Bobby Fischer

Robert James Fischer (9 Mart 1943 – 17 Ocak 2008), Amerikalı büyükusta ve 11. Dünya Satranç Şampiyonudur. 1972-1975 yılları arasında Dünya Satranç Şampiyonu ünvanını taşımıştır. ABD'de doğan Fischer, vatandaşlıktan çıkarıldıktan sonra İzlanda'ya yerleşmiş ve parlamento kararıyla kendisine vatandaşlık takdim edilmiştir. Burada şehirden uzak bir hayat sürdüren Fischer, 2008 yılında hayata gözlerini yummuştur. ABD'nin yetiştirdiği tek dünya satranç şampiyonu olan Fischer'ın oyunlarında kullandığı taktikler, uyguladığı kombinasyonlar, yaptığı çarpıcı hamleler ve etkileyici galibiyetleri topluca "Fischer Humması" olarak adlandırılmıştır.

Bobby Fischer
Bobby Fischer Leipzig'de, 1960
Doğum	Robert James Fischer 9 Mart 1943(1943-03-09) Chicago, Illinois, Amerika Birleşik Devletleri
Ölüm	17 Ocak 2008 (64 yaşında) Reykjavík, İzlanda
ELO puanı	2785 (Temmuz 1972)

Çocukluğu ve gençliği

Fischer, 9 Mart 1943'te Chicago’da, Polonya ve Rus İmparatorluğu'ndan göçmüş Yahudi bir ailenin oğlu olarak dünyaya gelmiştir. 1945 yılında annesi ile babasının boşanmasından sonra annesi ile birlikte taşındıkları Brooklyn’de büyümüştür. Satrancı 6 yaşındayken öğrenen Fischer, kısa zaman içinde bir satranç fanatiği haline gelmiş ve "Yapmak istediğim tek şey satranç oynamak." sözlerini sarf etmiştir.

Henüz 13 yaşındayken ABD Gençler Şampiyonu olan Fischer, bu başarıyı yakalayan en genç satranç oyuncusu olmasıyla satranç tarihine geçmiştir. 14 yaşındayken ise 'En Genç ABD Şampiyonu' olan Fischer, 1958 yılında 15 yaşındayken satranç tarihinin en genç büyük ustası olma başarısını göstermiştir.

Dünya şampiyonu oluşu ve ünvanını kaybetmesi

Fischer, 1972 yılında İzlanda’nın başkenti Reykjavik’te Sovyet Dünya Şampiyonu Boris Spassky’i 2-0 gerideyken 12.5-8.5 yenerek Dünya Şampiyonu olmuş ve Sovyetlerin bu alandaki hakimiyetine son vermiştir. Soğuk Savaş nedeniyle bu maç dünyada büyük yankı uyandırmıştır.

1975 yılında Anatoly Karpov ile ünvan maçı yapması beklenen Fischer, Uluslararası Satranç Federasyonu FIDE’ye maçın oynanabilmesi için bazı koşulların yerine getirilmesini istemiş, aksi halde maça çıkmayacağını söylemiştir.

Fischer'i reddeden FIDE, ünvan maçı yapılmadığı halde Karpov’u yeni Dünya Şampiyonu ilan etmiştir. Bu olaydan sonra Fischer kayıplara karışmış, yaklaşık 20 yıl ortalarda görünmemiştir.

Fischer satrancı

Ana madde: Satranç960

1996 yılında Fischer, "Fischer satrancı" olarak adlandırdığı yeni bir satranç çeşidi ortaya atmıştır. Buna göre piyonların arkasında bulunan taşlar, kuraya göre rastgele bir şekilde yerleştiriliyordu. Fischer, bu durumda bir oyuncunun yeteneğinin daha iyi anlaşılabileceğini ve de açılış teorisi hazırlıklarının rafa kalkacağını öne sürmüştür.

1970 Satranç Olimpiyatı'nda Miguel Najdorf'a karşı oynadığı 3. oyunun skor kartı

Kanun kaçağı oluşu

BM'nin, Yugoslavya'ya uyguladığı ambargoyu delerek 1992 yılında gizlice ülkeye girip bir satranç şampiyonasına katılan Fischer, o tarihten bu yana "kanun kaçağı" olarak yaşamıştır.

Fischer, o yıl ABD hükûmetinin karşılaşma yapmama taleplerine meydan okumuş ve hükûmetin kendisine gönderdiği resmi yazıya tükürerek cevap vermiştir. Bu olayın sonucunda da eski rakibi Spassky ile Karadağ'ın açığında bulunan bir adada satranç karşılaşması yapmıştır. Spassky'yi 20 yıl sonra, 10-5 yenen Fischer, 3,35 milyon dolar para ödülü kazanmıştır.

Japonya'da yakalanışı

Bobby Fischer'ın 12 yıllık kaçak hayatı Japonya'nın Narita Uluslararası Havalimanı'nda son bulmuştur. Kendisine ait olan ancak suçlamalar yüzünden ABD tarafından iptal edilen "geçersiz bir pasaportla" Japonya'dan Filipinler'e geçmeye çalışırken yakalanmıştır. Başkent Tokyo'da yakalanan Fischer, 9 ay gözaltında tutulmuştur ve Mart 2005 tarihinde İzlanda vatandaşlığına geçmiştir.

1992 yılından bu yana çok çileli bir hayat sürdüren, ülkeler arasında dolaşıp duran ve sığınacak ülke arayan Fischer, İzlanda'dan önce Japonya'da bir kaçak olarak gözaltında tutulup suçlu muamelesi görmüştür. Japonya'da işlediği suç, “geçerli bir pasaporta sahip olmadan ülkeyi terk etme teşebbüsü” olarak belirtilmiştir; çünkü Fischer'ın yıllardır kullandığı pasaportu, kendisinin haberi olmadan Amerikan Büyükelçiliği tarafından iptal edilmiş, bu da Japon yetkililere bildirilmiştir. Japon yetkililer bundan dolayı Fischer'i tutuklamıştır ancak bu arada devreye İzlanda girmiş ve Fischer'a vatandaşlık vererek kendisini bu durumdan kurtarmıştır.

Fischer, o tarihten bu yana kendisini yakalamak, tutuklayıp cezalandırmak isteyen Amerika'dan kaçmış; Japonya, Macaristan ve Filipinler gibi ülkelerde satrançsever dostlarının himayesi altında firari bir hayat yaşamış ve yakalanmamaya gayret etmiştir.

Anti-Amerikancılık ve Anti-Semitizm iddiaları

Kanun kaçağı yılları içerisinde Fischer, ikinci bir suç daha işlemiştir. İkinci suç, resmî kanuna aykırı bir suç değildir; bu suç 11 Eylül saldırıları ve Yahudiler hakkında sarf ettiği birtakım sözler ve değerlendirmelerdir.

11 Eylül 2001 günü Filipinler'de yayın yapan bir radyoya saldırıları yorumlarken şöyle dedi: "Ne kadar güzel haber bu. Ben bu saldırıyı alkışlıyorum. Amerika ve İsrail yıllardır Filistinlileri öldürüyorlar, soyuyorlar; ama bunlar kimsenin umurunda değil. Şimdi iş tersine tepiyor... Amerika yeryüzünden silinmeli."

Fischer, kendisi de anne tarafından Yahudi olmasına rağmen Yahudi karşıtı ifadeleri ile tepki çekmiştir.

Ölümü

Bobby Fischer'ın mezarı

Fischer'in, 17 Ocak 2008'de Reykjavík'de bir hastanede öldüğü, aile dostu Gardar Sverrisson tarafından bildirilmiştir. Ölümünün nedeni bilinmemektedir. Erken yaşlanan Bobby Fischer, öldüğünde Amerika değil, İzlanda vatandaşıydı.

Dış bağlantılar

• Asrın Satranç Maçı: Fischer-Spassky29 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• BBC'de Fischer 23 Aralık 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi
• (New York Times'ın Fischer'in ölümü üzerine yazdığı haber) 9 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Fischer'un oyunlarından 65 önemli pozisyon14 Mayıs 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.