DTCF Tasfiyesi

DTCF Olayları, 1948 yılında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesindeki dört öğretim üyesinin komünist oldukları gerekçesiyle görevlerinden tasfiye edilmesi sonucu başlayan olaylardır.

Başlangıç

Tasfiye hareketi DTCF Dekanı Prof. Dr. Enver Ziya Karal'ın Millî Eğitim Bakanlığına 13 Aralık 1945'te yazdığı raporla başlar. Bu raporda Doçent Behice Boran, Doçent Pertev Naili Boratav ve Doçent Niyazi Berkes'in "İstanbul'da yayımlanan ve siyasi görüşü, ilmî düşünceyle uzlaşma kabul etmeyen" bir dergiye yazı vaadi verdiği, bu durumun okuldaki eğitim-öğretim için sakınca barındırdığı belirtiliyordu. Bahsedilen dergi, Zekeriya Sertel'in "Görüşler" isimli dergisiydi.

Bu rapordan önce de Yükseköğrenim Genel Müdürü Necmettin Halil Onan, Millî Eğitim Bakanı Hasan Âli Yücel'e yazdığı mektupta Boratav, Boran ve Niyazi-Mediha Berkes çiftinin görüşleri nedeniyle üniversitede kalmasının sakıncalı olduğunu belirtmişti.

Bu yazılardan sonra 15 Aralık 1945'te bahsedilen öğretim üyeleri aktif eğitimden çıkarıldı ve Bakanlık emrine alındı. Bunun üzerine öğretim üyeleri Danıştay'a başvurdu. Danıştay, 26 Mart 1946 günü oy birliği ile tasfiye kararını iptal etti.

Milliyetçi tepkiler

Komünistlik ile suçlanan öğretim üyelerinin üniversiteye geri döndüğünü duyan milliyetçi görüşlü öğrenciler Millî Eğitim Bakanlığına başvurarak Behice Boran ve Pertev Boratav'ın üniversiteden çıkarılmasını istediler. Bununla da kalmayıp Boratav'ın o gün konferans vereceği salonu bastılar, burada eylem yapıp rektörün istifasını istediler, Rektör Şevket Aziz Kansu'ya zorla istifa dilekçesi imzalattılar.

Rektör Kansu'yu polis ve jandarma fakülteyi abluka altına alarak odasından çıkartabildi. Öğrenciler de fakülteden çıkıp Halkevleri'nin bulunduğu binayı kuşattılar ve solcu olarak tanınan Türkiye Gençler Derneği şubesine girerek büyük tahribat yarattılar.

Olaylardan sonra Boratav, Boran, Niyazi Berkes ve Muzaffer Şerif Başoğlu hakkında soruşturma açıldı.

Soruşturma

Soruşturmalarda diğer öğretim üyelerinden milliyetçi öğrencilere kadar iki yüz tanığın ifadesi alındı. Boratav, Boran ve Berkes Ankara 4. Asliye Ceza Mahkemesinde yargılandı. Yargılama sonucu Boratav aklandı ama Boran ve Berkes "görevi kötüye kullanmak"tan ceza aldılar ancak bu ceza kararı Yargıtay tarafından bozuldu. Netice itibarıyla yargılanan tüm profesörler beraat etmiş oldu.

Yargıtay'ın kararı bozması sonucu CHP Hükûmeti öğretim üyelerinden kurtulmak için onların kadrolarını kaldırmaya karar verdi. 5 Temmuz 1948 günü TBMM'de görüşülen tasarı gereği bu öğretim üyelerinin kadroları kaldırıldı.

Sonuç

Farklı siyasi görüşlerin hem öğrenim hem de öğretim kademesinde sıkça karşı karşıya geldiği Ankara Üniversitesi DTCF'de meydana gelen bu olaylar ülke genelinde politik sağ-sol kavgalarının daha da alevlenmesine yol açtı. Zaten Tan Gazetesi Baskını ve Irkçılık-Turancılık Davası ile iyice gerilen siyasi ortam daha da gerginleşti. Bu olaylar sonrasında komünistlikle suçlanan profesörler Demokrat Parti grubuna yaklaştı. Bu, Demokrat Parti'nin komünistlik suçlamaları almasına hedef oldu. Bunun üzerine Demokrat Parti ve onlara yakın duran Fevzi Çakmak da Millî Eğitim Bakanı Hasan Âli Yücel'in komünistleri himaye ettiğini belirtip CHP'yi suçladı.

Kaynakça

• 40'ların Cadı Kazanı, Uğur Mumcu.