Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 822 sayılı kararı
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 822 sayılı kararı 30 Nisan 1993 tarihinde kabul edildi. Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki ilişkilerin kötüleşmesi ve ardından silahlı çatışmaların artmasıyla bölgedeki insani durumun kötüleşmesi konusundaki endişelerini dile getiren Konsey, düşmanlıkların derhal durdurulmasını ve başta Kelbecer bölgesi olmak üzere Dağlık Karabağ'dan Ermeni işgal güçlerinin derhal geri çekilmesini talep etti.[1]
| BM Güvenlik Konseyinin 822 sayılı kararı | ||
|---|---|---|
 Azerbaycan haritası ve Kelbecer Rayonu | ||
| Tarih | 30 Nisan 1993 | |
| Oturum no. | 3,205 | |
| Kod | S/RES/822 (Doküman) | |
| Konu | Ermenistan-Azerbaycan | |
Oylama |
| |
| Sonuç | Kabul edildi | |
| Güvenlik Konseyi üyeleri | ||
Daimi üyeler | ||
Geçici üyeler | ||
| ||
Arka plan
değiştirKarabağ Savaşı, 1980'lerin sonundan Mayıs 1994'e kadar, Azerbaycan'ın güneybatısındaki anklav Dağlık Karabağ bölgesinde, Ermenistan Cumhuriyeti tarafından desteklenen çoğunluğu etnik Ermeni olan Dağlık Karabağ ile Azerbaycan arasında meydana gelen etnik ve bölgesel bir çatışmaydı. Savaş ilerledikçe Azerbaycan Dağlık Karabağ'daki ayrılıkçı hareketi engellemeye çalışırken, her ikisi de eski Sovyet cumhuriyetleri olan Ermenistan ve Azerbaycan, Karabağ'ın dağlık tepelerinde bir savaşın içine girdiler.[2][3]
1992'ye gelindiğinde artık bağımsız olan iki ülke arasında tam ölçekli bir savaş durumu vardı. Kış yaklaşırken, her iki taraf da gaz ve elektrik gibi kaynaklarını korumak amacıyla tam ölçekli saldırılar düzenlemekten büyük ölçüde kaçınmıştır. Karabağ'da yaşayanlar için bir otoyol açılmasına rağmen iki tarafın da uyguladığı ekonomik ablukalar nedeniyle bölge sakinleri büyük zarar gördü.[4] Ermenistan ve Karabağ'daki pek çok ailenin sıcak suya erişimi olmadığından 1992-1993 kışı daha da soğuk geçti.[5]
1993 baharında Ermeni kuvvetleri, bir önceki yıldan beri Azerbaycanlıların ellerinde tuttuğu Karabağ'ın kuzeyindeki köylere doğru yeni bir taarruz dalgasına başladı.[6] Askerî yenilgiler nedeniyle yaşanan hayal kırıklığı Azerbaycan iç cephesinde büyük bir etki yarattı. Ermenistan'da da benzer şekilde siyasi kargaşa ortamı hakimdi.[7]
Kelbecer
değiştirKarabağ'ın kuzeybatısında bölgenin sınırları dışında, Ermenistan'ı çevreleyen Kelbecer rayonu vardı. Rayonda bulunan birkaç köy Azeri ve Kürtlerden oluşmaktaydı.[8] Mart 1993'te, Ağdere'de bulunan Sarsang barajı yakınlarında Ermenilerin eline geçen bölgelerin Azerbaycanlıların saldırısına uğradığı bildirildi.[9] 2 Nisan'da Ermeni kuvvetleri, Gence-Kelbecer kesişimi yakınında Azerbaycan kuvvetlerine saldırı düzenleyerek iki yönden Kelbecer'e doğru ilerledi. Azerbaycan kuvvetleri Ermeni kuvvetlerini durduramadı. Yöneltilen ikinci saldırı da Azerbaycan savunmasını hızla alt etti. 3 Nisan'a kadar Ermeni güçleri Kelbecer'i işgal etti. Azerbaycan Cumhurbaşkanı Elçibey, iki ay süreyle olağanüstü hâl ilan etti ve genel zorunlu askerlik uygulamasını başlattı.[9] İnsan Hakları İzleme Örgütü, Kelbecer saldırısı sırasında Ermeni güçlerinin sivil halkı göçe zorladığını, ayrım gözetmeden kişilere ateş açtığını ve rehin alma dahil olmak üzere birçok savaş kuralını ihlal ettiğini tespit etti.[8]
Karar
değiştir30 Nisan'da Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, Türkiye ve Pakistan'ın ortaklığında tüm düşmanlıkların derhal durdurulmasını ve işgalci güçlerin Kelbecer'den çekilmesini talep eden 822 sayılı Kararı kabul etti.[10] Konsey, ilgili tarafları AGİT Minsk Grubu tarafından önerilen barış süreci çerçevesinde çatışmaya son vermek için müzakereleri sürdürmeye ve süreci aksatacak her türlü eylemden kaçınmaya çağırdı.[11][12] Karar daha sonra, bölgedeki sivil halkın çektiği acıyı insani yardım yoluyla hafifletmek için uluslararası insani yardım çabalarına engelsiz erişim çağrısında bulunarak taraflara uluslararası insancıl hukuk kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmeleri gerektiğini hatırlattı. Son olarak Konsey, Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliği ve uluslararası ajanslardan, etkilenen sivil nüfusa, özellikle yerinden edilmiş olanlara, ilgili acil yardım sağlanmasını talep ederek, Genel Sekreter ve AGİT Minsk Grubu'nun rapor vermeye devam etmelerini arz etti.[10]
Sonuç
değiştirHer iki taraf da kararın kabul edilmesini memnuniyetle karşıladı.[4][13] Yine de çatışmalar 1993 boyunca ve 1994'e kadar devam etti. 5 Mayıs 1994'te her iki ülke de çatışmaları durdurma ve 12 Mayıs'ta yürürlüğe giren ateşkesi uygulama kararı aldı.[14] Bölgenin bazı bölgelerinde ara sıra çatışmalar devam etse de ateşkes 2018 itibarıyla hâlâ yürürlüktedir.
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- ^ Europa Publications Limited (1999). Eastern Europe and the Commonwealth of Independent States. 30. 4. Londra: Routledge. s. 176. ISBN 978-1-85743-058-5.
- ^ Rieff, David (Haziran 1997). Without Rules or Pity. 76. Dış İlişkiler Konseyi. 20 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Lieberman, Benjamin (2006). Terrible Fate: Ethnic Cleansing in the Making of Modern Europe. Chicago: Ivan R. Dee. ss. 284–292 ISBN 978-1-56663-646-9
- ^ a b Croissant, Michael P. (1998). The Armenia–Azerbaijan Conflict: Causes and Implications. Londra: Praeger. ISBN 978-0-275-96241-8.
- ^ Chrysanthopolous, Leonidas T. (2002). Caucasus Chronicles: Nation-building and Diplomacy in Armenia, 1993–1994. Princeton: Gomidas Enstitüsü. ISBN 978-1-884630-05-7.
- ^ Bourdreaux, Richard (5 Ocak 1993). "Despite Appeals, Karabakh Battles Rage". Los Angeles Times. 6 Şubat 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Armenians Rally to Protest Leader". Los Angeles Times. 6 Şubat 1993. 14 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2020.
- ^ a b "Azerbaijan: Seven Years of Conflict in Nagorno-Karabakh" (PDF). 1994. 28 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2020.
- ^ a b Melkonyan, Markar (2005). My Brother's Road, An American's Fateful Journey to Armenia. New York: I.B. Tauris. ISBN 978-1-85043-635-5.
- ^ a b Department Of State. The Office of Electronic Information, Bureau of Public Affairs. "1993 UN Security Council Resolutions on Nagorno-Karabakh". 2001-2009.state.gov (İngilizce). 6 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2020.
- ^ "Карабах: применение силы и его результаты". regnum.ru. 22 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2020.
- ^ "Чем в Баку "кормят" читателя по Карабаху?". regnum.ru. 13 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2020.
- ^ "Владимир Казимиров: Азербайджан и Совбез ООН: повторение пройденного в карабахском конфликте". regnum.ru. 22 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2020.
- ^ Hakobyan, Tatul. Կանաչ ու Սև: Արցախյան օրագիր [Yeşil ve Siyah: Karabağ Günlüğü]. Erivan-Hankendi: Heghinakayin Publishing, 2008, ss. 506–508. (Ermenice)