II. Dünya Savaşı Doğu Cephesi kronolojisi

1941

22 Haziran – Alman orduları Sovyetler Birliği'ne savaş ilanı olmaksızın saldırdı ve kod adı Barbarossa Harekâtı'nı başlattı.
10 Temmuz - General Guderian'ın kuvvetleri Dinyeper'i geçti
16 Temmuz - Smolensk, Alman birliklerinin eline geçti.
20 Temmuz - General Guderian'ın kuvvetleri Desna'yı geçti ve Yelnya'yı ele geçirdi.
17 Ağustos - Alman Yelnya çıkıntısına yönelen Kızıl Ordu taarruzu başladı. Yelnya Taarruz Harekâtı
19 Ağustos – Alman orduları, Leningrad Kuşatması'nı tamamladı.
21 Ağustos - Hitler, Doğu Cephesi'nde harekâtın yönünü Moskova'dan Donets Havzası'na çevirdi.
25 Ağustos - Guderian'ın 2. Panzer Grubu, Desna Nehrini geçerek Kiev yönünde taarruzu başlatı. Kiev Muharebesi başlamış oldu.
30 Ağustos - Yelnya çıkıntısına Kızıl Ordu'nun ikinci taarruzu başladı.
6 Eylül - Yelnya, yeniden Kızıl Ordu kuvvetlerinin eline geçti.

- Hitler, Tayfun Harekâtı'na ilişkin emri (35 Sayılı Führer Emri) çıkardı.^[1]

16 Eylül - Guderian'ın 2. Panzer Grubu ile von Kleist'in 1. Panzer Grubu ileri unsurları Kiev'in doğusunda temas sağlayarak bölgedeki Sovyet birliklerinin kuşatılmasını tamamladı.^[2]
19 Eylül - Kiev, Alman birliklerinin eline geçti.^[2]
26 Eylül - Kiev Muharebesi sonuçlandı.
30 Eylül - Hitler, yeniden Moskova yönünde taarruz emri verdi. Tayfun Harekâtı
3 Ekim - Alman birlikleri, Oryol'i ele geçirdi.
3 Ekim - Hitler, Sovyetler Birliği'ne neden saldırdığını Reichstag'ta anlattı. Yaklaşmakta olan kış savaşı için sorumluluk üstlenmesini radyo desteğiyle Alman halkına bildirdi.^[3]
12 Ekim - Kaluga^[2]^[4] ve Bryansk^[2] Alman kuvvetlerinin eline geçti.
13 Ekim

- Kalinin Alman kuvvetlerinin eline geçti.

- Mozhaisk Alman kuvvetlerinin eline geçti.

17 Ekim - Bryansk kuzeyindeki Sovyet birlikleri teslim oldu.
24 Ekim - Alman 6. Ordu'su Harkiv ve Belgorod'u aldı.
22 Kasım - 3. Panzer Kolordusu, Don kıyısındaki Rostov-na-Donu'yu ele geçirdi.
25 Kasım - Alman birlikleri, Moskova'ya 30 km. mesafede durduruldu.
28 Kasım - Kızıl Ordu birlikleri Rostov'u geri aldı. Alman kuvvetleri kentin 80 km. batısındaki bir hatta çekildi.^[5]
5 Aralık - Moskova yönündeki Alman taarruz sonlandı.

1942

2 Ocak - Kızıl Ordu, Rijev'de Alman hatlarında bir yarma gerçekleştirdi.
4 Ocak - Kızıl Ordu, Moskova'nın güneybatısındaki Kaluga'yı geri aldı.
5 Ocak – Kızıl Ordu birlikleri Kerç yarımadasını ele geçirdiler.

Sovyet birlikleri Kırım'ın batısındaki Evpatorya'da bir çıkarma gerçekleştirerek bölgedeki Alman birliklerini geri attı.

7 Ocak - Sovyet Kuzeybatı Cephesi, İlmen Gölü güneyinden bir taarruz başlattı. Amaç Demyansk'ı kuşatmaktı.

Yeni teşkil edilen Sovyet Volkhov Cephesi, Leningrad civarında Alman geri hatlarına yönelen bir taarruz başlattı.

12 Ocak - Alman Kuzey Ordular Grubu Komutanı Mareşal von Leeb, İlmen Gölü güneyindeki kuvvetlerini Luvat Nehri gerisine çekmek için izin istedi. Alman 2. Kolordusu, Demyansk civarında kuşatılma tehdidi altındaydı. Hitler, talebi geri çevirdiği gibi Mareşal von Leeb'i görevden alarak yerine Mareşal Georg von Küchler'i atadı.
15 Ocak - Merkez Ordular Grubu Kaluga bölgesini tahliye ederek 20 km. gerideki kış hattına çekildi.
18 Ocak Sovyet birlikleri Demyansk bölgesinde Alman 2. Kolordu'su ve 10. Kolordu'sunu tecrit ederek kuşatmayı başardı. İki kolordunun ikmali Luftwaffe tarafından sağlanmaya başlandı.

Güney Ordular Grubu Komutanı Mareşal von Reichenau'nun ölmesi üzerine komuta Mareşal von Bock tarafından üstlenildi.

Sovyet Güneybatı Cephesi kuvvetleri Donets üzerinden Harkov'un güneyi yönünde bir taarruz başlattı. Amaç Azak Denizi kuzeyindeki Alman kuvvetlerini tecrit etmekti.

1 Şubat - General Jukov'un üst komutasında Sovyet Kalinin Cephesi, Bryansk Cephesi ve Batı Cephesi kuvvetleri Viyazma yönünde taarruza başladı.
3 Şubat - Viyazma bölgesinde Alman karşı taarruzu birkaç Sovyet tümenini kuşattı.
1 Mart - Kızıl Ordu birlikleri Kırım’da taarruza geçti.
5 Haziran – Alman birlikleri Sivastopol’ü kuşattı.
30 Haziran – Alman birlikleri Sivastopol’ü ele geçirdi.
3 Temmuz - Sivastopol, Alman birliklerinin kontrolüne geçti.
19 Kasım – Kızıl Ordu birliklerinin Stalingrad’daki Alman kuşatmasına karşı taarruzları başladı. Uranüs Operasyonu.
23 Kasım - Stalingrad’daki Alman 6. Ordusu kuşatıldı.
28 Aralık – Alman A Ordu Grubu, Kafkasya’dan çekilmeye başladı.

1943

3 Ocak - Alman kuvvetleri Kafkasya’dan çekilmeye başladılar.
2 Şubat - Stalingrad’da Alman 6. Ordusu teslim oldu.
8 Şubat - Doğu Cephesi’nde Kursk, Rusların eline geçti.
19 Nisan - Varşova gettosunda isyan başladı.
5 Temmuz - Almanların Kursk taarruzu başladı. "Hisar Harekâtı"
12 Temmuz - Prohorovka Muharebesi, Kızıl Ordu'nun Kursk çıkıntısının kuzey kesiminde başlattığı Kutuzov Harekâtı
17 Temmuz - Hitler, Hisar Harekâtı'na son verdi.
3 Ağustos – Kızıl Ordu, Kursk çıkıntısının güney kesiminde Rumyantsev Harekâtı'nı başlattı.
4 Ağustos – Oryol Kızıl Ordu birlikleri tarafından geri alındı.
5 Ağustos – Alman birlikleri Belgorod'u tahliye etti. Kent, Kızıl Ordu birliklerinin eline geçti.
7 Ağustos - Smolensk ve Bryansk bölgesine yönelik Kızıl Ordu taarruzları başladı, Suvorov Harekâtı
22 Ağustos - Alman birlikleri Harkiv'i tahliye etti.
28 Ağustos - Suvorov Harekâtı'nın devamında Kızıl Ordu birlikleri Yelnya Taarruzu'nu başlattı.
30 Ağustos - Alman birlikleri Yelnya'yı tahliye etti.
14 Eylül - Kızıl Ordu'nun Smolensk - Roslavl taarruzu başladı.
14 Eylül - Hitler, güneydeki kuvvetlerin Dinyeper gerisine çekilmesi emri verdi.
25 Eylül - Smolensk ve Roslavl, Sovyet kuvvetlerince geri alındı.
18 Ekim - İkinci Moskova Konferansı başladı.
3 Kasım - General Vatutin, Kiev'e yönelik taarruzu başlattı.
5 Kasım - Rus birlikleri Kiev'i ele geçirdi.
12 Kasım - Jitomir, Sovyet birliklerinin elinde geçti.
19 Kasım - Jitomir, Alman birliklerince geri alındı.
24 Aralık - Kızıl Ordu'nun Dinyeper-Karpatlar Stratejik Taarruzu, Jitomir-Berdiçev Taarruzu ile başlattıldı.
31 Aralık - Jitomir, yeniden Kızıl Ordu'nun eline geçti.

1944

5 Ocak - Kızıl Ordu'nun Dinyeper-Karpatlar Stratejik Taarruzu'nun devamı olarak Kirovograd Taarruzu başladı.
6 Ocak – Kızıl Ordu birlikleri Polonya'ya girdi.
8 Ocak - Kirovograd, Kızıl Ordu kuvvetlerinin eline geçti.
27 Ocak - Almanlar, Leningrad Kuşatmasını kaldırdı.

Kızıl Ordu'nun Dinyeper-Karpatlar Stratejik Taarruzu'nun devamında Rovno - Lutsk Taarruzu başladı.

28 Ocak - Sovyet birlikleri, Alman 8. Ordu'sunu, Korsun - Çerkassi bölgesinde kuşattı.
30 Ocak - Kızıl Ordu'nun Dinyeper-Karpatlar Stratejik Taarruzu'nun devamında Nikopoli - Krivoy Rog Taarruzu başlatıldı.
12 Şubat - Korsun havaalanı, Kızıl Ordu birliklerinin elinde geçti. Korsun-Çerkassi bölgesindeki Alman birliklerinin havadan ikmali son buldu.
16 Şubat - Korsun'da kuşatılmış olan Alman birliklerinden bir kısmı, kurtulmayı başardı.
28 Şubat - Mareşal Vatutin, Alman yanlısı Rus partizanlarca kurulan bir pusuda ağır biçimde yaralandı.
4 Mart - Kızıl Ordu'nun Dinyeper-Karpatlar Stratejik Taarruzu'nun ikinci evresinde Proskurov-Çernovtsi Taarruzu
5 Mart - Kızıl Ordu'nun Dinyeper-Karpatlar Stratejik Taarruzu'nun ikinci evresinde Uman-Botoşani Taarruzu
6 Mart - Kızıl Ordu'nun Dinyeper-Karpatlar Stratejik Taarruzu'nun ikinci evresinde Bereznegovatoye-Snigirevka Taarruzu
15 Mart - Kızıl Ordu'nun Dinyeper-Karpatlar Stratejik Taarruzu'nun ikinci evresinde Polesskoe Taarruzu
26 Mart - Kızıl Ordu'nun Dinyeper-Karpatlar Stratejik Taarruzu'nun ikinci evresinde Odessa Taarruzu
9 Mayıs – Rus birlikleri Sivastopol'u ele geçirdi.
22 Haziran - Bagration Harekâtı, yoklama taarruzları olarak başladı.
23 Haziran - Bagration Harekâtı'nın esas taarruzu başladı.
25 Haziran - Sovyet 1. Baltık Cephesi, Vitebsk'de Alman 53. Kolordu'sunu kuşattı.
26 Haziran - Orşa, Kızıl Ordu birliklerince geri alındı.
27 Haziran - Kızıl Ordu kuvvetleri Vitebsk'i geri aldı. Alman 53. Kolordusu imha oldu.
28 Haziran - Mogilev, Sovyet 49. Ordu'su tarafından kuşatıldı ve alındı.
29 Haziran - Bobruysk, Kızıl Ordu birliklerinin eline geçti.
18 Temmuz - Kızıl Ordu'nun Lublin-Brest Taarruzu
20 Temmuz - Hitler'e yapılan suikast başarısız oldu.
21 Temmuz - Lublin-Brest Taarruzu'na katılan Sovyet birlikleri, Bug Nehri'ne ulaştı.
24 Temmuz - Lublin-Brest Taarruzu'na katılan Sovyet birlikleri, Lublin'i geri aldı.
28 Temmuz - Kızıl Ordu'nun Kaunas Taarruzu.
28 Temmuz - Lublin-Brest Taarruzu'na katılan Sovyet birlikleri, Brest'i geri aldı.
31 Temmuz - Kızıl Ordu birlikleri Varşova'ya 10 km. yaklaştı.
1 Ağustos – Varşova'da Polonya Yeraltı Ordusu direnişi başladı.
1 Ağustos - Kızıl Ordu birlikleri Kaunas'ı geri aldı.
2 Ağustos - Lublin-Brest Taarruzu'na katılan Sovyet birlikleri, Vistül Nehri üzerinde köprübaşları oluşturdu.
6 Ağustos - Kızıl Ordu'nun Osovets Taarruzu
2 Ekim – Varşova direnişi Alman birliklerince bastırıldı.
23 Kasım – Alman birlikleri Makedonya'yı boşaltmaya başladı.
1 Aralık – Alman birlikleri Girit'i tahliye etmeye başladı.

1945

17 Ocak - Kızıl Ordu birlikleri Varşova'yı aldı.
26 Ocak – Kızıl Ordu, Auschwitz Toplama Kampı'na ulaştı.
27 Ocak – Kızıl Ordu, Vistül nehrinin geçti.
30 Ocak - Malta Konferansı başladı. (- 3 Şubat)
4 Şubat - Yalta Konferansı toplandı. (- 11 Şubat)
11 Şubat – Kızıl Ordu, Budapeşte'yi aldı.
16 Nisan - Kızıl Ordu birlikleri Berlin'e taarruza başladı.
18 Nisan - Ruhr'daki Alman birlikleri teslim oldu.
26 Nisan – Amerikan ve Sovyet birlikleri Torgau'da buluştu.
30 Nisan - Hitler intihar etti.
2 Mayıs – Kızıl Ordu Berlin'i aldı. İtalya'daki Alman birlikleri teslim oldu.
5 Mayıs – Avrupa'da ateşkes sağlandı.^{[kaynak belirtilmeli]}
7 Mayıs – General Jodl, Almanya'nın teslim antlaşmasını imzaladı (Batı Cephesi).

Kaynakça

^ "35 Sayılı Führer Emri - İngilizce". 22 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2010.
^ ^a ^b ^c ^d "worldwar - 2". 25 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2010.
^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2019.
^ Robert Forczyk,Howard Gerrard, Moscow 1941: Hitler's First Defeat^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ L. Hart, Hitler'in Generalleri Konuşuyor cilt 2, Sh: 383

Kaynakça

worldwar 225 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Liddell Hart, II. Dünya Savaşı Tarihi, YKB Yayınları cilt 2. Sh: 823 - 862
İbrahim Artuç, İkinci Dünya Savaşı Kastaş Yayınları cilt 2 Sh: 320 - 351

[1] "35 Sayılı Führer Emri - İngilizce". 22 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2010.

[worldwar-2-2] "worldwar - 2". 25 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2010.

[3] "Arşivlenmiş kopya". 15 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2019.

[4] Robert Forczyk,Howard Gerrard, Moscow 1941: Hitler's First Defeat^{[ölü/kırık bağlantı]}

[5] L. Hart, Hitler'in Generalleri Konuşuyor cilt 2, Sh: 383

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]