Charles Lynch

Charles Lynch (1736–1796), Virginialı çiftçi, Amerikan Bağımsızlık Savaşı sırasında İngilizlerden yana olanları cezalandıran düzmece mahkemenin başkanı. Sıradan bir çiftçiyken Amerikalıların İngilizlerle yaptığı bağımsızlık savaşında bağımsızlık ideolojisine karşı çıkanları cezalandırması için (daha doğrusu bu ideolojiye karşı gelenlere uygulanan yaptırımların yasal konuma girip bunlara karşı gelinmemesi için) kişilik, eğitim ve analitik düşünme yönünde herhangi bir altyapısı olmadığı halde yargıç yapılmıştır. Keyfî uyguladığı acımasız yaptırımlarıyla ünlüdür. Türkçede söylenen linç etmek deyimindeki "linç" onun soyadından gelmektedir.

Hayatı

Lynch Virginia ABD'de İrlanda göçmeni Quaker bir ailenin çocuğu olarak doğmuştur. Virginia'daki Lynchburg kentinin ismi aile üyelerinden biri tarafından verilmiştir. 1767 yılında Charles, Bedford County'de hakim olacak ancak Quaker geleneğine göre görevi başındayken devlete bağlılık yemini ettiği için bazı Quakerlar tarafından eleştirilmiştir. Eşi Anne Terrel hayatı boyunca Quaker kalacak ve beş çocukları da öyle yetiştirilecektir. Lynch 1769-1778 yılları arasında Virginia Konvasyonunda görev yapmış ve savaş sırasında milis albayı olmuştur. Amerikan Bağımsızlık Savaşının kazanılmasından sonra 1784-1789 yılları arasında Virginia Senatosunda görev yapmıştır.

Mahkeme başkanı

1780 yılında birçok olayda Lynch ve bazı milis komutanları Virginia'da İngiliz yanlısı olduğundan şüphelendikleri insanları apar topar yakalayıp, yasadışı mahkemelerde yargılayıp kırbaçlama, malına el koyma, zorla askere alma gibi cezalara çarptırıyorlardı. Lynch'in verdiği cezalar ve başkanlık ettiği mahkeme süreçleri 1782 yılındaki Virgina Genel Meclisinin kararıyla yasal ilan edilmiştir.

Kötü şöhreti

Lynch Yasaları Charles Lynch sayesinde ünlü olan bir tanımlamadır ve yasadışı olarak suçluların cezalandırılmasını anlatır. Linç etmek, linç yasaları gibi deyimleri 1850'li yıllarda sözlüklere girmiştir. 1811 yılında Yüzbaşı William Lynch, linç etmek filinin hak sahibi kendisi olduğunu iddia etse de 1780 yılında mahkeme kararlarında geçen yasama şeklini anlatmak için ilk kez kullanılmıştır.

Hakkında yazılan eser

• Tarter, Brent Charles Lynch American National Biography Online, Şubat 2000.

Dış bağlantılar

• Yargıç Lynch’in hikâyesi, Atlantic Monthly 1901 23 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.