Denetaca
Denetaca ya da Güney Slaveycesi (kendilerince Dene Dháh (dil), Dene Thaʼ ᑌᓀ ᒐ (halk), Dene Zhatié ᑌᓀ ᔭᕠᐁ; İngilizce Dene Tha, Dene Dháa, South Slavey (derogatory), Slavey proper, Dene, Etchaottine], Kanada'nın Kuzeybatı Toprakları'nda Dehcho Bölgesi'nde Büyük Esir Gölü (Great Slave Lake) ve yukarı Mackenzie Nehri yörelerinde, Alberta bölgesinin kuzeydoğusunda ve Britanya Kolombiyası bölgesinin de kuzeybatı kısmında konuşulan Atabask dillerinden bir Kızılderili dilidir.
| Denetaca | |
|---|---|
| Dene Dháh | |
| Ana dili olanlar | Kanada (Kuzeybatı Toprakları, Alberta, Britanya Kolombiyası) |
| Konuşan sayısı | 2310 (Kanada 2006 sayımı) (tarih gerekli) |
| Dil ailesi | |
| Yazı sistemi | Kanada yerli heceyazısı ve Latin |
| Dil kodları | |
| ISO 639-2 | den |
| ISO 639-3 | – |
En yakın akrabası Satucadır. Daha uzak olan akrabaları Tlınçonca, Denesulinece, Danezaca, Sekanice, Tagişçe, Tahltanca ve Kaskacadır. Komşuları olarak doğuda Denesulinece, güneyde Danezaca, güneybatıda Sekanice, batıda Tahltanca, kuzeyde Tlınçonca yer alır. Kanada 1998 sayımına göre 2620 olan konuşan sayısı 2006 sayımında 2310' düşmüştür.
Adları Kri Kızılderililerinin (Cree) verdiği Awokànak ('slave = köle, esir') adının İngilizceye birebir çevirisinden çıkmıştır ve bu kötü anlamı "bertaraf " etmek için de y harfi eklenmiştir. Fakat konuşanları Slavey adını aşağılayıcı, küçültücü (derogatory) bulup hoş karşılamazlar ve Dene Tha adını tercih ederler.
- Kátłʼodehche dialect
- Bistcho şivesi [kendilerince Kegúnht’u; İngilizce Bistcho Lake dialect]
- Assumption/Habay şivesi [kendilerince Xewónht’e; İngilizce Assumption/Habay dialect]
- Fort Vermilion/Eleshe şivesi [kendilerince Xewónst’e; İngilizce Fort Vermilion/Eleshe dialect]
Örnekler
değiştirKátłʼodehche dialect
- Dene Slavey
- Dene edenédlı̨e Slavey person
- dene insan; kişi
- deneke halk
- denezhu erkek
- ... gotʼı̨ı̨ ... halkı
- edı̨htłʼéh ghágonehtę öğretmen
- godelé kan
- gotthʼené kemik
- gondaa göz
- gokée ayak
- tu theʔǫ göl
- shíh dağ
- nımbáa chʼoıa Kızılderili çadırı
- ke ayakkabı
- tthı̨h balta
- tʼéh kömür
- datłeh sabun
- edı̨htł’éh k’ekeh gháts’enda televizyon
- zhah kar
- chǫ yağmur
- nıhtsʼı rüzgâr
- sa güneş
- ǫdzı̨za ay
- thę́ yıldız
- łíé bir
- ǫkı iki
- taı üç
- dı̨ı̨ dört
- sųláı beş
- etsʼę́taı altı
- łą́hdı̨ı̨ yedi
- etsʼę́dı̨ı̨ sekiz
- łáúlı dokuz
- honéno on
- honéno ndaa łíé on bir
Dipnotlar
değiştir- ^ Dene Tha’ Presence in Northeastern BC (Randy Bouchard 2009)
Dış bağlantılar
değiştir- http://www.ssdec.nt.ca/Dictionary/index.html%7C[ölü/kırık bağlantı] South Slavey Topical Dictionary Kátłʼodehche Dialect (2009)