Vikipedi

Develi

Kayseri'nin ilçesi
(Develi, Kayseri sayfasından yönlendirildi)
3 Kasım 2024 tarihinde kontrol edilmiş kararlı sürüm gösterilmektedir. İnceleme bekleyen 2 değişiklik bulunmaktadır.
Başlığın diğer anlamları için Develi (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Develi, Kayseri ilinin il merkezinden sonraki en büyük yerleşim yeri olup, İç Anadolu Bölgesi'nin Orta Kızılırmak Bölümü'nde bulunmaktadır. Eski adı Everek'tir. Erciyes Dağı’nın 6 km güneyinde kurulmuştur. Günümüzde doğusunda Tomarza ilçesi ve Adana ilinin Tufanbeyli İlçesi, güneyinde Yahyalı ilçesi ile Adana ilinin Saimbeyli ve Feke ilçeleri, batısında Yeşilhisar İlçesi, kuzeybatısında İncesu ilçesi yer alır. 1926'ya Kadar Kozan'a bağlı olan Develi Kozan ilinin 1926'da ilçeye dönüştürülmesiyle Kayseri'ye bağlanmıştır.

Develi
İlçe
Develi Meydanı
Develi Meydanı
Türkiye'de yeri
Türkiye'de yeri
Harita
İlçe sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
İlKayseri
Coğrafi bölgeİç Anadolu Bölgesi
İdare
 • KaymakamYusuf TURAN[1]
 • Belediye başkanıAdem Şengül (AK Parti)
Yüzölçümü
 • Toplam1906 km²
Rakım1330 m
Nüfus
 (2018)
 • Toplam65.322
 • Kır
-
 • Şehir
66.250
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu38400
İl alan kodu352
İl plaka kodu38
Resmî site
Belediye: http://www.develi.bel.tr
Kaymakamlık: http://www.develi.gov.tr
Develi ve Erciyes Dağı panorama.

İlçe, Tekir Yaylası güzergâhından Kayseri’ye 45 km İncesu güzergâhından 86 km uzaklıkta olup, Kayseri'nin en büyük ilçesidir. Yüzölçümü 1887 km² olup, deniz seviyesinden yüksekliği 1150 metredir. En büyük dağı Kayseri'nin sembolü durumundaki Erciyes Dağı'dır. Ayrıca Karasivri Dağı, Büyük Kartın (Peri Kartın), Göktepe (Yeşil Tepe), Sümengen (Süvegen) ve Bakır Dağı da Develi coğrafyası içindedir. En önemli akarsuları Seyhan Nehri'nin en büyük kolu olan Zamantı Irmağı, Develi Çayı (Fenese Suyu), Elbiz ve Köşkpınarı’dır. En önemli gölleri Kurbağa Gölü ile Sultan Sazlığı’dır.

Develi'de bir tepe.

Tarih

değiştir

Kasabanın tarihi adı Everek olup, Ermenicede Averak (ören, harabe) olarak geçer.[kaynak belirtilmeli] On dördüncü asırda yaşayan tarihçi, coğrafyacı Mustavfi kasabının ismini Davalu olarak verir.[3] Ona göre orta ölçekli bir şehirdi ve surlarını Selçuklu Sultanı Alâeddin yeniden inşa ettirmişti.[3] On yedinci yüzyılda yazılmış Cihannümâ adlı eserde kasaba ismi Davahlu olarak geçer.[3]

Tarihi kaynaklara göre Develi M.Ö.2500-2000 yıllarında yaşayan uygarlıkların kültür izlerine rastlanmıştır. Bakır Çağı, Bronz Çağı ile Selçuklu Dönemi arasındaki tarihi süreç içerisinde birçok uygarlığı içinde barındıran Develi'de, hâlen bilimsel araştırmalara ihtiyaç vardır.

1071 yılında Türklerin Anadolu'ya girmesiyle Oğuz boylarından Develioğulları obasının bölgeye yerleştiği bilinmektedir. Selçuklu Sultanı Alparslan'ın yeğeni Develi'nin şimdiki Develi bölgesini fethetmesiyle Selçuklu topraklarına eklenmiş olup, beldenin adı Develi olarak kalmıştır.[kaynak belirtilmeli] Hâlen Devali'nin türbesi bulunmaktadır.

Fatih Sultan Mehmet döneminde Osmanlı topraklarına katılan ilçe Türk Kurtuluş Savaşı sırasında Haçin cephesi gibi önemli mücadelelerin geçtiği bir cephede aktif rol almıştır.

Kurtuluş Savaşı mücadelesinde ön saflarda bulunan Kanberli Osman Bey, Osman Coşkun Bey, Yakup Kenan Bey, Hadi Bey, Paşazade Osman Bey, Op. Dr. Osman Bey, Atıf Bey, Numan Efendi (Kara Müftü), A. Hazım Bey ve Veli Civan Bey gibi kahramanlar da Develilidir.

Böylesi geniş bir tarihi süreç yaşayan ilçede çok önemli tarihî eserler günümüze ulaşmıştır. Bunlar Sivasi Hatun Camii, Devali Türbesi, Seydi Şerif Türbesi, Hızır İlyas Türbesi, Şeyh Ümmi Türbesi, Ebçe Sultan Türbesi, Hamidiye Medresesi, Havadan Külliyesi, Gereme Harabeleri, Çomaklı Yer Altı Şehri, Şahmelik, Ayşepınar, Tombak, Develi ve Gazi, Develi Kasabası Kaya Oyma Mağaraları, Fıraktın Yazılı Kayaları, Öksüt Kalesi gibi nice tarihî eserlerdir.

İklim

değiştir
 
İlçede yer alan Şeyhli Gölü'nden bir görünüm (Mayıs 2020)

İlçede karasal iklim hüküm sürer. Yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve kar yağışlı geçer. Yağışlar daha çok ilkbahar ve sonbahar mevsimlerinde görülür. İlkbahar ve sonbahar mevsimlerinin sakin ve açık günlerinde kırağı ve don olayı müşahede edilir. Bu olaylar tarımı olumsuz etkiler. Ortalama yağış miktarı 366,6 mm’dir.

İlçe topraklarında genellikle bozkır bitki örtüsü hâkimdir. Yüksek kesimlerde yer yer orman alanlarına rastlanılsa da genel olarak bozkır ve çalılık ile kaplıdır. İlçede meyveciliğe yönelik meyve bahçeleri gelişmiş durumdadır.

Nüfus

değiştir

TÜİK 2009 verilerine göre şehir merkezi nüfusu 36.439, köylerin nüfusu 29.105 olup, toplam nüfus 65.544 tür. Yıllık nüfus artış hızı şehir merkezinde binde 6.24, köylerde ise binde -10.72 olup, toplamda ise binde –2.69 nüfus azalması görülmektedir. Develi dışında başta İstanbul ve Ankara olmak üzere 300.000'den fazla Develili vardır.

Yıl Toplam Şehir Kır
1927[4] 50.853 9.506 41.347
1935[5] 60.169 10.100 50.069
1940[6] 65.403 10.885 54.518
1945[7] 68.022 11.362 56.660
1950[8] 70.866 11.127 59.739
1955[9][a] 42.551 11.610 30.941
1960[10] 49.749 12.923 36.826
1965[11] 54.159 13.411 40.748
1970[12] 57.031 15.553 41.478
1975[13] 62.735 17.323 45.412
1980[14] 66.048 22.491 43.557
1985[15] 69.801 25.944 43.857
1990[16] 72.825 32.961 39.864
2000[17] 70.893 35.084 35.809
2007[18] 65.695 36.121 29.574
2008[19] 65.452 36.072 29.380
2009[20] 65.544 36.439 29.105
2010[21] 64.836 36.708 28.128
2011[22] 64.908 37.348 27.560
2012[23] 64.381 37.875 26.506
2013[24] 63.994 63.994 veri yok
2014[25] 64.550 64.550 veri yok
2015[26] 64.072 64.072 veri yok
2016[26] 64.422 64.422 veri yok
2017[26] 64.389 64.389 veri yok
2018[26] 65.322 65.322 veri yok
2019[26] 65.745 65.745 veri yok
2020[26] 66.250 66.250 veri yok

Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.

Ulaşım

değiştir

Develi'de ulaşım aracları

değiştir

Otobüs/Minibüs Hatları[27]

değiştir
  • 832 - Develi-Aşık Seyrani
  • 833 - Develi-Aygözme
  • 834 - Develi-Bahcelievler
  • 835 - Develi-Güney Yukarı
  • 917 - Develi-Yahyalı

Şehirlerarası Ulaşım

değiştir

İdari

değiştir

İlçe mülki sınırları içerisinde biri merkez olmak üzere 4 kasaba belediyesi, 45 köy ile 5 köye bağlı 7 mezra bulunmaktadır. 25’i ilçe merkezinde 11’i kasabalarda olmak üzere toplam 36 mahalle vardır. Develi 1957 yılından bu yana il olma çabası içerisindedir.

Ekonomi

değiştir

İlçenin başlıca gelir kaynaklarından biri tarım ve hayvancılık olup; lokomotif iş kolu olan inşaat sektörü de önemli bir yer tutmaktadır. İlçe tarım arazisinin bitki örtüsü ve ekim alanlarına göre dağılımı 49.500 ha Hububat ekimi (buğday, arpa, çavdar, nohut, mercimek ve fasulye) ayrıca sanayi bitkilerinden şeker pancarı ve ayçiçeği ekilmektedir. Meyve ve sebze üretimi de tarımda hatırı sayılır bir paya sahiptir. Epçe, Tombak, Sarıca, Gazi, Karacaviran, Sindelhöyük, Soysallı, Çayırözü, Zile ve Merkez olmak üzere 10 adet sulama kooperatifi mevcuttur. Ayrıca merkez, kasaba ve köylerde 10 adet kalkınma kooperatifi vardır.

İlçede yoğun olarak koyun ve sığır yetiştiriciliği yanında kanatlı ve tek tırnaklı hayvan yetiştiriciliği de yapılmaktadır. İlçede 55.000 büyükbaş, 62.000 küçükbaş hayvan mevcudu vardır.

Geleneksel el sanatları olarak köylerde halıcılık ve Sindelhöyük kasabası ile Yenihayat köyünde hasırcılık yapılmaktadır.

Develi’de Küçük Sanayi Sitesi’nin hizmete girmesi ile Halı Fabrikasının açılması adeta bir dönüm noktası olmuştur. Hâlen faaliyette bulunan ve ülke çapında üretim yapan 3 firmada yaklaşık olarak 1600 kişi istihdam edilmektedir. İlçede bol miktarda çinko, kurşun, ponza yatakları mevcuttur. İlçede ayrıca tarım alet ve makineleri imal eden iki firma bulunmaktadır. Bu firmalar ürünlerini yurt içine ve yurt dışına pazarlamaktadır.

İlçede üç önemli fabrika dışında, 1994 yılından itibaren yatırımlar nedeniyle artan fabrika sayısı 1999 yılında 11’e kadar çıkmışken bugün itibarıyla 9’a düşmüştür. İş ve çalışma hayatını engelleyen ciddi bir problem bulunmamaktadır.

Eğitim

değiştir

Okuma-yazma oranı %97 civarındadır. Develi'de 69 ilköğretim okulu vardır. Endüstri Meslek Lisesi, Ticaret Meslek Lisesi, Kız Meslek Lisesi, Sağlık Meslek Lisesi, İmam Hatip Lisesi, Anadolu Lisesi, Develi İMKB Fen Lisesi, Develi Lisesi, Ayhan Yıldırım Anadolu Lisesi, Fahri Mor Turizm Lisesi ve birçok yatılı ilköğretim okuluyla bir İşitme Engelliler Okulu bulunmaktadır. Ayrıca Erciyes Üniversitesi'nin çeşitli fakülteleri ve meslek yüksekokulları da eğitim hizmeti vermektedir. Develi'nin edebiyat tarihinde önemli yer tutan birçok şahsiyeti vardır.

Sosyal

değiştir
 
Elbiz Parkı

Konutlar genelde yığma, kâgir ve betonarme olup, son yıllarda betonarme yapıların sayısı hızla artmaktadır. Yapı kooperatifçiliği ile toplu yaşama geçiş süreci hızlanmıştır. Yerleşim yerleri genel olarak toplu halde olup, kış, yaz rahatlıkla ulaşım sağlanmaktadır. Sosyo-Kültürel yapılar olarak; bir kapalı spor salonu ile ilçe stadyumu bulunmaktadır. İş yerleri şehrin merkezî kısımlarında genellikle iş hanı ve çarşılarda toplandığı görülür.

Halk geleneklerine sıkı sıkıya bağlıdır. İlçe genelinde giyim kuşam şık bir görünüm arz eder. Kültürel değerlerin en önemlisi her yıl yapılmakta olan geleneksel Aşık Seyrani Kültür ve Sanat Festivalidir.

İlçede 1. Amatör kümede mücadele eden 2, ikinci amatör kümede mücadele eden 2 futbol takımı ilçeyi temsil etmektedir.

Tarihi Şahsiyetler

değiştir

Yöresel yemekler

değiştir

Ayrıca bakınız

değiştir

Notlar

değiştir
  1. ^ Tomarza ve Yahyalı ilçelerinin kurulması ile nüfus azalmıştır.

Kaynakça

değiştir
  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2023. 
  2. ^ "6/11" (PDF). 5 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2012. 
  3. ^ a b c Le Strange, G. (2011). The Lands of the Eastern Caliphate. Cambridge University Press. ss. 150, 183. ISBN 9781107600140. 
  4. ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021. 
  5. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  6. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  7. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  8. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  9. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  10. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  11. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  12. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  13. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  14. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  15. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  23. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  24. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  25. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  26. ^ a b c d e f
    • "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Develi Nüfusu - Kayseri". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Kayseri Develi Nüfusu". nufusune.com. 
  27. ^ "Develi'de Otobüs Seferleri,". Kayseri Ulasım. 12 Eylül 2017. 16 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2021. 
  28. ^ "Develi Otobüs Terminali,". Nereden Nereye. 12 Eylül 2016. 16 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2021. 

Dış bağlantılar

değiştir
"https://tr.wiki.x.io/w/index.php?title=Develi&oldid=34166344" sayfasından alınmıştır