Bender Kuşatması (1789)
Bender Kuşatması, 1787-1792 Osmanlı-Rus Savaşı'nda evre.
| Bender Kuşatması | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1787-1792 Osmanlı-Rus Savaşı | |||||||||
 Bender kalesinin anahtarlarının 4 Kasım 1789'da teslimi | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Rus İmparatorluğu |
 Osmanlı İmparatorluğu | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
|
Grigori Potemkin General Samoylov General de Balmen |
İsmail Paşa Zaralızade Abdullah Paşa | ||||||||
| Güçler | |||||||||
| 30-40.000 asker |
4.000 asker 300 top | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
|
10.000 ölü Çok sayıda yaralı ve hasta |
Çok az ölü ve yaralı 300 top | ||||||||
Grigori Potemkin komutasındaki Rus ordusu İsmail Paşa tarafından savunulan Bender kalesini 11 Temmuz-3 Kasım 1789 arasındaki 116 günlük bir kuşatma sonrasında teslim aldı. Bu stratejik kazanca rağmen, Rus ordusu gerek uzun süren kuşatma sırasındaki çarpışmalarda gerek kalenin ele geçirilmesinden sonra çıkan veba salgınında 10.000'e yakın kayıp verdi.
Kuşatma öncesi
değiştirGeneral Michelson komutasında 60.000 kişilik Rus ordusu Tuna nehrini aşarak Akkerman Kalesi'ni işgal etti. Ardından, Süne Boğazı'nı zaptettikten sonra Tulça kalesini ele geçirip İzmail kalesini kuşattı. Bununla birlikte, Cezayirli Gazi Hasan Paşa tarafından savunulan kale önünde büyük bir yenilgiye uğrayarak ağır kayıplarla çekildi.
Kuşatma
değiştir
General Potemkin komutasındaki bir diğer Rus ordusu da Osmanlılarca 4.000 kişi ve 300 topla savunulan Bender'e yöneldi. Kaleye ilk saldırılar 18 Haziran 1789'da Turla nehrinin sağından 300 Rus kazağı tarafından yapıldı ve 400 kişilik Türk müfrezesinin direnişiyle karşılaştı.
11 Temmuz 1789'da ise ana Rus ordusu Bender kalesini Turla tarafından kuşattı. Metrislerin kazılmasının ardından kaleye top ateşini başlatan Potemkin 18 Ağustos'ta taarruz emri verdiyse de Türk garnizonunun direnişi karşısında kalenin kolaylıkla işgal edilemeyeceği anlaşıldı. Ekim başında bölgeye gelen General Samoylov mevcut Rus güçleriyle kalenin zaptının imkânsız olduğu düşüncesiyle kuşatma ordusuna civar bölgelerden ateşli silah ve top takviyesinde bulundu.
Bununla birlikte, Rusların Akkerman Kalesi'ni işgalleriyle deniz yoluyla takviye imkanı bulunmadığından ve yakındaki İzmail kalesi de kendini savunduğundan, Bender Kalesi'ndeki ulemâ ve kale halkı Serasker İsmail Paşa ve Zaralızade Abdullah Paşa'yla görüşerek kaledeki asker ve mühimmat eksikliğinin kış mevsiminin yaklaştığı bir dönemde savunma için yetmeyeceğini gerekçe göstererek teslim olma arzusunu ilettiler. Bender kalesindeki gerginlik ve iç huzursuzluk Osmanlı yöneticileri arasında da arttı.
Kaledeki huzursuz ortamdan haberdar olan General Potemkin Rus ordusunun kaleye yönelik taarruzlarının şiddetini artırdı. 29 Ekim'de General Samoylov'un hücumunun ardından Turla'nın sol yakasına da 40 top yerleştiren General Potemkin 30-31 Ekim tarihlerinde daha etkili bir taarruz icra etti. Diğer yandan, kaledeki garnizonun 20 günlük iaşesi kalmıştı. General Potemkin, Bender Muhafızı İsmail Paşa'ya mektup göndererek teslim olma çağrısını yineledi ve kalenin barış yoluyla teslim edilmesi halinde kale halkının (kaleyi savunan 4.000 asker haricinde 12.000 kişi yaşamaktaydı) can ve mal güvenliğinin sağlanacağını taahhüt etti, bununla birlikte kaledeki tüm top ve mühimmatın teslimini talep etti. Müzakereler sonucunda, 3 Kasım 1789'da kale teslim oldu ve 4 Kasım'da anahtarları General Potemkin'e teslim edildi. Teslimatla birçok mühimmat, 12 ton barut ve 20 ton zahire Rusların eline geçti.
Kuşatma sonrası
değiştirBender'in alınması her ne kadar Rusya için stratejik bir kazanç olduysa da, Rus ordusu gerek 116 gün süren kuşatma sırasında gerek sonrasında 10.000'e yakın kayıp verdi. Sonrasındaki kayıpların önemli kısmı Rusların kaleye yerleşmesinden sonra başgösteren vebadan kaynaklandı ve bunun özellikle Türk garnizonunca bırakılan undan geçtiği düşünüldü. Nitekim, 3-9 Nisan 1790 tarihlerinde General Samoylov'un kaleyi ziyaret ettiği kısa sürede bile 80 kişi ölmüş ve 236 kişi ise ölümcül hastalıkla pençeleşmekte olup, toplam hasta sayısı 1.020 idi.
General Potemkin işgalden sonra karargâhını Bender'de kurdu. Kalenin en büyük camisi Sultan Ahmed Camii kiliseye çevrilirken, işgal edilen Bender, Akkerman ve diğer kentlere Ermeniler yerleştirildi. Rus ordusu Bender'de piyade ve süvari askeri toplayıp bir bölümüyle Akkerman'ı takviye ederken, bir bölümünü ise Prut nehri kenarından İzmail civarına göndererek bu kalenin 1790 yılında tekrarlanması planlanan kuşatmasına hazırlandı.
Osmanlı tarafında ise Serasker İsmail Paşa, Bender'i Rus ordusuna sonuna kadar direnmeden teslim ettiği gerekçesiyle malları müsadere edilerek Tekfurdağı'na sürüldü. Yeniçeri ağası, Ahmed Paşa ve Zaralızade Abdullah Paşa ise idam edildi.