Ejektörlü pompa

Ejektörlü pompa, bir enjektör veya fışkırtıcı kısılıp genişleyen bir memenin ventüri etkisini kullanarak, hareketli akışkanın basınç enerjisini; bir düşük basınç alanı yaratıp, hız enerjisine çevirerek; hareketli akışkanı çekip, emme akışkanının buna karışmasını sağlar ve hemen ardından bu karışmış akışkanları, hız enerjisini tekrar basınç enerjisine dönüştürerek, yeniden sıkıştıran pompa benzeri bir alettir.Hareketli akışkan gaz veya sıvı olabilir. Emme akışkanı bir gaz, bir sıvı, bir bulamaç, toz yüklü bir gaz akışı olabilir.^[1]

Bitişikteki çizim tipik bir modern enjektör veya fışkırtıcıyı resmetmektedir.Hareketli akışkan giriş memesi ve ksıslıp genişleyen bir çıkış memesinden oluşur. Su, hava, buhar veya yüksek basınçtaki herhangi başka bir akışkan girişte hareket verici kuvveti sağlar.

Bernoulli prensibinin özel bir durumu olan ventüri etkisi, bu aygıtın çalışmasını sağlar.Yüksek basınç altındaki akışkan, düşük basınç yaratan kısılmalı genişlemeli memenin boğazında, yüksek hızlı jete dönüştürülür.Düşük basınç, emme akışkanını(suction fluid), hareketlendirici akışkanla(motive fluid) karışacağı bu memeye çeker.

Esasen, girişteki hareketli akışkanın basınç enerjisi memenin boğazında, hız formunda kinetik enerjiye dönüştürülmektedir.Daha sonra karışık akışkan genişleyen ağızda genişlerken, kinetik enerji, Bernoulli prensibine göre, bu ağzın çıkışında tekrar basınç enerjisine dönüşür.

Özel uygulamaları dolayısıyla, bir enjektör sık sık edüktör, buhar jeti fışkırtıcısı (enjektörü), jet pompası veya aspiratör(extractor, emici) gibi isimlerle anılır.

Tarihi

A- Buhar kazanından gelen buhar, B- İğne valf, C- İğne valf tutacağı, D- Buhar ve su karışımı, E- Su beslemesi, F- Birleştirme konisi, G- Dağıtma memesi ve konisi, H- Dağıtma odası ve borusu, K- Çek valf

Bir lokomotif kazanının buhar enjektörü.

Enjektör 1858'de Fransız Henri Giffard tarafından icat edilmiş, patenti ise İngiltere'de Messrs Sharp Stewart & Co. şirketi tarafından alınmıştır.Girişteki hareket kuvveti uygun bir yüksek basınç akışkanı tarafından sağlanmaktaydı.

Enjektör aslen buhar tahrikli lokomotiflerde kazan besleme suyunu kazana ve kazandan dışarı pompalamak ve enjekte etmek için kullanılmıştır.

Buharlı lokomotifler 19. yüzyılın ortalarından 20. yüzyılın ortalarına kadar demiryolu taşımacılığına hekim olmuşlardır, daha sonra ise dizel ve elektrikli lokomotifler bunların yerini almıştır.

Kullanım alanları

Enjektörlerin çeşitli endüstriyel uygulamalardaki kullanımı, basitlikleri ve uyum yetenekleri dolayısıyla oldukça yaygın hale gelmiştir.Örneğin:

Kimyasalları küçük, sabit düşük basınçlı kazanlarda, kazana enjekte etmek için.Geniş anlamda, yüksek basınçlı modern kazanlarda, kimyasal dozaj enjektörlerinin kullanımı, sınırlı çıkış basınçları dolayısıyla mümkün değildir.
Termik santrallerde, kazan zemin külünün(bottom ash) uzaklaştırılmasında kullanılırlar, elektrostatik çökelme silolarından, uçan külün uzaklaştırılması bu külü kazan çıkış gazından uzaklaştırır ve buhar türbininin çıkış kondenserinin içinde bir vakum oluşturmak için kullanılırlar.
Buharlı jet soğutma sistemlerinde vakum oluşturmak için kullanılır.
Tohumların veya diğer küçük malzemelerin işlenmesi için kullanılırlar.
İnşaat endüstrisi, suyu ve su bentonit karışımını pompalamakta kullanırlar.
Gemilerde, tatlı su üreticisinin vakum tutmasına yardımcı olur.

Aspiratör(emmeç) gibi aynı çalışma prensibine sahip benzer cihazlar kısmi bir vakum yaratmak için laboratuvarlarda ve vücut sıvıları ile mukusun emiliminde medikal olarak kullanılır.

Daha iyi bir vakum oluşturmak için, seri halinde çoklu ejektörler, yukarı yönlü ejektörlerin çıkışının aşağı yönlü ejektörlere emme için öncülük etmesiyle, kullanılırlar.

Kaynakça

^ Power, Robert B. (1993). Steam Jet Ejectors For The Process Industries (First Edition bas.). McGraw-Hill. ISBN 0-07-050618-3. KB1 bakım: Fazladan yazı (link)

Dış bağlantılar

Ejector Pumps and Theory
Ejectors^{[ölü/kırık bağlantı]}
Use of Eductor for Lifting Water 9 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
1908 Lunkenheimer Injector Catalog

[1] Power, Robert B. (1993). Steam Jet Ejectors For The Process Industries (First Edition bas.). McGraw-Hill. ISBN 0-07-050618-3. KB1 bakım: Fazladan yazı (link)

[1]