2021. 
  15. ^ "Turkey coup: What is Gulen movement and what does it want?". Both Mr Erdogan and Mr Gulen portray themselves as pious Muslims in opposition to secularism - but some see a slight difference in their approaches. BBC News. 21 Temmuz 2016. 9 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2020. 
  16. ^ "TSK olmasaydı, şeriat devleti kuracaklardı". GENELKURMAY'dan sonra Jandarma Genel Komutanlığı'nın da Fethullah Gülen raporu hazırladığı ortaya çıktı. ‘Eylül 1999’ tarihli raporda Gülen ve cemaatinin, ‘Türkiye Cumhuriyeti’ni yıkmak, yerine şeriat devleti kurmak için faaliyet gösterdiği' belirtildi. Raporda, ‘Silahlı Kuvvetler olmasaydı bugün hayalini kurdukları İslam devletini tesis etmiş olacaklardı’’ denildi. Milliyet. 11 Nisan 2000. 8 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2020. 
  17. ^ "AKP'li Osman Can FT'ye yazdı: Türkiye demokrasisini Gülencilere karşı korumalı". AKP Merkez Karar ve Yönetim Kurulu üyesi, hukukçu Osman Can, makalesinde Gülen Hareketini “laiklik karşıtı, muhafazakâr milliyetçilik zemininde bir hareket” olarak tanımlıyor ve Gülen Hareketi’nin “ülkede, devleti içeriden işgal ederek hâkimiyet kurmayı amaçladığı için demokratik siyasetle her zaman sorunları olduğunu” söylüyor. BBC Türkçe. 16 Ocak 2014. 20 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2020. 
  18. ^ "Turkey's Nationalist Course: Implications for the U.S. Turkish Strategic Partnership and the U.S. Army" (PDF). He advised his followers to “move in the arteries of the system, without anyone noticing your existence, until you reach all the power centers.” Gülen’s followers did exactly that and gained significant influence in the police force, the judicial system, the education sector, and the media. They also amassed significant financial resources. RAND Corporation. 2020. 19 Ocak 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2020. 
  19. ^ a b Ergün Poyraz (Haziran 2010). Takunyalı Führer. Gülen Hareketi Türkiye'yi Polis Devletine götürdü. İleri Yayınları. ss. 261-262. 
  20. ^ "What's Really Behind Turkey's Coup Arrests?". All signs point to Fethullah Gülen, whose shadowy Islamist movement is rapidly extending its tentacles into all aspects of Turkish political life. It is a conservative movement aiming to reshape secular Turkey in its own image, by securing the supremacy of Gülen’s version of religion over politics, government, education, media, business, and public and personal life. Foreign Policy. 25 Şubat 2010. 15 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2020. 
  21. ^ "Cemaat orduyu nasıl ele geçirdi". www.cumhuriyet.com.tr. 8 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2020. 
  22. ^ Erkan Yılmaz Büyükköprü (Kasım 2020). KOZMİK ALBAY. Başlarken. Kırmızı Kedi Yayınevi. ss. 9-11. ISBN 978-605-298-723-0. 
  23. ^ Mustafa Önsel (2020). 1 KÖY 4 ADAM 6,5 DARBE. Birinci Perde: Başlarken. Kırmızı Kedi Yayınevi. s. 48. ISBN 978-605-298-719-3. 
  24. ^ "FETÖ'nün TSK'ye ilk kumpası Şemdinli'den 15 Temmuz'a giden yol". FETÖ'nün bu ilk tertibinin ardından, Ergenekon, Balyoz, Poyrazköy ve Askeri Casusluk davaları başta olmak üzere TSK personeli hakkında 2008 ile 2012 yılları arasında açılan 20'ye yakın kumpas davasında yüzlerce subay tutuklandı, binlerce subay ve astsubay ordudan tasfiye edildi. FETÖ üyelerinin sahte delil üreterek ve gizli tanıklar yaratarak açtıkları bu hukuk dışı davalar sonucunda tutuklanıp cezaevine konanlar, yıllarca cezaevinde kaldıktan sonra beraat etti, ancak bu süreçte askerlerin ve ailelerinin yanı sıra TSK büyük zarar gördü. Böylelikle, 15 Temmuz'daki darbe girişimine giden yolda, yargı eliyle içi boşaltılan TSK'ye örgüt mensubu askerlerin yerleşmesi sağlandı. Anadolu Ajansı. 13 Temmuz 2020. 14 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2020. 
  25. ^ "Ergenekon, FETÖ'nün ortaya attığı hayali bir örgüttür!." www.sozcu.com.tr. 20 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2020. 
  26. ^ "Gülen'in 1999'da yayınlanan olay videosu: "Sivrilirsek sonumuz Cezayir gibi olur"". Medyascope.tv - 18 Haziran 1999'da ATV Ana Haber Bülteni'nde Fethullah Gülen'in müritlerine devleti ele geçirmeleri öğüdünde bulunduğu iki konuşma videosu yayınlanmış ve Gülen'in söyledikleri Türkiye'nin gündemine bomba gibi düşmüştü. Gülen videodaki konuşmalarında, cemaat üyelerine devlet kadrolarının ele geçirilmesinin önemini anlatıyor; özellikle mülkiye ve adliyedeki kadrolaşmanın genişletilmesi gerektiğini vurguluyordu. Medyascope. 1999. 6 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2020. 
  27. ^ "What's Really Behind Turkey's Coup Arrests?". All signs point to Fethullah Gülen, whose shadowy Islamist movement is rapidly extending its tentacles into all aspects of Turkish political life. Foreign Policy. 25 Şubat 2010. 15 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2020. 
  28. ^ Hikmet Çetinkaya (31 Ocak 2017). "Fethullah'ın amacı neydi?." www.cumhuriyet.com.tr. Cumhuriyet Gazetesi. 28 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2020. 
  29. ^ "FETÖ/PDY çatı davasının gerekçeli kararı açıklandı". Gerekçeli kararda, FETÖ/PDY silahlı terör örgütünün nihai amacının devleti tüm kurumlarıyla ele geçirip anayasal düzeni değiştirmek, sanık Fetullah Gülen'in "kainat imamı" olduğu, cemaat zümre egemenliğine dayalı teokratik totaliter rejim kurmak olduğu belirtildi. Örgütün ideolojisine göre, devleti ve devlet kadrolarını ele geçirmenin "fetih" olarak adlandırıldığı, örgütün amaçlarına ulaşmak için verdiği mücadelenin "cihat" olarak görüldüğü ifade edilen kararda, örgütün nihai amacının Türkiye'deki anayasal düzeni değiştirmek ve yerine örgüt ideolojisine göre bir düzen kurmak olduğunun tüm delillerden anlaşıldığı bildirildi. Anadolu Ajansı. 16 Ocak 2019. 7 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2020. 
  30. ^ "Fethullah Gülen'in hedefi ne? Neye ve kime hizmet ediyor?". Medyascope. 17 Temmuz 2017. 19 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2020. 
  31. ^ "Turkey officially designates Gulen religious group as terrorists". 31 Mayıs 2016. 1 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2020 – www.reuters.com vasıtasıyla. 
  32. ^ "Pakistanis laud 'landmark' verdict on FETO terror group". aa.com.tr. 25 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2020. 
  33. ^ "GCC declare Gulen group a 'terrorist organisation'". 14 Ekim 2016. 18 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2019. 
  34. ^ "Turkey Purge | Monitoring human rights abuses in Turkey's post-coup crackdown". 30 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2020. 
  35. ^ "Turkey officially designates Gulen religious group as terrorists". Reuters. 31 Mayıs 2016. 7 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2016. 
  36. ^ "Turkey: Mass arrests after coup bid quashed, says PM – BBC News". BBC News. 16 Temmuz 2016. 16 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2016. 
  37. ^ "Turkey's top judicial board HSYK orders detention of 2.745 Gülen-linked judges over coup attempt". 17 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2016. 
  38. ^ Sheena McKenzie. "Turkey coup attempt: Erdogan rounds up suspected plotters". CNN. 2 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2020. 
  39. ^ "Turkey coup: Purge widens to education sector". BBC News. 19 Temmuz 2016. 19 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2016. 
  40. ^ "US to help Turkey investigate failed coup attempt by FETÖ". DailySabah. 17 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2020. 
  41. ^ "'Fetullah Gülen'i 'Mehdi' olarak görüyorlardı'". FETÖ davası sanığı eski Gümüşhane-Bayburt Bölge Barosu Başkanı İsmail Taştan, savunmasında, "Yapıya mensup kişiler, Gülen'i 'Mehdi' olarak görüyorlardı. Bu insanlarla birlikte olduğum için pişmanım." dedi. Anadolu Ajansı. 2018. 26 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2020. 
  42. ^ Usta, Ayşegül (2018). "Gülen'i 'Mehdi' ilan eden hakimden akıl almaz savunma". Balyoz davasına ilişkin rapor hazırlayan bilirkişiler hakkındaki davayı reddeden ve buna ilişkin kararında FETÖ/PDY silahlı terör örgütünün firari lideri Fetullah Gülen’e “Mehdi” diyen eski hakim İlhan Karagöz, “Bu dini bir şeydir. Mehdi ilan etmek suç olamaz bu dini bir söylemdir” dedi. Hürriyet. 28 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2020. 
  43. ^ Hüseyin Arslan (2017). "Rüya Metaforu Üzerinden Din İstismarı: FETÖ Örneği". Polis Akademisi Başkanlığı Güvenlik Bilimleri Enstitüsü. 28 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2020. 
  44. ^ Gemici, Orhan Onur (17 Haziran 2019). "FETÖ'nün cinayetleri ve terör eylemleri Polis Akademisi raporunda". Anadolu Ajansı. 23 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2022. 
  45. ^ "FETÖ'nün 'renk' taktiği". FETÖ üyelerinin başka örgüt, tarikat ve partilere sızma taktiği deşifre oldu. “Örgüt üyelerinin diğer oluşumlar içine sızma” adı verilen “renklendirme” yöntemi, FETÖ’cü gizli tanığın savcılığa verdiği SD kartta ortaya çıktı. Milliyet. 5 Aralık 2018. Erişim tarihi: 21 Aralık 2020. 
  46. ^ "FETÖ'nün kamuflaj taktiği 'renklendirme' deşifre oldu". Sabah. 4 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2020. 
  47. ^ Denli, İhsan. ""Gülen Hareketi'ni dini değil sivil toplum hareketi olarak görmeliyiz"". cihan.com.tr. Cihan Haber Ajansı 19 Nisan 2013. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2016. [ölü/kırık bağlantı]
  48. ^ Ete, Hatem. "Gülen ve Takipçilerini Tanımlama Zor(unlu)luğu". setav.org. Sabah Perspektif, 01.02.2014. 29 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2017. 
  49. ^ ""Gülen Hareketi'nin Siyasî Gündemi Yok"". 20 Ekim 2009. 29 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2011. 
  50. ^ "'Hareketin ekonomik faydaları yadsınamaz'". 1 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2011. 
  51. ^ Ceylan, Yasin (19 Nisan 2009). "İslam, Nurculuk ve Fethullah Gülen hareketi". radikal.com.tr. 1 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2011. 
  52. ^ Ülsever, Cüneyt (16 Haziran 2010). "Millî Görüş vs. Gülen Hareketi (II)". hurriyet.com.tr. 29 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2011. 
  53. ^ a b "Din İstismar Hareketi FETÖ/PDY" (PDF). 6 Kasım 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2016. 
  54. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2016. 
  55. ^ "MİLLİ BİR TEHDİT OLARAK PARALEL DEVLET YAPILANMASI" (PDF). Süleyman Demirel Üniversitesi. 19 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2021. 
  56. ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2016. 
  57. ^ "Arananlar: Kırmızı Liste". Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı. 13 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2016. 
  58. ^ "İçişleri Bakanlığı "aranan teröristler"in listesini yayınladı". NTV.com.tr. Anadolu Ajansı. 28 Ekim 2015. 13 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2016. 
  59. ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2019. 
  60. ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2019. 
  61. ^ Aytekin, Emre (1 Mayıs 2019). "Pakistan FETÖ'yü terör örgütleri listesine aldı". Anadolu Ajansı. 27 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2020. 
  62. ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2022. 
  63. ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2022. 
  64. ^ Uras, Umut. "Turkey focuses on Gulen links in Russia envoy's murder". www.aljazeera.com (İngilizce). 21 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2023. 
  65. ^ "Muhsin Yazıcıoğlu suikastinde 1 numaralı şüpheliydi". Sabah Gazetesi. 17 Temmuz 2016. 30 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2016. 
  66. ^ "Marmaris'te saldırıyı yapan astsubay, Muhsin Yazıcıoğlu'nun helikopterinden parça sökerken görüntülendi". T24. 17 Temmuz 2016. 22 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2016. 
  67. ^ "Darbeciler için flaş Muhsin Yazıcıoğlu iddiası". Sözcü. 18 Temmuz 2016. 21 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2016. 
  68. ^ "Aydın Özsıcak İzmir'de yakalandı". Haber10.com. 17 Temmuz 2016. 18 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2016. 
  69. ^ "Bir asırlık plan bir günde çöktü". Hain temelleri 1966’da İzmir’de elebaşı Fetullah Gülen tarafından atılan terör örgütü FETÖ, gelişimini 3 aşamada sağladı. İlk aşamada, 12 Eylül darbesine kadar ‘Işık Evleri’ ve dershaneler üzerinden yürütülen ‘sızarak kadrolaşma’ hareketi, ikinci aşama ise 12 Eylül darbesinden hemen sonra, kitlesel şekilde devlette kadrolaşmaydı. Korkunç bir deve dönüşen ve terörizme giden üçüncü aşama da 28 Şubat 1997 postmodern darbesinden sonra başlatıldı. Yeni Şafak. 15 Temmuz 2020. 18 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2021. 
  70. ^ "FETHULLAH GÜLEN PORTRESİ". Bu çalışmada Fethullah Gülen’in Erzurum’dan başlayarak, Batı Anadolu ve ABD’ye kadar uzanan kişisel hayat serüveni ele alınarak, dini ve siyasi kimliğinin ve belirgin kişilik özelliklerinin oluşum ve değişim süreçleri anlaşılmaya çalışıldı. Moment Dergisi. 2016. 12 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2021. 
  71. ^ "Işık Evleri'nin ilk adımı". www.cumhuriyet.com.tr. 12 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2021. 
  72. ^ a b c "FETÖ'nün tarihçesi". www.haberturk.com. 12 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2021. 
  73. ^ a b "Nurettin Veren - Türkiye'nin Gündemi - 13 Ağustos 2016 - YouTube". www.youtube.com. 29 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2021. 
  74. ^ Uluslararası Bir Tehdit Olarak FETÖ, Polis Akademi Yayınları, s. 15
  75. ^ "Gülen Cemaati: Nereden nereye?". Al Jazeera Turk - Ortadoğu, Kafkasya, Balkanlar, Türkiye ve çevresindeki bölgeden son dakika haberleri ve analizler. 12 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2021. 
  76. ^ Ahmet Şık (2017). İmamın Ordusu. Devlet İslamcılara Hep İhtiyaç Duydu. Kırmızı Kedi Yayınevi. ss. 82-96. 
  77. ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2013. 
  78. ^ Ünal, Ali; M. Fethullah Gülen Bir Portre Denemesi, Nil Yayınları, İstanbul 2002, ISBN 975-315-149-7 sayfa 109
  79. ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2014. 
  80. ^ Ahmet Şık (2017). İmamın Ordusu. Fethullah'ın Copları. Kırmızı Kedi Yayınevi. ss. 129-131. 
  81. ^ "Diyanet FETÖ Raporu". www.diyanet.tv. 1 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2021. 
  82. ^ "Tarihi Seyri İçinde Nurdan Hüzmelerin içine Aktığı Işık Evler..." samanyoluhaber.com. 27 Mayıs 2020. 12 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2021. 
  83. ^ Ergün Poyraz (Eylül 2016). İhanet ve Darbe. Mahcup Gülen. Bilgi Yayınevi. ss. 216-218. 
  84. ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2012. 
  85. ^ "Hürriyet Gazetesi 02 Ekim 2014 tarihli haberi (Son erişim tarihi 27 Temmuz 2016)". 24 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2020. 
  86. ^ ", Fethullah Gülen ve Ehl-i Kitap: Dinler Arası Diyalog Adına Türkiye'den Bir Ses". 27 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2012. 
  87. ^ "Abant Toplantıları, korkuları bitirdi". 27 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2012. 
  88. ^ "Abant Toplantıları ABD'ye Taşınıyor, 19 Mart 2004". 27 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2012. 
  89. ^ "Abant Platformu Web sitesi". 18 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2012. 
  90. ^ a b "İşte FETÖ'nün büyük gelir kaynağı". tgrthaber.com.tr. 12 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2020. 
  91. ^ Barış Pehlivan, Barış Terkoğlu (2019). Metastaz. Ülker'in FETÖ ile İmtihanı. Kırmızı Kedi Yayınevi. s. 171. ISBN 978-605-298-450-5. 
  92. ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2014. 
  93. ^ "Gülen Hareketi...Türkiye'nin Üçüncü Büyük Gücü". byegm.gov.tr. Islamic Affairs Analyst'in 30 Ocak 2009 tarihli internet sayfasında yayımlanan analizin çevirisi. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2016. 
  94. ^ Yavuz, Hakan (2005). Modernleşen Müslümanlar: Nurcular, Nakşiler, millî Görüş ve Ak Parti. Kitap Yayınevi. s. {{yk:sayfa belirt|tarih=Nisan 2024}}. 
  95. ^ "Kapatılan Gazete, Dergi ve Yayınevleri". Yeni Çağ. 27 Temmuz 2016. 28 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2021. 
  96. ^ "Kapatılan FETÖ yayınları - Tam liste! | STAR". Star.com.tr. 11 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2021. 
  97. ^ Ahmet Şık (2014). Paralel Yürüdük Biz Bu Yollarda. Giriş. Kırmızı Kedi Yayınevi. ss. 20-23. 
  98. ^ Amuran, Nurzen. "Çiçek: Onların FESTÖ sevgisi aynı süreçlerin ürünü". odatv. 12 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2021. 
  99. ^ "Fethullah Şoku, Hürriyet gazetesi, 19.06.1999". 2 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2014. 
  100. ^ "Ruşen Çakır, Vaaz kasetleriyle gelen güç, bir kasetle sarsıldı, NTV Mag, Ekim 2000". 29 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2014. 
  101. ^ "Habertürk". 24 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2020. 
  102. ^ "Yeni Türkiye'nin istiklâl mücadelesi". aljazeera.com.tr. Aljazeera.com.tr sitesi, 25.12.2013. 25 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2016. 
  103. ^ "Fethullah Gülen ve Hizmet hareketi, birine zarar vermek veya şantaj için özel kaset/CD hazırlatır mı? fgulen.com sitesi, 25.12.2013, Erişim tarihi:30.04.2014". 2 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2014. 
  104. ^ a b c "Güney Yıldız, Fethullah Gülen BBC'ye konuştu, Bbc.co.uk sitesi, 27.01.2014, Erişim tarihi:30.04.2014". 31 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2014. 
  105. ^ "Ahmet Keleş, 'Tüm kasetler Gülen'in kasasında". Netgazete.com, 22.03.2014. 19 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2014. 
  106. ^ Tatlıcan, İsa. "Paralel Yapı Hücre Tipi Örgütlendi". yeniasir.com.tr. Yeni Asır gazetesi 3 Şubat 2014. 30 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2016. 
  107. ^ "Latif Erdoğan'dan Fethulah Gülen'e ağır suçlamalar, Ensonhaber.com 08.03.2014, Erişim tarihi:30.04.2014". 2 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2014. 
  108. ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2014. 
  109. ^ Ahmet Şık (2014). Paralel Yürüdük Biz Bu Yollarda. Önsöz. Kırmızı Kedi Yayınevi. ss. 13-19. ISBN 978-605-298-023-1. Erişim tarihi: 10 Ocak 2021. 
  110. ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2014. 
  111. ^ "Fethullah Gülen Web sitesi, 1997 Hayat Kronolojisi". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2012. 
  112. ^ "TÜRK MEDYASI BU HABERİ NEDEN GÖRMEDİ?". odatv. 14 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2021. 
  113. ^ Zaman; Zaman. "Dinlerarası Mini Diyalog". fgulen.com. 12 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2021. 
  114. ^ Eroğlu, Emine (30 Mart 2018). "Sevgiyi çarmıha gerenler". Tr724. 2 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2021. 
  115. ^ "Dunya barisi icin (Zaman), 10 Şubat 1998". 20 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2012. 
  116. ^ "Aralık 2003, Sayı: 470 Aksiyon dergisi Kapak konusu, İsa, insanlık onu bekliyor". 28 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2012. 
  117. ^ "Harun ODABAŞI, Aralık 2003, Sayı: 470 Aksiyon dergisi, Hz. İsa kimdi?". 28 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2012. 
  118. ^ "Cemaatin Parası Nereden Geliyor?". haber3.com. Haber3.com sitesi, 13.01.2011. 8 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2016. 
  119. ^ "Ali Çolak, O başyazılar, Zaman gazetesi, 16.02.2008". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2014. 
  120. ^ a b c Veren, Nurettin. "ABD'nin Truva Atı Fetullah Gülen Hareketi Kuşatma" (PDF). toplumsalbilinc.org. Siyahbeyaz Yayınları, 2007. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2016. 
  121. ^ a b "Nawab Mohammed Osman, Home Gülen's Educational Philosophy: Striving for the Golden Generation of Muslims, Uluslararası Fettullah Gülen Konferansı, Endonezya, 19-21 Ekim 2010". 2 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2014. 
  122. ^ a b c Ergil, Doğu. "100 soruda Fethullah Gülen ve Hareketi". haberturk.com. Habertrk.com 16.05.2016. [ölü/kırık bağlantı]
  123. ^ "FETÖ/PDY'nin Legal Görünümlü Faaliyet Alanları". www.haberturk.com. 5 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2021. 
  124. ^ "FETÖ'nün yeni finans kaynağı gençler". Sabah. 11 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2021. 
  125. ^ "İlk Türk Okulunun bu hikayesini biliyor muydunuz?, Samanyoluhaber.com, 12.06.2012". 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2014. 
  126. ^ Çakır, Ruşen (1 Haziran 1994). "Fethullah Hoca Ortaya Çıktı". Milliyet. 
  127. ^ "Kimse Yok Mu Derneği'ne yönelik FETÖ soruşturması tamamlandı". İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı'nca, FETÖ'ye müzahir olduğu gerekçesiyle kapatılan Kimse Yok Mu Derneği çalışanlarına yönelik soruşturma tamamlandı. Anadolu Ajansı. 24 Temmuz 2018. 12 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2021. 
  128. ^ Gazetesi, Dünya (11 Ağustos 2012). "Gülen'den Sandy mağdurlarına bağış". 12 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2021. 
  129. ^ "Hizmet Movement (Gulen Movement) | Fethullah Gulen: Helping Hands Relief Foundation changes its name to Hizmet Relief". Hizmet Movement (Gulen Movement) | Fethullah Gulen. 4 Ağustos 2013. 6 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2021. 
  130. ^ Robert Amsterdam (31 Temmuz 2016). "Turkey: Is the Gülen Organization a Cult?". Breitbart. 22 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2016. 
  131. ^ John Hayward (12 Ağustos 2016). "Robert Amsterdam: Gulen's Islamist Cult Buys Off U.S. Politicians in Both Parties to Avoid Investigations". Breitbart. 22 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2016. 
  132. ^ İbrahim Kalın (24 Temmuz 2016). "The Coup Leader Must Be Held Accountable". New York Times. 9 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2016. 
  133. ^ Kemal Sayar (17 Ağustos 2016). "Kült Psikolojisi". Gerçek Hayat. 18 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2016. 
  134. ^ Erol Göka (21 Ağustos 2016). "Modern Bir Kült Olarak FETÖ". Yeni Şafak. 25 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2016. 
  135. ^ Mahmut Aydın (7 Eylül 2016). "Bir Kült/Dini Hareket Olarak Gülenizm". Karar Gazetesi. 22 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2016. 
  136. ^ İsmet Berkan (6 Ağustos 2016). "Kehanet çöktüğünde: 14 Ağustos'un sırrı..." Hürriyet. 25 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2016. 
  137. ^ Şaban Bıyıklı (25 Mayıs 2014). "Kültler ve Dini Cemaatler". Milat Gazetesi. 22 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2016. 
  138. ^ Şaban Bıyıklı (26 Eylül 2015). "Mesihler, Mehdiler ve Risaleler". Star Gazetesi. 2 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2016. 
  139. ^ Recep Yenidağ (5 Mayıs 2014). "Bir Kült Lideri Olarak Fethullah Gülen". Milat Gazetesi. 10 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2016. 
  140. ^ "Claire Berlinski, City Journal, Autumn 2012, Vol. 22, Issue 4: "Who Is Fethullah Gülen?"". 16 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2014. 
  141. ^ Rusya'dan Gülen okullarına yasak 12 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Milliyet, Erişim tarihi: 2 Ağustos 2016.
  142. ^ Gülen okullarına kapatma kararı 17 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Milliyet, 18 Haziran 2014, Erişim tarihi: 2 Ağustos 2016.
  143. ^ "Hürriyet Gazetesi, 1 Kasım 2005". 29 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2014. 
  144. ^ "Milliyet 10 Aralık 2005". 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2014. 
  145. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2013. 
  146. ^ ""Gülen CIA iş birliği", Cumhuriyet gazetesi". 17 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2016. 
  147. ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2020. 
  148. ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2020. 
  149. ^ AA. "Alman gazetesinden FETÖ uyarısı! İlluminati'den daha tehlikeli". www.hurriyet.com.tr. 23 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2022. 
  150. ^ "Cemaat darbe girişimini neden dün akşam yaptı". odatv.com. 16 Temmuz 2016. 17 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2016. 
  151. ^ "Paralel subaylardan ihanet girişimi". yenisafak.com. 15 Temmuz 2016. 15 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2016. 
  152. ^ "Fethullah Gülen'den darbe açıklaması". Cumhuriyet. 20 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2016. 

Dış bağlantılar

değiştir
"https://tr.wiki.x.io/w/index.php?title=Fethullahçılar&oldid=34558926" sayfasından alınmıştır