Vikipedi

Batman Başlıyor

Batman Başlıyor (İngilizce özgün adıyla Batman Begins), kurgusal DC Comics karakteri Batman çizgi romanlarından uyarlanan, yönetmenliğini Christopher Nolan'ın yaptığı, Christian Bale'in Batman'i canlandırdığı, Liam Neeson, Michael Caine, Cillian Murphy, Katie Holmes, Tom Wilkinson, Ken Watanabe, Rutger Hauer ve Morgan Freeman'ın da yan rollerde yer aldığı 2005 tarihli ABD yapımı süper kahraman filmidir. Yeni çekilen serinin ilk filminde, Bruce Wayne'nin yarasa korkusu, ailesinin ölümü ve Batman'e dönüşümü anlatılmıştır. Filmin hikâyesi, klasik Batman: The Man Who Falls, Batman: Year One ve Batman: The Long Halloween çizgi romanlarından esinlenilmiştir. 1997'de gösterime giren Batman & Robin filminden sonra birçok devam filmi projesi gündeme gelmiştir. Film için çalışmalara 2003'te başlayan Christopher Nolan ve David S. Goyer, temelinde insanlık ve realizmin olduğu, daha karanlık ve gerçekçi bir hikâyeyi hedeflemiştir. Amaç, izleyicinin Batman ve Bruce Wayne'i önemsemesiydi. Chicago ve İngiltere'de çekilen filmde bilgisayar desteğinden çok az düzeyde yararlanılmıştır. Batmobile ve Yarasa kostümü film için yeniden yaratılmıştır.[2]

Batman Başlıyor
Batman Begins
YönetmenChristopher Nolan
YapımcıEmma Thomas
Charles Roven
Larry J. Franco
SenaristÇizgi roman:
Bob Kane
Hikâye:
David S. Goyer
Senaryo:
Christopher Nolan
David S. Goyer
OyuncularChristian Bale
Michael Caine
Liam Neeson
Katie Holmes
Gary Oldman
Cillian Murphy
Morgan Freeman
Tom Wilkinson
Rutger Hauer
Mark Boone Junior
Ken Watanabe
MüzikHans Zimmer
James Newton Howard
Görüntü yönetmeniWally Pfister
KurguLee Smith
DağıtıcıWarner Bros.
CinsiSinema filmi
RenkRenkli
Yapım yılı2005
Süre140 dakika
ÜlkeABD
Dilİngilizce
Bütçe150.000.000 $
Hasılat374,218,673 $[1]
Devam filmiKara Şövalye

Film finansal ve eleştirel açıdan başarılı oldu.[3] Yapım, 15 Temmuz 2008'de ABD ve Kanada'da 3,858 sinema salonunda gösterime girdi.[4] Film, açılış haftasında 48 milyon Amerikan doları kazandı. Film gösterimden çıktığında yaklaşık 370 milyon ABD doları elde etmiştir. Film hakkında Rotten Tomatoes sitesinde yapılan yorumların %84'lük kısmı olumlu yöndeydi.[5] Eleştirmenler, Batman Başlıyor 'un kendisinden önce çekilen Batman filmlerinden daha karanlık olduğu görüşünde birleşti. Filmin devamı Kara Şövalye 2008'in Temmuz'unda gösterime girerken Nolan ve Bale bu filmdeki yerlerine geri döndü. Film, karakterin Hollywood'taki popülerliğini geri getirdi. Yapım, sinema salonlarındaki gösterimi ve DVD satışlarından toplamda 496,853,783 Amerikan doları kazandı.[4]

Özet

değiştir

Filmin ilk sahnesinde genç Bruce Wayne ve Rachel Dawes'in Wayne Malikanesi'nin dışında koştukları görülür. Bruce, Rachel'ın elinde ne olduğunu merak eder ve ondan ne olduğunu göstermesi için rica eder. Rachel avucunu açar ve Bruce onun elindeki taşı alıp kaçmaya başlar. Ardından bir yere saklanıp, Rachel'ın onu aramasını izler. Bruce saklandığı yerden bir mağaraya düşer ve Rachel malikaneye yadım istemeye gider. Thomas Wayne oğlunu oradan kurtarır ve malikaneye götürür. Onunla ilgilendikten sonra yatağına yatırır ve oğluna, eşi Martha'ya aldığı kolyeyi gösterir. Bruce ve ailesi, oyuncuların yarasa olarak giyindikleri gösteriye gider. Yarasalardan rahatsız olan Bruce, babasına dışarı çıkmak istediğini söyler. Wayne ailesi gösteriyi terk edip dışarı çıkarlar. Onlar yürürken Joe Chill adlı hırsız onları soymaya kalkar. Hill tabancasını çekip, cüzdanları ve mücevherleri ister. Martha Wayne'in kolyesini almaya çalışan Chill panik yapar. Thomas Wayne, Martha'nın önüne atlar ve Chill panikle önce Thomas'ı sonra Martha'yı vurur ve kaçar. Thomas, Bruce'a korkmamasını söyler. Ardından polisler gelir. Thomas ve Martha Wayne'nin cenazesinden sonra William Earle, Bruce'a şirketin emin ellerde olduğunu söyler.

 
Dövüş eğitimi alan Bruce Wayne

Bruce birkaç yıl sonra, Princeton Üniversitesi'nden Gotham şehrine döner. Wayneleri öldürdüğü için hapse giren Joe Chill'in, Carmine Falcone'nin hakkında ifade verip, yardım etmesi için salıverilme duruşması yapılacaktır. Duruşmada yargıç, Chill'e, Bruce Wayne'in de salonda olduğunu söyler. Duruşmayı terk eden Bruce, salonun çıkışında Joe Chill'i öldürüp intikam almak için elinde bir tabanca ile bekler. Chill dışarı çıkınca onu vuran Bruce değil, Falcone'nin adamlarından biri olur. Rachel Dawes, Bruce'u dışarı çıkartır. Rachel, adalet sisteminin kokuşmuş olduğunu söyleyen Bruce'a Gotham'ın kirlenmiş sokaklarını gezdirir ve ailesini öldürenin Falcone olmasa da, onların uğruna savaştığı şeyi öldürdüğünü söyler. Bruce, arabada niyetinin Chill'i öldürmek olduğunu söyler. Bu duruma çok içerleyen Rachel ona tokat atar ve ailesinin bu durumdan utanç duyacağını söyler. Bruce arabadan iner ve Falcone'nin yanına gider. Falcone'ye ondan korkmadığını söyleyen Bruce, hakimlerin ve polislerin onun emrinde olduğunu görür. Falcone'nin adamları Bruce'u dışarı atar. Sokaklarda yaşayan fakir bir adamın yanına giden Bruce, cebindeki parayı ve paltosunu ona verir. Ardından bir gemiye binip dünyayı gezmeye başlar. Hırsızların psikolojisini ve dövüşmeyi öğrenen Bruce, Bhutan topraklarında hapse düşer. Sabah yemeğinde altı adam ile dövüşen Bruce, hücresine götürülür. Orada Henri Ducard ile tanışır. Ducard, Bruce'a hapisten kurtulduğunda, intikamcı bir grup olan Gölgeler Birliği'ne katılması için davet eder ve mavi bir çiçek verir. Bruce hapisten çıktığında, Gölgeler Birliği'nin yerine gider. Burada birliğin lideri olan Ra's Al Ghul ile tanışır. Henri Ducard, Bruce'a eğitim verir ve bir dövüş türü olan ninjutsuyu öğrenir. En sonunda ondan, komşusunun toprağına göz diken bir hırsızı öldürmesi istenir. Bruce, hırsızı öldürmek yerine orayı yakar. Kaçmaya çalışırken Ra's Al Ghul ile dövüşür. Ghul'u yenen Bruce, uçurumdan aşağıya düşmek üzere olan Henri Ducard'ı kurtarır ve bir köylünün evine götürür.

Bruce olayın ardından Gotham'a geri döner. Carmine Falcone, şehirdeki gücünü daha da arttırmıştır. Arkham Akıl hastanesinin psikiyatrlarından Jonathan Crane, yargılanan suçluları delirtmektedir. Bölge savcısının asistanı Rachel Dawes ve polis memuru James Gordon da suça karşı mücadele verenler arasındadır. Wayne Şirketi'ni yöneten William Earle, şirketi halka açmıştır. Gotham'ı bulunduğu bataklıktan kurtarmak isteyen Bruce Wayne, suç ile mücadele edebilmek için bir imge arayan Bruce, küçüklüğünde korktuğu yarasalardan ilham alarak Batman olur. Gerekli teçhizatları, Wayne Şirketi'nin mühendisi Lucius Fox'tan temin eder. Malikanenin altında bulunan yere, Yarasa Mağarasını inşa eder ve şirkete ait olan arabayı Batmobile haline getirir. Bir gün, Bölge Savcısı öldürülür ve Wayne Şirketi'ne ait olan Su Buharlaştırıcı çalınır. Jonathan Crane'nin çevirdiği işte ona yardım eden Falcone, pay istediğini söyler. Crane diğer hastalarına yaptığı gibi Falcone'yi delirtir. Crane'nin görüştüğü her suçlunun delirmesinden rahatsız olan Rachel, ona kendi getirdiği bir doktorun da hastaları muayene edeceğini söyler. Crane bu durum karşısında Rachel'ı da delirtmeye çalışır. Fakat Batman olay yerine gelir ve Rachel'ı oradan alır. Panzehiri vermek için onu araca bindirip malikaneye götürmeye çalışan Batman'in peşinden polisler de gelir. Batman, polislerden kurtulup Rachel'ı malikaneye getirir.

 
Thomas Wayne'in fakir insanları düşünerek tasarladığı metro

Malikanesinde şehrin elit insanlarını toplayarak parti düzenleyen Bruce Wayne, Ra's Al Ghul ile tanışır. Onun öldüğünü söyleyen Bruce, Ghul'un aslında Henri Ducard olduğunu öğrenir. Ghul'un amacı, Su Buharlaştırıcısını kullanarak Crane'nin ilacını şehrin suyuna karıştırıp, Gotham'ı yok etmektir. Bruce, hiç de kibar olmayan bir tavırla konuklarını malikaneden kovar. Ardından Ra's Al Ghul'un adamları malikaneyi ateşe verir. Onları durdurmak isteyen Bruce'nin tepesine tahta düşer. Alfred, Ghul'un adamlarından birinin kafasına vurur ve bayıltır. Bruce'un yanına gidip ona yardım eder. Batman kostümlerini giyen Bruce, Ghul'un planını bozmak için harekete geçer. Batman, arabasını Gordon'a bırakıp Ghul'un yanına gider. Suçlular tarafından öldürülmek üzere olan Rachel ve onun himayesindeki küçük çocuğu kurtarır. Rachel'ın yanından uzaklaşırken gerçek kimliğine dair ipucu verir. Batman, Ghul'un bulunduğu metroya binip, planını engellemek için dövüşmeye başlar. Ghul, Batman'e planın gerçekleşmesini önleyemeyeceğini söyler. Batman'de ona engellemeye çalışmaktan bahsetmediğini söyler. Batmobile'in içindeki Gordon, metronun yol aldığı raylara ateş eder. Batman de, Ghul'a onu öldürmeyeceğini, ama yardımda etmeyeceğini söyler ve oradan uzaklaşır. Metronun içinde kalan Ghul ölür.

Bir halk kahramanı olan Batman, gazetelere çıkar. Lucius Fox, Wayne Şirketi'nin yeni CEO'su olur. Bruce, şirketi bazı paravan vakıflar kullanarak satın alır. Batman, Yarasa Sinyali'ni çalıştıran Gordon'un yanına gelir. Gordon şehri suçtan temizlemenin zor olacağını söyler ve son dönemlerde ortaya çıkan bir suçludan bahsederek Batman'e, onun ortalıkta bıraktığı Joker kartlarını verir. Batman icabına bakacağını söyleyip gecenin karanlığında kaybolur.

Oyuncular

değiştir

Christian Bale

değiştir

Christian Bale, Bruce Wayne / Batman rolüyle: Sekiz yaşındayken, anne ve babasının bir soyguncu tarafından öldürülmesine tanık olan milyoner iş adamı. Yıllarca dünyayı dolaşarak adaletsizlik ile mücadele edebilmenin yolunu arar ve Gotham'a döner. Bruce geceleri, Gotham'ı koruyan Batman'e dönüşür. Filmin oyuncu kadrosuna 11 Eylül 2003 tarihinde katılan[6] Bale'in, Darren Aronofsky'nin çekmeyi planladığı filmde de Batman'i oynaması isteniyordu.[7] Nolan ayrıca rol için Billy Crudup, Jake Gyllenhaal, Hugh Dancy, Joshua Jackson, Eion Bailey ve Cillian Murphy gibi isimleri de düşündü.[6] Bale, önceki filmlerin Batman yerine kötü adamlara odaklandığını fark etti.[8] Ona göre en iyi Batman portresi çizgi romanlardaki karakterdi.[2]

Bale'in yönetmeni Nolan "Bizim tam olarak aradığımız şey karanlığın ve ışığın dengesiydi" dedi.[9] David S. Goyer, bazı aktörlerin Batman'i büyük oynadığını söylerken, Bale'in karakteri radikal bir şekilde canlandırdığını belirtti.[10] Bale'in düzenli olarak ısıtılan ve hoşlanmadığı kostümü, O'nun gerekli olan aykırı mod haline girmesine yardımcı oluyordu. Bale "Batman kızgınlık, korku, aykırılık demektir ve o kostümün içinde kostüm giymiş sıradan bir adam yerine başka bir yaratığa, bir canavara dönüşmesi gereklidir" dedi.[2]

Bale, Makinist filmindeki rolünden dolayı çok zayıflamıştı, bu yüzden 100 pound (45 kg) ağırlık çalıştı ve kendisine yardımcı olması için bir eğitmen kiraladı. Bale, hız ve stratejiye güvenen Batman'e büyük bir fiziğin yakışmayacağını düşündü. Bu nedenle filmin çekimleri başlayıncaya kadar fazla kilolarını kaybetti.[10] Sekiz yaşındaki Bruce Wayne'in portresi Gus Lewis tarafından canlandırıldı.[11]

Michael Caine

değiştir

Michael Caine, Alfred Pennyworth rolüyle: Bruce Wayne'in ailesinin ölümünden sonra da hizmetine devam eden güvenilir uşak. Bruce Wayne'in en yakın sırdaşıdır. Nolan, Caine'in karakterini Wayne'i büyüten kişi olarak canlandırmasını istedi.[10] Daha önceki filmlerde Alfred'in Wayne ailesine sürekli olarak hizmet ettiği belirtilmesine rağmen Caine karakterin geçmişini değiştirdi. Alfred, Wayne ailesinin uşağı olmadan önce Özel Hava Servisi'nde çalışıyordu. Yaralandıktan sonra Alfred, Thomas Wayne tarafından davet edildi ve bundan sonra Wayne ailesine hizmet emeye başladı.[12] Rol için Anthony Hopkins'in adı da gündeme gelmişti.

Liam Neeson

değiştir

Liam Neeson, Henri Ducard rolüyle: Gerçek kimliği Ra's Al Ghul'u gizleyen Ducard, Bruce Wayne'e dövüş sanatı Ninjitsuyu öğretir. Ghul'un en önemli Batman düşmanlarından biri olduğunu düşünen ve onu Usame bin Ladin ile karşılaştıran senarist David S. Goyer "O bütün diğer Batman düşmanlarının olduğu gibi deli değil. Amacı intikam değil; aslında dünyayı düzeltmek istiyor. Sadece bunu çok acımasız bir yönetem ile yapıyor" dedi.[13] Genellikle daha yol gösterici karakterleri canlandıran Neeson'un filmdeki gerçek kimliği, izleyicileri şaşırtmak için saklandı.[10] Ra's Al Ghul, Arapçada "Şeytanın Başı" anlamındadır. Viggo Mortensen ve Daniel Day-Lewis'in adları bir süre rol ile anıldı.

Katie Holmes

değiştir

Katie Holmes, Rachel Dawes rolüyle: Bruce'un çocukluk arkadaşı Rachel, bölge savcısının asistanı olarak, Gotham'da suç ile mücadele verir. Holmes'te "muazzam bir sıcaklık ve derin bir duygusallık bulan Nolan "filmin içerisinde onun yalnızca olgunluk yılları var ve o Bruce'a ahlakın zorunlu bir fikir olduğunu öğretiyor" dedi.[14]

Gary Oldman

değiştir

Gary Oldman, James Gordon rolüyle: Gotham şehrindeki dürüst polislerden biri. Bruce Wayne'nin ailesinin öldüğü gece memurdur. Genç Bruce ve Batman arasındaki bir bağdır. Aslında Nolan, Oldman'ı filmdeki kötü karakterlerden birini canlandırması için istiyordu,[15] ama Chris Cooper kendisine Gordon karakterini canlandırması için gelen teklifi reddedince[16] rol Oldman'ın oldu. Oldman "Ben filmin temasının aile değerlerinin olduğunu düşünüyorum. Oldman'ın sahneleri genellikle Britanya'da çekildi.[17] Goyer, Oldman'ın David Mazzucchelli'nin Batman: Year One'daki asık suratlı James Gordon'a benzediğini belirtti.[10] Kurt Russell ve Dennis Quaid'ın da Gordon'u canlandırmaları gündeme gelmişti.

Cillian Murphy

değiştir

Cillian Murphy, Dr. Jonathan Crane / Korkuluk rolüyle: Arkham Akılhastanesi'nde çalışan ve korku toksinleri geliştiren psikoparmakolojist. Deneklerini korkutmak için korkuluk maskesi takar. Nolan, Korkuluk rolünü vermeden öne Murhpy'yi Batman rolü için de düşündü.[18] Murphy, Korkuluk'u canlandırırken pek çok çizgi roman okudu ve karakteri yaratırken Nolan ile görüştü. Murphy "Ben, çok heybetli bir fiziği olmadığı için Worzel Gummidge'e bakmaktan kaçınırdım. Ne yaptığına aklı ile karar verirdi" dedi.[19] Ewan McGregor ve Marilyn Manson'ın da adı rol için geçmişti.[kaynak belirtilmeli]

Morgan Freeman

değiştir

Morgan Freeman, Lucius Fox rolüyle: Wayne şirketinde üst mevkilerde çalışırken, Uygulamalı Bilimler Bölüme düşürülen, biyokimya ve mekanik mühendisi. Bruce Wayne'e donanım ve ekipman sağlayan Fox, onun tarafından şirketin CEO'luğuna terfi ettirilir. Freeman rol için Goyer'in ilk ve tek tercihiydi.[10]

Diğer

değiştir

Tom Wilkinson, Gotham'ın yeraltı dünyasını yöneten suç patronu Carmine Falcone olarak, Rutger Hauer, Bruce Wayne'in ortalıktan yokoluşunun ardında Wayne Şirketini halka açan CEO William Earle olarak, Ken Watanabe sahte Ra's Al Ghul olarak, Mark Boone Junior, James Gordon'un kirlenmiş partneri Detektif Arnold Flass olarak, Colin McFarlane Polis Komiseri Gillian B. Loeb olarak, Linus Roache ve Sara Stewart, Bruce Wayne'in baba ve annesi olarak, Richar Blake, Joe Chill olarak, Rade Šerbedžija da Waynelerin öldürerek, Bruce'un Batman'e dönüşümünün ilk basamağı olan katil olarak filmin oyuncu kadrosunda yer aldı.

Yapım

değiştir
Ayrıca bakınız: Batman (film serisi) § Batman V
 
Çekimler sırasından yanan helikopter

Darren Aronofsky ve David Fincher'ın isimleri uzun süre yeni Batman filmi projesiyle birlikte anıldı. 2003 yılının Ocak ayında Christopher Nolan, Warner Bros. ile adı belli olmayan yeni Batman filmini çekmesi için anlaştı[20] ve iki ay sonra David S. Goyer ile senaryo çalışmalarına başladı.[21] Filmin adı için ilk önce "Batman: Year One", "Batman 5", "Batman: The Frightening", "Batman Intimidation" ve "Intimidation Game" isimleri gündeme gelmişti. Nolan, Bruce Wayne'in Batman'e dönüşümünün nedenlerini ortaya çıkartmak ve karakteri kaynağına götürmek istediğini belirtti. Nolan filmin kaynağının insanlık ve realizm olacağını söyledi. Yönetmen "Batman'in olduğu dünyanın daha gerçekçi olacak ve çağdaş bir kahraman figürünün ortaya çıkışı anlatılacak" dedi. Goyer filmin amacının izleyiciye Bruce Wayne ve Batman'i önemsetmesi olacağını açıkladı.[22] Nolan tarzın dramaya yakın olacağını ve Richard Donner'ın 1978 tarihli filmi Superman 'ın film için karakteri yansıtmakta ilham kaynağı olacağını söyledi.[7] Nolan ayrıca "Batman’in her zaman için en büyüleyici yönü oldukça olumsuz duyguların etkisiyle hareket ediyor olması. Batman bir insan ve kusurları var. Ama o bu çok güçlü ve yıkıcı duygularından çok olumlu bir şey yaratmış biri. Benim için, Batman’i günümüz dünyasına olağanüstü uygun bir kişilik yapan şey bu" dedi. Batman Başlıyor 'un epik hikâyesinin güvenirliğini yansıtmak için yardımcı rollerde birçok yıldız oyuncunun olacağını açıkladı.[10]

Nolan'ın kişisel ilham kaynağı, Bruce Wayne'in dünya yolculuğunun anlatıldığı Batman: The Man Who Falls adlı çizgi romandı.[23] Romanda yer alan, genç Bruce Wayne'in kuyuya düşme sahnesi filme de adapte edildi. Batman: Long Halloween romanının yazarı Jeph Loeb ve çizeri Tim Sale, romandaki "ciddi ve ağırbaşlı" Carmine Falcone karakterini senaryoya aktarmaya açlışan David S. Goyer'e yardımcı oldu.[23] Senarist ilk önce filme Harvey Dent'i de dahil etmeyi düşündü, ancak Rachel Dawes varlığı bu fikri olumsuz yönde etkiledi.[24] Karakter, Batman Başlıyor 'un devamı olan 2008 tarihli Kara Şövalye filminde Aaron Eckhart tarafından canlandırıldı. Long Halloween'ın devamı olan Batman: Dark Victory 'de filme etki etti.[25] Ayrıca Long Halloween 'deki James Gordon da buradaki karaktere etki etti. Yazarlar ayrıca Frank Miller'ın Batman: Year One çizgi romanındaki Gotham'ın suça teslim olduğu ve Gordon ile Batman'in de buna engel olmaya çalıştığı öykü iskeletinden de yardım aldı.[26]

Bruce'un ailesi öldürülmeden önce seyrettiği filmin Zorro olduğu çizgi romanlardaki ortak fikirlerden biriydi. Nolan bu fikirden vazgeçtiğini açıklayıp, bunu filmle bir bütün olarak yarasalar ile değiştirdi. Bu şekilde yarasaları vurgulayan Nolan, karakterin kostümünün şeklini de açıkladı.[27]

 
Filmde Wayne Mailkanesi olarak kullanılan Mentmore Towers

Nolan önceki bütün filmlerinde olduğu gibi, görüşünü sınırlı tutacağı için ikinci üniteyi reddetti.[28] Filmin çekimleri Bell & Howell Eyemo, PanArri 435, C- and E-Series Lenses, Panavision Panaflex Millennium XL, C- ve E-Series Lenses, Panavision Panaflex Platinum, C- ve E-Series Lenses kameraları ile yapıldı. Film 35 mm formatında çekildi. Çekimler, İzlanda'da bulunan Vatnajokull'daki buzullarda başladı (Bhutan çekimleri).[28] Ekip, Ra's Al Ghul için bir köy ve giriş kapısı inşa etmenin yanı sıra alana uzunca bir yol açtı. Hava problemleri, saatte 75 mil hızla gelen rüzgarlar, yağmur ve karın eksikliğiydi.[28] Wally Pfister bir çekimde vinç ile çekim yapmak zorunda kaldı.[29]

Superman ve 1970'li ve 80'li yılların gişe filmlerinde ilham arayan Nolan, çoğu çekimi İngiltere'de, çoğunlukla da Shepperton Stüdyoları'nda yaptı.[30] Yarasa Mağarası için 250 fit (76 metre) uzunlukta, 120 fit (37 metre) genişlikte ve 40 fit (12 metre) yükseklikte set inşa edildi. Yapım tasarımcısı Nathan Crowley, bir çağlayan yaratmak için 12,000 galon su ile 12 pompa yerleştirdi ve gerçek bir mağara görüntüsü yaratmak için kayalar inşa etti.[31] Ocak 2004'te, Warner Bros. şirketi filmin Nisan ayında gerçekleştirilecek çekimleri için Cardington, Bedfordshire'daki hava aracı hangarı kiraladı.[32] Burada Narrows çekimleri yapıldı.[31]

Wayne Malikanesi için yirmi farklı seçenek içinden, Nolan ve Crowley'nin beyaz zeminin çok beğendiği ve Wayne'nin ailesinin anısını yaşatabileceklerini düşündükleri Mentmore Kuleleri seçildi.[33] İngiltere'nin başkenti Londra'nın kuzeybatısında bulunan Mill tepesinde bulunan National Institute for Medical Research'ın bir bölümünü Arkham Akıl hastanesi olarak kullanmak için inşa edildi. St. Pancras Tren İstasyonu ve Abbey Mills İstasyonu, Arkham'ın iç tarafları olarak kullanıldı.[31] Mahkeme salonu içinse Londra Üniversite Koleji kullanıldı.[31] Batmobile takip sahnesinin de dahil olduğu bazı sahneler, Chicago'daki Lower Wacker Drive ve 35 East Wacker'da çekildi.[28][34] Yetkililer, Franklin Köprüsü Sokağı'ndaki Narrows çekimleri için dar geçitleri kapatmayı kabul etti. Bu yüzden hiçbir kanlı sahne filme çekilmedi. Batman'i oynarken sesini değiştirmek zorunda kalan Christian Bale, bu yüzden filmin çekimlerinde üç defa sesini kaybetti. Film, Nolan'ın 2.35: 1 oranında çektiği ilk film oldu.

Dövüş koreografileri

değiştir

Batman Begins ve devam filmi The Dark Knight için dövüş koreograflarından Justo Dieguez ve Andy Norman, aktörleri ve dublörleri İspanyol Keysi Dövüş Yöntemi'ni kullanarak eğitti.[35] Bu yöntem, filmde ve devam filminde kullanıldıktan sonra ün kazandı; ancak, The Dark Knight Rises'te Batman'in yaşı ve fiziksel durumu göz önüne alınarak ve Bale'in dövüş tarzına uyum sağlamak için yöntem değiştirildi. Bu yöntem, doğal içgüdülerin incelenmesi ve geliştirilmesine dayanan bir savunma sistemidir.[36]

Tasarım

değiştir

Christopher Nolan, 1982 tarihli kült bilimkurgu filmi Blade Runner 'ı, Batman Başlıyor 'un ilham kaynağı olarak kullandı. Filmin temasını gerçeklik olarak açıklayan Nolan, tasarımların buna uymasını istedi. Senarist David S. Goyer "Bu felsefeyi hikâyenin her yönüne uyguladık, en küçük ayrıtılara bile. ‘Yarasaların kulakları neden bu kadar uzundur? Batmobil’in görünümü neden böyle?’ gibi sorular sorduk ve Bruce Wayne'in yaptığı her şey ve filmde kullandığı her aygıt için mantıklı bir açıklama sunduk" dedi.[37] Nolan "Sınırlara sahipmiş gibi görünmeyen, güvenilir ve keşfetmeye açık" olarak tanımladığı filmin evreninden, Batman Başlıyor 'un dünyasını yaratırken ilham aldı. Nolan ve Crowley, Gotham şehrini yaratırken birlikte çalıştı. Crowley, Nolan'ın garajını dolduran büyüklükte bir şehir maketi yaptı.[33] Nolan ve Crowley, modern alanları ve mimariyi yansıtabilmesi için büyük bir maket hazırladı. New York, Chicago ve Tokyo şehirlerinden öğeler kullanıldı. Narrows'un varoşları, Hong Kong'un Kowloon Walled kentinden esinlenilerek hazırlandı.[38]

Yönetmen Christopher Nolan, Batmobile'in Frank Miller'ın The Dark Knight Returns eserindeki tank gibi olmasını istedi. Batman Başlıyor 'un yapım tasarımcılarından Nathan Crowley, the Tumbler için tasarlama sürecine oyuncak modeller ile başladı. Crowley, Tumbler'ın jet motoru için P-38 Lightning modelinin kanatlarından ilham aldı. Dört ay içinde, Tumbler'ın 12'de 1 ölçeğinde altı model hazırlandı. Ölçek kararlaştırılırken, Crowley mühendisler Chris Culvert ve Annie Smith'in de aralarında olduğu ekipten otuz kişi, iki ay içinde bir Styrofoam'ın dışından büyük büyük bir parça keserek, Tumbler'ın kopyasını yaptı. İlk atlama testinde, The Tumbler'ın önü çöktü ve tamamen yeniden inşâ edilmek zorunda kaldı. The Tumbler'ın temel şekli, 5.7-liter Chevy V8 motoru, Hoosier tarafından üretilen ön lastikler, Interco. şirketinden 4X4 çamurluklar ve Baja yarış kamyonlarının süspansiyon sistemi ile yeniden tasarlandı. Dokuz ayda tamamlanan tasarım ve geliştirme süresinde birkaç milyon dolar harcandı.[2]

Tasarım işlemi bitince, dört sokak yarış arabası büyüklüğünde ve 65 karbon fiber panele sahip olan araç, toplamda 250,000$'a mal olmuştu. Arabada uzmanlaşmış ayarlar mevcuttu. Profesyonel sürücüler, altı ay sonra Chicago'nun sokaklarında çekilecek film sahneleri için the Tumbler ile pratik yaptı. İçi caddeler için uygun olmayan the Tumbler, stüdyoda hareketsizdi. The Tubler'ın içinin çekimlerinde kokpite kameralar yerleştirildi. Ayrıca diğer versiyon da, asıl Tubler'ın 5'te 1 ölçeği olan minyatür maketiydi. Elektrikli motor ile giden bu minyatür maket, arabanın uçtuğu ve çatıların arasında dolaştığı zaman gösterildi. Yine de asıl Tumbler, çağlayan sekanslarında kullanıldı.[2]

 
Batman kostümünün içindeki Christian Bale

Film ekibi, hareket etmeyi ve dövüşmeyi engellemeyecek, kolayca giyilebilecek bir kostüm tasarladı. Önceki Batman filmlerinde yarasa kostümü, hareket etmeyi zorlaştırıyordu ve kafayı sınırlı bir şekilde döndürmeye izin veriyordu. Kostüm tasarımcısı Lindy Hemming ve ekibi, yarasa kostümünü hazırlamak için, Londra'daki Shepperton Stüdyoları'nda bulunan bir FX dükkânında çalıştı. Yarasa kostümünün temel tasarımına dalgıç kıyafeti uymayınca, krema şekli verilen latex kullanıldı. Christian Bale'in bedeninin ölçüleri alındı ve kostüme biçim verildi. Kil ile yontularak kusurlar kapatıldı ve plastin ile yüzey düzeltildi. Ekip, esnek, hafifi dayanıklı ve siyah karışımı bulacak bir köpük hazırladı. Ancak siyah renk, köpüğün dayanıklılığını bozuyordu.

Nolan, çok büyük grafik romanlardaki gibi uçuran bir pelerin arıyordu. Hemming ve ekibi kendi pelerinlerini elektrostatik naylon paraşüt ile yaratırken, İngiliz Savunma Bakanlığı ile işbirliği yaptı. Baş kısım Nolan, Hmming ve kostüm efekti süpervizörü Graham Churchyard'ın istediği gibi oldu. Londra polisinin gece görüşünü en aza indirmesi işlemde kullanıldı. Filmde, Bruce Wayne'in biyo-kimya bölümünde bulduğu ve aslında askeriye için üretilen fakat pahalı olduğu için vazgeçilen zırh, Batman kostümü olarak kullanılıyordu.[2]

Nolan, Batman Başlıyor 'da CGI kullanmak yerine, çoğunlukla geleneksel yöntemlerden faydalandı.[7] Narrows ve Ra's Al Ghul'un mağbeti için maket modeller kullanıldı.[29][33] Ama bazı yerlerde yine de CG desteğinden yararlanıldı. Wayne Malikanesi'in dış görüntüsü ve Gotham şehrinin ufuktan görüntüsünü kapsayan örnekler hazırlandı. Tren raylarını sekansında modellerden ve CGI'dan yararlanıldı.[39] Gerçek yarasaların yönetilmesi zor olacağından, tamamen dijital yarasalar kullanıldı. Ölü yarasalar, model hazırlanması için taranıldı. Eğer yarasalar dijital olarak yaratılmasaydı, filmin çekimleri tamamlanamayacaktı.[33]

Müzik

değiştir
Batman Başlıyor Soundtrack
 
Hans Zimmer ve James Newton Howard soundtrack'i
YayımlanmaCD 15 Temmuz 2005
Kaydedilme24 Aralık 2004
1 Mart 2005
Süre60:26
ŞirketWarner Bros. Records
Hans Zimmer ve James Newton Howard kronolojisi
Batman Başlıyor Soundtrack
(2005) 		Kara Şövalye Soundtrack
(2008)

Filmin müzikleri Hans Zimmer ve James Newton Howard tarafından bestelendi. İlk başta Nolan, Zimmer'e teklifte bulundu. Ardından Zimmer, bir problem olmazsa Howard ile işbirliği yapmak istediğini söyledi. İki besteci, Bruce Wayne ve onun altbenliği Batman'in tema müziğinde işbirliği yaptı. Howard ve Zimmer filmin müziklerini Los Angeles'ta bestelemeye başladı. İkisi, Batman Başlıyor 'un setini sık sık ziyaret ederek besteler için ilham aradı.

Zimmer, daha önceki Batman filmleri için yapılan bestelerden kaçınmak istedi, bu yüzden bestenin hazırlanmasında daha çok orkestra ve elektronik müzikten yararlandı. Zimmer, Bruce Wayne'nin babasını hatırladığı flashback sahnelerinde soprano kullandı. İki besteci 2 saat 20 dakika süren filmin müziklerini her yere yayabilmek için işbirliği yaptı. Zimmer, aksiyon sekanslarının müziğini bestelerken, Howard filmin drama sahneleriyle ilgilendi.

Filmin soundtrack albümü, filmin vizyon tarihi ile aynı zamanda, 15 Temmuz 2005 tarihinde piyasaya sürüldü. Albümde Hans Zimmer ve James Newton Howard'ın, Ramin Djawadi ve Mel Wesson'ın katkıları ile düzenlediği, film için hazırlanan parçalar yer aldı.

Parça listesi
  1. "Vespertilio" – Açılış, kuyudaki yarasalar, ana tema ve Ra's al Ghul'un tapınağına yolculuk sahnesi.[40]
  2. "Eptesicus" – Bruce'un ailesini hatırlaması ve eğitim sahnesi.[40]
  3. "Myotis" – Tapınağın yıkılış sahnesi ve Bruce'un Gotham'a döndüğünde ne yapacağına karar verdiği sahne.[40]
  4. "Barbastella" – Wayne'lerin ölümü ve yetişkin Bruce'un mağaraya girdiğinde yarasaların ortaya çıkış sahnesi.[40]
  5. "Artibeus" – Batman'in ilk ortaya çıkışı ve hapishanede "Ducard"ın Bruce ile tanışması sahnesi.[40]
  6. "Tadarida" – Batman'in Rachel'ı Yarasa-Mağarası'na getirdiği, Korkuluk'un Batman'e saldırdığı ve Wayne Yatırımcılık'taki adamın Earle'e hasarlı gemiden ve kayıp mikrodalga buharlaştırıcıdan söz ettiği sahne.[40]
  7. "Macrotus" – Wayne'lerin teması, Bruce'un operaya gittiği anı hatırlaması. Bruce Ninja testindeyken. Ayrıca Bruce'un Rachel ile tekrar karşılaştığını ve mahkemede Joe Chill ile karşılaştığını hatırladığı sahne.[40]
  8. "Antrozous" – Batman'in Dawes'a gizli kimliğini açıkladığı, Ra's al Ghul'e doğru uçtuğu ve Gölgeler Birliği ninjaları ile dövüştüğü sahne.[40]
  9. "Nycteris" – Bruce'un Lucius Fox ile tanıştığı, araç-gereçlerini hazırladığı ve Arkham'a gitmeden önce Rachel'la kısaca konuştuğu sahne.[40]
  10. "Molossus" – Ana aksiyon teması. Tumbler ile Yarasa-Mağarası'na kadar süren kovalamaca sahnesinde çalıyor. Ayrıca parçanın bazı kısımları filmin sonlarında Batman'in trenin peşinden gittiği sahnede kullanılmıştır.[40]
  11. "Corynorhinus" – Filmin bitiş kısmı; Bruce ve Rachel'ın Wayne Malikanesi'nin yıkıntılarınde buluştuğu, Gordon'ın Batman'e Yarasa-Sinyal'ini gösterdiği sahne. Parçanın bitiş kısmının değiştirilmiş bir versiyonu da Batman'in Falcone'ye saldırdığı ve "Ben Batman'im" dediği sahnede çalar.[40]
  12. "Lasiurus" – Ra's al Ghul'un Bruce'a suçlularla ilgili öğretilerini anlattığı ve Batman'in Falcone'yi yendikten sonra Gotham'ı yüksekten izlediği sahnede çalar.[40]

Video oyunu

değiştir

Filmden uyarlanan video oyunu Eurocom tarafından hazırlandı. Batman Başlıyor 14 Haziran 2005'te, Electronic Arts şirketi tarafından piyasaya sürülen oyun Xbox, Playstation 2, Nintendo GameCube ve Game Boy Advance konsolları için çıkarıldı.[41] Filmin oyuncuları (Christian Bale, Michael Caine, Liam Neeson, Katie Holmes, Cillian Murphy, Tom Wilkinson, Morgan Freeman, Ken Watanabe, Tim Booth, Mark Boone Junior) karakterlerini seslendirerek katkıda bulundu.[41] Oyun, PS2 ve Xbox için En İyi Grafik dalında G4 ödüllerine layık görüldü.[41] Ayrıca Nintendo Power Dergisi'nden 10 üzerinden 6.5 puan aldı. Gamespot'tan ise 6.8 puan aldı.[42]

Tema

değiştir

Çizgi roman çizeri ve yazarı Danny Fingeroth, filmde Bruce'un akıl hocalığı için seçilmiş karakterlerle ilgili olarak "Alfred, Bruce güvendiği yi bir babadır. Bruce'un babasının ölümünden önce de onlar böyle bir ilişki kurabilirdi ve Liam Neeson'ın Henri Ducard'ı, sert ve dikkatli, öğretici ve meydan okuyucu, ama akıl hocalığı için sempatik değil. Eğer Bruce, birinin oğluysa, o Alfred'dir. Morgan Freeman'ın Lucius Fox'u, Bruce'un hayatındaki bir başka havalı ve soğukkanlı figürdür" dedi.[43] Florida Üniversitesi'den Mark Fisher, Bruce'un adaleti akıl hocasından öğrenmesi için seçilen Ra's Al Ghul ve Thomas Wayne'nin farklı parçalar olduğunu söyledi. Alfred koşulsuz sevgi besleyen maternal bir figür olmasına rağmen genelde Bruce'un hayatında eksikliği bulunan anne figürüdür.[44]

Fingeroth, ayrıca filmdeki önemli temalardan birinin de Bruce Wayne'nin kahraman olma hikâyesindeki yardımcı karakterlerin korkularının olduğunu belirtti. Yönetmen Christopher Nolan filmin arka planındaki fikrin "İçindeki en büyük korkuyla karşılaşıp onu kabul etmeyi deneyecek olan bir kişi" olduğunu söyledi. Fingeroth'a göre bu filmde korkusu ile yükselen bir adam betimlendi. Korku temasını daha fazla kişiselleştiren seçeneğin bir antogonist, Korkuluk'tu. Film ne olursa olsun, korkulan yaratıkların etkisinin geçmediğini gösterdi. Filmde, Bruce'un Batman olmaya kadar giden yolda, Korkuluk'un toksininden korkması gerektiğini belirten imalar yer aldı.[45]

Eleştirmen Brian Orndorf, tema müziğindeki heyecanın Batman Başlıyor 'a enerji kattığını belirtti. Yapımın, Joel Schumacher'ın 1997 yapımı filmi Batman ve Robin 'in baştan sona homoseksüellikle donatılan ışıltısından uzakta olduğunu söyledi. Zimmer ve Howard'ın gerilim temasının yardımı şiddetlendirdiğini, ayrıca geleneksel ve sakin kahramanlık teması olduğunu söyledi.[45]

Gösterim

değiştir

Batman Başlıyor, 15 Temmuz 2005 tarihinde, ABD ve Kanada'da 3,858 sinema salonu[4] ve 55 IMAX salonunda gösterime girdi.[3] Hafta sonu açılışında 48,745,440$ kazanan film, günümüz gişe filmlerinin standardının altında kaldı. Film ilk beş gününde 72.9 milyon$ kazanarak, Batman Daima 'ın serideki rekorunu kırdı.[4] Batman Başlıyor ayrıca ilk beş gününde, gösterildiği 55 IMAX salonunda, 3.16 milyon$ kazanarak rekor kırdı. İkinci hafta sonunda ise 26,770,000$ elde etti. Batman Başlıyor, gelmiş geçmiş en iyi Batman filmi olarak kabul gördü. Filmi izleyen 25 yaşın altındaki kişilerin 57'si erkek, 54'ü bayandı. Salon başına 12,634$ kazanan Batman Başlıyor, diğer Batman filmleriyle karşılaştırılınca en az ilgi çeken film oldu.[3]

Batman Başlıyor toplamda 371,853,783$ kazandı. Film, dünya çapında 411,348,924$ kazanan Tim Burton'un Batman filmi ve dünya çapında 996,100,298$ elde eden Kara Şövalye 'den sonra, en çok hasılat yapan üçüncü Batman filmi oldu.[46] Ayrıca 2005 yılında, ABD'de en çok hasılat yapan sekizinci film oldu.[47]

Wally Pfister, 78. Akademi Ödülleri'nde En İyi Görüntü Yönetimi dalında aday oldu. Bu, filmin tek Oscar adaylığı oldu. Film 59. BAFTA Ödülleri'nde üç dalda adaylık elde etti. Batman Başlıyor, Empire dergisinin okuyucuları tarafından tüm zamanların en iyi 36. filmi seçildi. James Newton Howard, Hans Zimmer ve Ramin Djawadi, Amerikan Besteciler, Yazarlar ve Yayımcılar Birliği'nin düzenlediği ASCAP Ödülleri'nde çalışmaları ile aday oldu. Yapım Saturn Ödülleri'nde En İyi Fantastik Film, En İyi Aktör ve En İyi Senaryo dallarında aday oldu. Christian Bale, MTV Film Ödülleri'nde En İyi Kahraman Ödülünü aldı. Ama Katie Holmes'un performansı iyi eleştiriler almadı ve oyuncu Altın Ahududu Ödülleri'nde En Kötü Yardımcı Aktris dalında aday oldu. Batman Başlıyor, Total Film tarafından En İyi Film seçildi.[kaynak belirtilmeli]

 
Christian Bale, filmin Hollywood'taki galasında

Film için Rotten Tomatoes sitesinde yapılan 240 yorumdan %84'lük kısmı olumlu yöndeydi. Yine Metacritic siteisnde film hakkında yapılan 41 eleştirinin %70'i olumlu yöndeydi ve film ortalamanın üstünde bir başarı elde etti.

Filme tam puan veren New York Post'tan Kyle Smith "dönemin en büyük filmi. Gerçekçi olduğu için çok büyük" diye yazdı.[48] Richard Roeper filmin "Şimdiye kadar yapılmış en iyi Batman filmi" olduğunu söyledi.[49] Edge Boston'dan David Foucher, filmi "Yarasa için yeni bir başlangıç... Ve görülmesi gereken bir yaz filmi" olarak tanımladı. Entertainment Weekly'den Lisa Schwarzbaum, filmin kendinden emin bir şekilde orijinal olduğunu ve temiz bir yorumunun bulunduğunu belirtti. David Ansen, Nolan'ın seriyi yeniden harekete geçirme hareketinin başarılı olduğunu belirtti.[50] Shawn Levy, filmin nükteci olduğunu ve eğlenceyi sıkı tuttuğunu söyledi.[51] Los Angeles Citybeat yazarı Andy Klein, Batman Başlıyor hakkında "Açık ara bu senenin en iyi stüdyo filmi ve tüm zamanların en iyi çizgi roman uyarlaması olmaya aday" dedi.[52] Filme tam not veren Roger Ebert, "Film dramatik olmanın yanı sıra eğlenceli de olmaya çalışıyor" dedi.[53] William Arnold, filmin teknik olarak da etkileyici olduğunu söyledi.[54] The Hollywood Reporter'dan Kirk Honeycutt, Batman'in gerçekten de yeniden başladığını söyledi. James Berardinelli, aksiyon sahnelerinin çoğunlukla etkileyici olduğunu belirtti.[55] Pete Vonder Haar " Yalnızca şimdiye kadar yapılmış en iyi çizgi roman uyarlaması değil, ayrıca yılın en iyi filmlerinden bir tanesi" diyerek filme %80 puan verdi.[56]

Boston Globe yazarı Ty Burr, Christian Bale'in ekranda yer alan en iyi Bruce Wayne olduğunu yazdı.[57] Sinema.com sitesinde, Nolan'ın Gotham'ı tasarlarken ve Bruce Wayne'in karakterini oluştururken, Tim Burton'un filmlerinden ilham aldığı yazıldı. Sitede, olası devam filmleri için umut verildiği yazıldı. Beyazperde sitesinden Ali Ercivan ise senaryonun güçlü olduğunu, Nolan ve ekibinin yeni bir hikâye başlatma çabasının olumlu sonuçlandığını yazdı. Ercivan, Batman Başlıyor 'un gelmiş geçmiş en karanlık Batman filmi olduğunu belirtti. Murat Emir Eren de, Bruce Wayne'nin neden yarasayı imge olarak seçtiğinin çok anlamlı bir şekilde anlatıldığını belirtirken, filmin dramatik yapısını da başarılı bulduğunu açıkladı.

New York Magazine dergisi yazarı Ken Tucker, "Başlıyor, iki saatten fazla süren umutsuz bir vaka" diye yazdı.[58] Variety dergisinden Todd McCarthy "Yetenek ve akıl burada, ama heyecan yeterli değil" dedi.[58] Milliyet gazetesi yazarı Alin Taşçıyan ""Batman"in "Son Samuray"dan bir farkı olmasını istiyor insan. "Takip" ve "Akıl Defteri" gibi iki özgün ve çok çarpıcı filme imza attıktan sonra Hollywood Bulvarı'nda ikinci viteste yol almak Christopher Nolan adına sevaplar hanesine yazılmayacak" diyerek film hakkında olumsuz görüş belirtti. Ayrıca Zaman gazetesinden Fatih Selvi, pahalı bir yapım olan filmin "iyi bir pazarlama stratejisi ile doldurulmuş koskocaman bir balon" olduğunu yazdı. Michael Sragow ise filmde hiçbir eğlencenin olmadığını yazdı.[59] Salon.com sitesinde Stephanie Zacharek filmin daha az kedere, daha çok enerjiye ihtiyacı olduğunu söyledi.[60] Chicago Reader'dan J.R. Jones sadece Tom Wilkinson ve Michael Caine'in oyunculuklarını övdü. Time dergisinden Richard Schickel, Nolan'ın film için hiç efor harcamadığını yazdı.[61]

Batman Başlıyor 'un İngilizce, İspanyolca ve Fransızca alt yazı ve İngilizce ile Fransızca dil seçeneği bulunan tek ve çift diskli DVD'leri Warner Home Video tarafından 18 Ekim 2005 tarihinde piyasaya sürüldü. DVD'ler aynı zamanda geniş ekran ve tam ekran seçenekleri ile satışa çıkarıldı. Batman Başlıyor 'un HD DVD'leri 10 Ekim 2006'da satışa sunuldu. Film, iki hafta boyunca en çok satan DVD'ler listesinde bulundu ancak ikinci haftanın sonunda Tatlı Cadı filmi tarafından listenin gerisine atıldı.

1 Aralık tarihinde ise filmin DVD'leri metal kutularda satışa sunuldu. 18 Temmuz 2008 olan Kara Şövalye 'nin gösterim tarihinden önce, 8 Temmuz'da filmin DVD ve Blu-ray'leri piyasaya sürüldü. Batman Başlıyor, DVD ve Bluray satışlarından 125,000,000$ kazandı.

Etkileri

değiştir

MTV'den Shawn Asler, Batman Başlıyor 'dan sonra birçok tekrar çevrimin gösterime gireceğini ve türün artık daha karanlık bir tona bürüneceğini söyledi. Yapımın ardından yeni James Bond filmi Casino Royale gösterime girdi ve 1980'lerde çekilen Robocop, Red Sonja ve He-Man adlı yapımların tekrar çevrimleri yapım aşamasına girdi.[62]

Kaynakça

değiştir
  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2009. 
  2. ^ a b c d e f "Batman Begins Production Notes - The Batsuit & Gadgetry". Warner Bros. 18 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2009. 
  3. ^ a b c Gray, Brandon (20 Haziran 2005). "'Batman Begins' in the Shadows". Box Office Mojo. 23 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2008. 
  4. ^ a b c d "Batman Begins (2005)". Box Office Mojo. 14 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2006. 
  5. ^ "Batman Begins". Rotten Tomatoes. 9 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2008. 
  6. ^ a b Dunkley, Cathy (9 Ağustos 2003). "Inside Move: New dynamic for WB duo". Variety. 18 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2009. 
  7. ^ a b c Smith, Adam (Temmuz 2005). "The Original American Psycho". Empire. ss. 74-80, 82, 84, 87. 
  8. ^ Pearlman, Cindy (19 Aralık 2004). "A crash but no tickets for Bale's Batmobile in Chicago". Chicago Sun-Times. 
  9. ^ Warner Bros. (9 Aralık 2003). "Official: Christian Bale is Batman!". Superhero Hype!. 18 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2009. 
  10. ^ a b c d e f g The Journey Begins: Creative Concepts [DVD, 2005]
  11. ^ LaSalle, Mick (14 Haziran 2006). "The caped crusader has come back. He's brawnier, but he still has brains". San Francisco Chronicle. 24 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2008. 
  12. ^ "Alfred the Butler". Empire. Temmuz 2005. s. 79. 
  13. ^ Ryan, Tom (14 Temmuz 2007). "In defence of big, expensive films". The Age. 19 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2009. 
  14. ^ "'Batman Begins' press conference, part two". Time Out – New York. 16 Haziran 2005. 3 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2008. 
  15. ^ Anne Thompson (6 Temmuz 2008). "Dark Knight Review: Nolan Talks Sequel Inflation". Variety. 10 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2009. 
  16. ^ Adler, Shawn (4 Mart 2008). "Chris Cooper On His 'Batman Begins' Near Miss". MTV. 19 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2009. 
  17. ^ "More Mr Nice Guy". Daily Telegraph. 23 Haziran 2008. 17 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2009. 
  18. ^ Fleming, Michael (10 Ocak 2003). "'Batman' bags a baddie". Variety. 18 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2009. 
  19. ^ Smith, Adam (Temmuz 2005). "The Scarecrow". Empire. s. 77. 
  20. ^ Fleming, Michael (27 Ocak 2003). "'Batman' captures director Nolan". Variety. 12 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2009. 
  21. ^ Brodesser, Claude (26 Mart 2003). "Inside Move: WB jump starts Batmobile". Variety. 12 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2009. 
  22. ^ Graser, Marc (8 Şubat 2004). "The bat and the beautiful". Variety. 13 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2009. 
  23. ^ a b DiDio, Dan, Goyer, David S., Paul Levitz, Nolan, Christopher, Schreck, Bob (2006). Genesis of the Bat (DVD featurette). 9 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2009. 
  24. ^ Nolan, Christopher; Goyer, David S. (2007). Absolute Batman: The Long Halloween. s. §Introduction. ISBN 1401212824. 
  25. ^ Vineyard, Jennifer (17 Şubat 2004). "'Batman Begins' Scribe: 'We're Telling A Story That Has Never Been Told'". VH1. 30 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2009. 
  26. ^ Stax (24 Eylül 2009). "The Influences of Batman Begins". IGN. 24 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2009. 
  27. ^ Geoff Boucher (29 Ekim 2008). "Christopher Nolan says his Batman doesn't play well with others". Los Angeles Times. 31 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2009. 
  28. ^ a b c d "Batman Begins Production Notes - About the Production". Warner Bros. 18 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2009. 
  29. ^ a b Journey to Discovery [DVD, 2005]
  30. ^ "'Batman Begins' goes to the source". The Kansas City Star. 25 Temmuz 2004. 
  31. ^ a b c d Kalindjian, Claudia (2005). Batman Begins: The Official Movie Guide. Time Warner International. ss. 144-45. ISBN 1-932273-44-1. 
  32. ^ "Airship hangar is home to Batman". BBC News Online. 20 Şubat 2004. 30 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2009. 
  33. ^ a b c d Gotham City Rises [DVD, 2005]
  34. ^ "35 East Wacker Drive". Emporis. 2007. 26 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2009. 
  35. ^ "Keysi Fighting Method (KFM)". web.archive.org. 13 Eylül 2018. 13 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2024. 
  36. ^ "Keysi: The Martial Art Of Christopher Nolan's 'The Dark Knight' Movies - Bloody Elbow". web.archive.org. 30 Ağustos 2013. 30 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2024. 
  37. ^ Jankiewicz, Pat (Ağustos 2005). "Dark Knight Resurrected". Starlog. 
  38. ^ Otto, Jeff (5 Haziran 2006). "Interview: Christopher Nolan". IGN. 31 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2009. 
  39. ^ Saving Gotham City [DVD, 2005]
  40. ^ a b c d e f g h i j k l Matt Scheller (6 Haziran 2005). "Batman Begins: First Listen". SoundtrackNet. 22 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2008. 
  41. ^ a b c "Batman Begins: The Video Game". 16 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2009. 
  42. ^ "Batman Begins: The Video Game". 29 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2009. 
  43. ^ Fingeroth, Danny (15 Haziran 2005). "Batman Begins: Redefining the Dark Knight". VFXWorld. 8 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2009. 
  44. ^ Fisher, Mark (2006). "Gothic Oedipus: subjectivity and Capitalism in Christopher Nolan's Batman Begins". İngiliz Departmanı, Florida Üniversitesi. 19 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2009. 
  45. ^ a b Orndorf, Brian (14 Haziran 2005). "Thrilling 'Batman Begins' Rebuilds Franchise". OhmyNews. 8 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2009. 
  46. ^ "Batman Movies". Box Office Mojo. 2 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2006. 
  47. ^ "2005 Yearly Box Office Results". Box Office Mojo. 9 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2006. 
  48. ^ Smith, Kyle (9 Ağustos 2003). "Batman Begins". New York Post. Erişim tarihi: 15 Ocak 2009. [ölü/kırık bağlantı]
  49. ^ Richard Roeper (9 Ağustos 2003). "Batman back to turn". New York Post. Erişim tarihi: 15 Ocak 2009. [ölü/kırık bağlantı]
  50. ^ David Ansen (29 Temmuz 2008). "Gotham City's Grave New World". Newsweek. 16 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2009. 
  51. ^ Shawn Levy (29 Temmuz 2008). "Batman Begins". 19 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2009. 
  52. ^ Andy Klein (29 Temmuz 2008). "Batman Begins". 26 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2009. 
  53. ^ Roger Ebert (29 Temmuz 2008). "Batman Begins BY ROGER EBERT". Chicago Sun Times. 30 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2009. 
  54. ^ William Arnold (29 Temmuz 2008). "Dazzling 'Batman Begins' puts an original spin on Dark Knight". seattlepi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2009. 
  55. ^ James Benardinelli (29 Temmuz 2008). "Review: Batman Begins". Reelviews. 11 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2009. 
  56. ^ Peter Vonder Haar (29 Temmuz 2008). "Current Movie Reviews, Independent Movies". Film Threat. 9 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2009. 
  57. ^ Ty Burr (29 Temmuz 2008). "Christian Bale's brooding Bruce Wayne recaptures series' dark magic in 'Batman Begins'". Boston.com. 4 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2009. 
  58. ^ a b Ken Tucker (29 Temmuz 2008). "Love Among the Ruins". New York Magazine. 6 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2009. 
  59. ^ Michael Sragow (29 Temmuz 2008). "Love Among the Ruins". baltimoresun.com. Erişim tarihi: 17 Ocak 2009. [ölü/kırık bağlantı]
  60. ^ Stephen Zacharek (29 Temmuz 2008). "You know you're in trouble when a movie can't even get the Batmobile right". Salon.com. 20 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2009. 
  61. ^ Robert Schnikel (29 Temmuz 2008). "Batman Gets a New Vehicle". Time. 4 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2009. 
  62. ^ Shawn Adler (14 Ağustos 2008). "'He-Man' Movie Will Go Realistic: 'We're Not Talking About Putting Nipples On The Trapjaw Suit'". MTV Movies Blog. 8 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2008. 

Dış bağlantılar

değiştir
"https://tr.wiki.x.io/w/index.php?title=Batman_Başlıyor&oldid=33851992" sayfasından alınmıştır