Birinci İskoç Bağımsızlık Savaşı

Birinci İskoç Bağımsızlık Savaşı İngiliz ve İskoç güçleri arasındaki bir dizi savaşın ilkiydi. 1296'da İngilizlerin İskoçya'yı işgalinden 1328'de Edinburgh-Northampton Antlaşması ile İskoç bağımsızlığının de jure restorasyonuna kadar sürdü. De facto bağımsızlık 1314'te Bannockburn Muharebesi'nde kuruldu. Savaşlar, İngiliz krallarının İskoçya üzerinde otoritelerini kurmaya çalışırken, İskoçlar İngiliz yönetimini ve otoritesini İskoçya dışında tutmak için savaşırken ortaya çıktı.

Birinci İskoç Bağımsızlık Savaşı
Tarih 26 Mart 1296-1 Mayıs 1328 (32 Yıl, 35 Gün) Bölge İskoçya, İngiltere ve İrlanda Sonuç Edinburgh-Northampton Antlaşması İskoçya'nın İngiltere'den bağımsızlığı sürdürüldü İrlanda'da İngiliz zaferi III. Alexander dönemindeki İngiliz-İskoç sınırı geri getirildi
Taraflar
İskoçya Krallığı Destekleyenler: Fransa Krallığı Connacht Krallığı Thomond Krallığı Uí Maine Krallığı Tyrconnell Krallığı Breifne O'Rourke Krallığı Oriel Krallığı Desmond Kralığı Magh Luirg Krallığı	İngiltere Krallığı İrlanda Lordluğu
Komutanlar ve liderler
John Balliol Robert Bruce William Wallace John Comyn Andrew Moray William Douglas James Douglas Thomas Randolph Edward Bruce Simon Fraser	I. Edward(1296–1307) II. Edward(1307–1327) III. Edward(1327–1328) John de Warenne Aymer de Valence Bretonlu John Raymond Caillau John de Bermingham Edmund Butler Maurice FitzGerald
Güçler
20.000 kadar	100.000 kadar
Kayıplar
birkaç bin	birkaç bin

Arka plan

III. Alexander İskoçya'yı yönettiğinde devlet barış ve ekonomik denge görmüştü. 19 Mart 1286'da III. Alexander atından düşüp ölmüştü. Tahtın varisi Alexander'ın torunu Margaret'tı. Hala çocuk olup Norveç'te yaşadığından İskoç lordları koruyucu bir hükûmet kurdu. Margaret İskoçya'ya giderken hastalanıp 1290'da öldü. Açık bir varisin olmaması nedeniyle İskoçya'daki lordlar tahtta hak iddia etmeye başladı.

İskoçya İç Savaş'a yaklaşırken soylular I. Edward'ı tahkime davet ettiler. Süreç başlamadan önce, tüm hak iddia edenlerin onu İskoçya'nın Paramount Lordu olarak tanımasını söyledi. Kasım 1292'de Berwick-upon-Tweed'de bir kalede yapılan toplantı sonucu John Balliol'un tahtta en çok hakkı olduğunu kabul etmişlerdir. Edward, İskoç Lordlarının kararlarını tersine çevirmeye devam etti ve hatta Kral John Balliol'u davacı olarak İngiliz mahkemesinde durmaya çağırdı. John zayıf bir kraldı, ''Boş Ceket'' olarak da biliniyordu. John bağlılığını 1296 Mart'ında duyurdu.

Aynı ay Edward İskoçya'yı işgal edip Berwick-upon-Tweed'e girdi. Nisan'da İskoçlar Dunbar Muharebesi'nde yenildiler. Temmuzda Edward, John'u tahttan çekilmeye zorladı.

Andrew Moray ve William Wallace

Moray ve Wallace'ın yükselişi

İskoçya genelinde, İngiliz Kraliyetinin İskoçya üzerindeki hakimiyetini genişletmesinden sonra yaygın bir hoşnutsuzluk ve kargaşa yaşandı. Muhalefet eylemleri yerel İngiliz yetkilileri hedef aldı. 1297'de ülkede açık bir isyan patlak verdi. Andrew Moray ve William Wallace, ilk önemli İskoç vatanseverleri olarak ortaya çıktı.

Andrew Moray kuzeyde toprak sahibi olan Pettyli Andrew Moray'in oğluydu. Andrew ve babası Dunbar Muharebesinde esir düşmüşlerdi. Genç Andrew Moray Galler-İngiltere sınırındaki Chester Kalesi'ne götürülmüştü. Andrew burdan 1296-97 kışında kaçtı ve babasının kalesi Avoch'a geldi. Burada İskoçya Kralı John Balliol adına bayrak dikti. Moray hızla benzer düşünen vatanseverlerden oluşan bir grup topladı ve vur-kaç gerilla taktikleri uyguladı, Banff'tan Inverness'e kadar her İngiliz garnizonunun kalesine saldırmaya ve harap etmeye başladı. Moray eyaletinin tamamı kısa bir süre sonra Kral I. Edward'ın adamlarına karşı ayaklandı ve çok geçmeden Moray, Moray'ı güvence altına alarak dikkatini İskoçya'nın kuzeydoğusunun geri kalanına çevirme özgürlüğü verdi.

William Wallace, Lanark'ın İngiliz şerifi Sir William Haselrig'i ve Lanark'taki garnizonunun üyelerini 1297 Mayıs'ında öldürdüğünde öne çıktı. Saldırıda Sir Richard Lundie'nin yardımı olabilir. Wallace'ın İngilizlere saldırısının haberi İskoçya'nın her yerinde dalgalanınca, adamlar onun için toplandı. İsyancılar, İngilizlerin yenilgisini özleyen Glasgow Piskoposu Robert Wishart tarafından desteklendi. Wishart'ın kutsaması, Wallace ve askerlerine saygınlık kazandırdı. Önceden, İskoç soyluları onları sadece kanun kaçağı olarak görüyordu. Bir süre sonra Sir William Douglas ve diğerleri ona katıldı.

Wallace heykeli, Lanark

Haziran başlarında, Wallace ve Douglas, Scone'u kurtarmak için sembolik bir saldırı planladı. İskoçya'nın İngiliz tarafından atanan kral vekili William de Ormesby'nin koltuğu bu şehirdeydi. Ormesby, Wallace'ın yaklaşan saldırısı konusunda önceden uyarıldı ve aceleyle kaçtı. Aristokratik bir ayaklanmanın başladığını duyan I. Edward, Fransa'da olaylara karışmış olmasına rağmen, "İskoç sorununu" çözmek için Sir Henry Percy ve Sir Robert Clifford komutasında bir piyade ve atlı kuvveti gönderdi. Sir William Douglas'ın isyancılara sığındığına dair raporlar alan Edward, Carrick Kontu Robert Bruce'u babasının Annandale vasalları ile birlikte Douglas'ın Lanarkshire'daki kalesine saldırması için gönderdi. Douglas ile yüzleşmek için kuzeye seyahat ederken, Bruce sadakatinin gerçekte nerede olduğunu düşünmeye başladı. İskoç davasını takip etmeye karar verdi.

Bruce'un katıldığı konfederasyon arasında James the Steward, Robert Wishart, Glasgow Piskoposu ve William Douglas vardı. İskoç ve İngiliz orduları Temmuz 1297'de Irvine yakınlarında bir araya geldiğinde İskoç kampında huzursuzluk patlak verdi. Görünüşe göre aristokratik isyan daha başlamadan durdu, ancak liderleri uzun ve beyhude müzakerelere öncülük etti. Wallace'ın adamları toplayıp eğitmesi için yer ve zaman sağlamak amacıyla bunun kasıtlı bir hareket olduğu öne sürüldü. Percy ve Clifford bunun sorunun sonu olduğunu varsaydılar ve güneye geri çekildiler, ancak bunu bir kez daha Wallace ve Moray takip edeceklerdi. Bu ikisi kuvvetlerini böldüler ve kısa bir süre sonra İngilizleri tekrar Forth'un güneyine zorladılar ve onları sadece Dundee kalesinde bıraktılar. Wallace, Dundee Kalesi'ni kuşatma altına alırken, bir İngiliz ordusunun bu kez Surrey Kontu John de Warenne komutasında yeniden kuzeye ilerlediğini duydu. Wallace, Dundee kasabasının önde gelen adamlarını kalenin kuşatmasından sorumlu tuttu ve İngiliz ordusunun ilerlemesini durdurmak için harekete geçti. Yakın zamanda güçlerini birleştiren Wallace ve Moray, Stirling'de Forth Nehri'ni geçen köprüye bakan Ochil Tepeleri'ne konuşlandı ve savaşta İngilizlerle buluşmaya hazırlandı. O zamanlar Wallace ve Moray yirmili yaşlarının sonundaydı ve henüz hiçbiri İskoç ulusal kahramanları olduklarını iddia edemediler. İskoç soylularının bir kısmı İngilizlerin bağlılık taleplerine boyun eğmişken (İskoç davasını hala desteklerken), Wallace'ın gücü tartışmasız bir şekilde İskoç bağımsızlığı mücadelesine adanmış olarak kaldı.

Stirling Köprüsü ve İskoçya Muhafızı

Stirling Köprüsü Muharebesi'nin yeri

11 Eylül 1297'de, Moray ve Wallace'ın ortak komutasındaki İskoç kuvvetleri, Stirling Köprüsü Muharebesi'nde Surrey Kontu'nun ordusuyla karşılaştı. İskoç ordusu köprünün kuzey-doğusuna konuşlandırıldı ve Surrey ordusunun öncüsünün saldırmadan önce köprüyü geçmesine izin verdi. İngiliz süvarileri, köprünün etrafındaki bataklık zeminde etkisiz kaldılar ve çoğu öldürüldü. İngiliz takviye kuvvetleri geçerken köprü çöktü. Nehrin karşı tarafındaki İngilizler savaş alanından kaçtı. İskoçlar nispeten hafif kayıplar verdiler, ancak Andrew Moray'ın yaralarından ölümü İskoç davasına büyük bir darbe indirdi. Stirling Köprüsü, İskoçlar için ilk önemli zaferdi. İngilizleri İskoçya'dan temizledikten sonra, Wallace fikrini ülkenin yönetimine çevirdi. İlk niyetlerinden biri, Avrupa ile ticari ve diplomatik bağları yeniden kurmak ve İskoçya'nın III.Alexander döneminde sahip olduğu denizaşırı ticareti geri kazanmaktı. İdari zekasına dair herhangi bir kanıt muhtemelen idam edildikten sonra Edward'ın yetkilileri tarafından yok edildi. Bununla birlikte, 11 Ekim 1297'de "İskoçya krallığının liderleri ve krallık topluluğu olan Andrew de Moray ve William Wallace" tarafından gönderilen Hansa kenti Lübeck'in arşivlerinde bir Latin belgesi var. Lübeck ve Hamburg tüccarlarına artık İskoçya krallığının tüm bölgelerine serbestçe erişebileceklerini söylemektedir. Bu belgenin imzalanmasından yalnızca bir hafta sonra Wallace, İngiltere'yi işgal etmek için kılıcı aldı. Northumberland'a geçen İskoçlar, kargaşa içinde güneye kaçan İngiliz ordusunu takip etti. İki ordu arasında kalan yüzlerce mülteci, Newcastle duvarlarının ardında güvenli bir yere kaçtı. Wallace, adamlarını Northumberland'a geri götürüp 700 köyü yağmalamadan önce, İskoçlar batıya Cumberland'a dönüp Cockermouth'a kadar tüm yolu yağmalamadılar. Wallace, ganimet yüklü olarak İngiltere'den döndüğünde, kendisini gücünün zirvesinde buldu.

Mart 1298'de Wallace, İskoçya'nın önde gelen soylularından biri tarafından şövalye ilan edildi ve sürgündeki Kral John Balliol adına İskoçya Krallığı Muhafızı olarak atandı. Edward ile yüzleşmek için hazırlıklara başladı.

Ocak 1298'de Fransa Kralı IV. Philip Edward ile İskoçya'yı içermeyen bir ateşkes imzaladı ve böylece İskoç müttefiklerini terk etti. Edward, Mart ayında Fransa'daki seferden İngiltere'ye döndü ve ordusunun toplanmasını istedi. Hükûmet koltuğunu York'a taşıdı.

3 Temmuz'da Wallace'ı ve İskoçya'nın bağımsızlığını ilan etmeye cesaret eden herkesi ezmek amacıyla İskoçya'yı işgal etti. 22 Temmuz'da Edward'ın ordusu, Falkirk yakınlarında Wallace tarafından yönetilen çok daha küçük bir İskoç kuvvetine saldırdı. İngiliz ordusunun teknolojik bir avantajı vardı. Uzun yaylılar, Wallace'ın mızrakçılarını ve süvarilerini uzak mesafelerden çok sayıda ok atarak katletti. Falkirk Savaşı'nda birçok İskoç öldürüldü. Zafere rağmen, Edward ve ordusu kısa süre sonra İngiltere'ye döndü ve bu nedenle İskoçya'yı tamamen zapt edemedi. Ancak yenilgi, Wallace'ın askeri itibarını mahvetmişti. Yakındaki kalın ormanlara çekildi ve Aralık ayında muhafızlığından istifa etti.