Fırkateyn

Fırkateyn veya Firkate, büyük gemileri destekleyen, nispeten küçük; çeşitli tonajlarda olmakla birlikte genelde 2000 - 4000 tonluk modern savaş gemisidir. Günümüz Batı donanmalarındaki destroyere tekabül eder. Hafif yapılı, hızlı, orta derecede silahlı ve tek başına uzun menzillerde devriye, akın ve irtibat görevlerini yerine getirmek üzere tasarlanmıştır. Nispeten küçük ve hızlı olması sebebiyle, savaşlarda büyük gemilere destek verme veya kısa süreli savaşlara katılma hizmetinde bulunur.

Fransız gemisi Pénélope, 1806

Sözcük kökeni

Fırkateyn; İngilizce "Frigate" sözcüğünden gelme olduğu söylenmekteyse de, Arapçadan gelme bir sözcük olması ihtimali daha kuvvetlidir. Eğer sözcük arapça ise, Fırka Arapça parça, kısım, bölüm ve eyn eki ise çiftlik bildirir. Bu durumda "iki parçalı" gibi bir anlama gelir. Aradaki "t" harfi kaynaştırma harfidir.

Tarihçe

HMS Warrior, ilk demir gövdeli buharlı firkateyn

Firkateyn terimi ilk olarak; 17. ve erken 18. Yüzyılda ahşap 3 veya daha fazla direkli olan, hız ve manevra edilebilirliği keşif, eskort ve devriye rollerinde kullanılması için inşa edilen yelkenli savaş gemilere verildi. Bu terim, ayrıca tasarım olarak büyük farklılıklar gösteren gemilere verilirdi. 18. Yüzyılın ikici yarısında 'gerçek' firkateyn Fransa'da geliştirilmeye başlandı. Bu tip gemilerde sadece bir silahlı güverte ve bunun altında mürettebatın barınması için kullanılan silahsız bir güverte vardı.

Hollanda Silahlı Kuvvetleri'ne ait çağdaş zaman fırkateyni

19. yüzyılın sonlarına doğru, demir zırhlı savaş gemileri kadar güce sahip zırhlı firkateynler geliştirildi, firkateyn terimi silahların tek bir güvertede olmasından dolayıydı. Demir zırhlılardaki gelişmeler bu tür gemilere verilen firkateyn adını geçersiz kıldı ve terim kullanılmamaya başlandı.

İkinci Dünya Savaşı’nda firkateyn ismi, korvet ile muhrip arasında orta büyüklükte bir deniz eskort gemisini tanımlamak için yeniden kullanılmaya başlandı. İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra pek çok gemi türü firkateyn olarak anılmıştır. Terimin kullanılışında çok az tutarlılık bulunmaktadır, bazı donanmalar açık deniz denizaltısavar gemileri için bazıları da korvet, muhrip ve hatta nükleer güçlü füze kruvazörleri için kullandı. Bazı Avrupa donanmaları ise firkateyn terimini hem firkateyn hem de muhripleri için kullandı.

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Frigates ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur