Don Juan

Don Juan, hikâyesi defalarca farklı yazarlar tarafından anlatılmış efsanevi ve kurgusal bir karakterdir. Don Juan ismi mecazi olarak "zampara" anlamında kullanılır.

Don Juan elinde kılıcıyla resmedilmiş

Don Juan efsanesi

Efsaneye göre Don Juan soylu bir ailenin genç kızını baştan çıkararak kendine aşık etmiş ve kızın babasını öldürmüştür. Daha sonra mezarlıkta babanın heykelini saygısızca kendisiyle yemek yemeye davet etmiş ve heykel daveti kabul etmiştir. Babanın heykeli yemeğe Don Juan'ın ölümü için gelmiştir. Heykel Don Juan'ın elini sıkmak istemiş ve Don Juan elini uzattığında heykel onu Cehenneme sürüklemiştir. Ayrıca çapkınlık üzere zamanımızda çok kullanılan bir isim olmuştur.

Çoğu otoritelerin kabulüne göre Don Juan'ın ilk kayıtlı hikâyesi Tirso de Molina'nın yazdığı El burlador de Sevilla y convidado de piedradır (Sevil aldatıcısı ve taştan misafir). İspanya'da 1615'te bulunmasına rağmen yayım tarihi kaynaktan kaynağa 1620'den 1625'e kadar farklılık göstermektedir. Bu hikâyede Don Juan kadınlara kendisini sevgili gibi göstererek veya evlilik vadederek kandıran, pişmanlık duymayan bir zamparadır. Arkasında kırık kalpler, kızgın koca ve babalar bırakır, sonunda da Don Gonzalo'yu vahşice öldürür. Daha sonra katedralde Don Gonzalo'nun hayaleti tarafından yemeğe davet edildiğinde korkak görünmemek için daveti kabul eder.

Efsanenin çeşitli anlatımlarına göre Don Juan'ın karakteri iki farklı perspektiften veya her ikisinden birden anlatılır. Bazılarına göre Don Juan basit, canı istediği zaman gönül eğlendirebilmek için kadınları kandıran azgın bir zamparadır. Bazılarına göre ise baştan çıkardığı kadınları gerçekten seven, her kadının içindeki güzelliği ve gerçek değeri görebilen bir adamdır.

Diğer Don Juan edebiyatı

Miguel de Cervantes'in "La Gitanilla" (The Little Gypsy Girl) isimli romanında, Gitanilla'ya âşık olan karakterin adı Don Juan de Cárcamo'dur, muhtemelen Don Juan efsanesiyle ilişkilidir.

Ünlü bir İtalyan oyun yazarı olan Carlo Goldoni tarafından 1736'da Don Juan (Don Giovanni Tenorio, ossia Il Dissoluto) isimli bir oyun yazılmıştır.

Don Juan hikâyesinden türeyen çalışmalar kronolojisi

• 17. yüzyıl: L'ateista fulminato, anonim İtalyanca oyun
• 1630: Tirso de Molina (or Gabriel Téllez and not/not Andrés de Claramonte): El burlador de Sevilla y convidado de piedra
• 1643: Paolo Zehentner'in tiyatro eseri Promontorium Malae Spei
• 1650: Giacinto Andrea Cicognini'in tiyatro eseri Il convitato di pietra
• 1658: Dorimon (Nicolas Drouin)'in Le festin de pierre, ou le fils criminel
• 1659: Jean Deschamps "Villiers"'in tiyatro eseri Le Festin de Pierre ou le Fils criminel
• 1665: Molière'in komedisi Dom Juan ou Le festin de pierre
• 1669: Rosimon'in Festin de pierre, ou l’athée foudroyé
• 1676: Thomas Shadwell'in tiyatro eseri The Libertine
• 1714?: Antonio de Zamora'in tiyatro eseri No hay plazo que no se cumpla ni deuda que no se pague o convidado de piedra
• 1736: Carlo Goldoni'in tiyatro eseri Don Giovanni Tenorio ossia Il dissoluto
• 1761: Christoph Willibald Gluck ve Gasparo Angiolini'in balesi Don Juan
• 1787: Giovanni Bertati'in operası Don Giovanni, besteci Giuseppe Gazzaniga
• 1787: Lorenzo Da Ponte'in operası Don Giovanni, besteci Mozart
• 1813: E.T.A. Hoffmann'in küçük romanı Don Juan (sonra Fantasiestücke in Callots Manier adlı antojisinde)
• 1821: Byron'un epik şiiri Don Juan
• 1829: Christian Dietrich Grabbe'nin tiyatro eseri Don Juan und Faust
• 1830: Puşkin'in tiyatro eseri Каменный гость (Kamenny Gost', The Stone Guest)
• 1831: Alexandre Dumas'ın tiyatro eseri Don Juan de Maraña
• 1834: Prosper Mérimée'in küçük romanı Les âmes du Purgatoire
• 1840: José de Espronceda'in El estudiante de Salamanca
• 1841: Franz Liszt'in Réminiscences de Don Juan Mozart'ın operasından bazı temalar üzerine hatırlamalar.
• 1844: Nikolaus Lenau'in tiyatro eseri Don Juan
• 1844: José Zorrilla'nın tiyatro eseri Don Juan Tenorio
• 1861: Charles Baudelaire'in şiiri Don Juan aux enfers
• 1874: Guerra Junqueiro'nun şiiri A morte de D. João
• 1878: The Finding of Don Juan by Haidee, tablo Ford Madox Brown
• 1883: Paul Heyse'in "Don Juans Ende"
• 1889: Richard Strauss'un senfonik şiiri Don Juan
• 1903: George Bernard Shaw'in tiyatro eseri Man and Superman
• 1902-5: Ramón del Valle-Inclán'in Las sonatas
• 1906 : Ruperto Chapí'in operası Margarita la tornera, José Zorrilla'ın dramatik şiirine dayanmakta ve kadınları kandırmakla ün alan Don Juan Alarcon adlı bir kişiyi canlandırmaktadır .
• 1907: Guillaume Apollinaire'in romanı Les exploits d'un jeune Don Juan
• 1910: Don Juan Triumphant, Gaston Leroux'un romanı Le Fantôme de L'Opéra'daki kurgusal opera eseri.
• 1910-12: Aleksandr Blok'un The Commander's Footsteps (Шаги командора)
• 1913: Jacinto Grau'un bir şiiri Don Juan de Carillana; ayni zamnda tiyatro eseri El burlador que no se burla (1927) ve deneme Don Juan en el tiempo y en el espacio (1954)
• 1921: Edmond de Rostand'ın Don Juan
• 1922: Azorín' Don Juan
• 1926: Ramón Pérez de Ayala'ın romanı ve tiyatro eseri Tigre Juan
• 1926: Don Juan, başrolde John Barrymore, sonradan Vitaphone ile seslendirilmiş sessiz film.
• ?: Serafín and Joaquín Álvarez Quintero'in tiyatro eseri Don Juan
• 1934: Miguel de Unamuno'in Don Juan
• 1934: The Private Life of Don Juan, Douglas Fairbanks, Sr.'in son filmi
• 1934-49: André Obey: Don Juan
• 1936: Ödön von Horváth'in Don Juan kommt aus dem Krieg
• 1942: Paul Goodman'in romanı Don Juan or, The Continuum of the Libido, editörü Taylor Stoehr, 1979.
• 1946: Suzanne Lilar'in tiyatro eseri "Le Burlador": Çok derin psikolojik analiz kapasitesi gösteren, Don Juan mitolojisinin orijinal olarak yeniden feminist yönünden yeniden yorumlanması
• 1949: Adventures of Don Juan, film başrolde Errol Flynn
• 1953: Max Frisch'in Don Juan oder die Liebe zur Geometrie ve Nachträgliches zu Don Juan
• 1954: Ronald Frederick Duncan'ın tiyatro eseri Don Juan
• 1955: Ingmar Bergman'ın tiyatro eseri Don Juan
• 1958: Henry de Montherlant'ın tiyatro eseri Don Juan
• 1959: Roger Vailland'ın tiyatro eseri Monsieur Jean
• 1960: Ingmar Bergman'ın filmi Djävulens öga(The Devil's Eye)
• 1963: Gonzalo Torrente Ballester'in romanı Don Juan
• 1973: Don Juan ou Si Don Juan était une femme..., film başrolde Brigitte Bardot
• 1974: Derek Walcott'un tiyatro eseri, The Joker of Seville
• 1977: Joni Mitchell'un şarkısı ve albümü, "Don Juan's Reckless Daughter"
• 1986: Don Juan Triumphant, The Phantom of the Opera'da sahnelenen kurgusal bir opera eseri, oyun içinde oyun.
• 1989: Pet Shop Boys tarafından şarkı "Don Juan": Hikâye mecazi olarak 1930'lu yıllarda Balkanların Naziler tarafından ayartılmasını anlatır.
• 1991: Georges Pichard'in Exploits d'un Don Juan, Apollinaire'in romanında bir komik
• 1992: They Might Be Giants tarafından şarkı "The Statue Got Me High": bir modern yarı-soyut şekilde Don Giovanni hikâyesinin tekrarı.
• 1995: Don Juan DeMarco, film Don Juan rolünde Johnny Depp, aynı zamanda Marlon Brando
• 1997: David Ives'in komedisi Don Juan in Chicago
• 2003: Gregory Maupin'in tiyatro eseri Don Juan, A Comedy (yeni adaptasyon)
• 2004: Peter Handke'nin romanı

Ayrıca bakınız

• James Bond, kurgusal çağdaş zampara
• Giacomo Casanova, tarihte yaşamış bir zampara

Dış bağlantılar

• Dom Juan de Molière : Plot overview (Fransızca)
• Enciclopædia Britannica - Don Juan 10 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.