Bıçak

Bıçak, keskin ağızlı el aletidir. İşlevine, icrasında kullanıldığı iş ya da hobiye göre farklı biçimleri bulunmaktadır.

Birçok aygıtın kesici olan ya da bıçağa benzeyen parçası da bıçak olarak adlandırılmaktadır. Örneğin pulluk bıçağı, ustura bıçağı, biçerdöver bıçağı, türbin bıçağı.

Bıçağın kısımları

Deri kılıflı Norveç bıçağı

Namlu

Namlu, bıçak ve kılıçların en temel ve kesme işlevine sahip olan kısmıdır. Namlu çoğunlukla çelikten yapılmaktadır.

Namlu yapımında ilk olarak taş devrinde çakmak taşı, obsidyen ve kemik kullanılmıştır. Sonraki tarih çağlarına adını veren bakır ve tunç ile bıçak yapımında metal kullanımı başlamıştır. Keşfinden sonraysa demir bu diğer malzemelerin yerini almıştır. Tabii ki, "demir" yerine tarih boyunca bıçak vb. aletlerin yapımı için kullanılan malzemeyi belirtmede "çelik" teknik olarak daha doğru bir tabir olacaktır. Son yıllardaysa titanyum ve seramik gibi çağın teknolojisi sayesinde kullanımımıza sunulan malzemeler de namlu hammaddesi olarak özel kullanım alanları bulmuşlardır.

Namlunun kısımları:

Ağız, namlunun keskinleştirilmiş olan kısmıdır. Bir bıçak tek ya da çift ağızlı olabilir.

Sırt, tek ağızlı olan bir bıçakta, namlu üzerinde, ağzın aksi yönde olan diğer küt hattır.

Uç, bıçağın iki ağzının yahut ağzı ve sırtının en öndeki birleşim noktasıdır.

Burun, bıçağın namlusunun uçtan başlayarak genişliğini kazandığı kısmıdır.

Yanak ya da yan, bıçağın ağız ve sırtı (ya da iki ağzı) arasında uzanan iki geniş yüzeydir.

Taşlama, yanakların birbirine yaklaşarak ağızda kavuştukları, taşlama eşiğinden uca kadar devam eden yüzeydir.

Taşlama eşiği, namlunun üzerindeki taşlamanın sapa yakın bir hat üzerinde sonlanma eşiğidir.

Oluk(yiv), namlunun üzerine oyulmuş olan boyuna hattır. Namlunun ağırlığını, onun bükülmeye karşı olan direncini azaltmadan düşürmeye yarar. Bu amaçla kılıçlarda çok yaygın olarak uygulanan bir çözümdür. Oluk bıçaklarda da kullanılmıştır. Bunun nedeni hem namlunun görünümüne kazandırdığı estetik, hem de silah işlevine katkısı olduğunun sanılmasıdır.

Kuyruk, namlunun sap dahilinde kalan kısmıdır.

Sap

Sap, bıçağın kullanımı sırasında elde tutulabilmesini sağlayan kısımdır. Birçok bıçak sadece namlu ve saptan oluşabilmektedir. Bıçakların aksine kılıçlar için sap kelimesi yerine kabza kelimesi kullanılır.

Saplar çoğunlukla kuyruğun içinden geçtiği tek bir parça ya da namlunun iki yanağıyla perçin ya da vida yardımıyla birleştirilmiş iki parçadan ibaret olabilirler.

Sap malzemesi olarak ahşap, boynuz, kemik, deri, ağaç kabuğu, mors dişi ya da fildişi, çeşitli fosiller, çeşitli kompozitler, metaller, yarı değerli, hatta değerli taşlar kullanılabilmektedir.

Kompozit malzemelerde matris olarak dokuma cam elyafı, kumaş, kâğıt vs. ve takviye olarak epoksi reçine, polyester reçine kullanılabildiği gibi stabilize edilmiş ahşap da kullanılmaktadır.

Micarta, kâğıt micarta ve G10, reçine ile ıslatılmış olan matris malzemelerinin preslenmesi ile yapılır. G10 olarak adlandırılan kompozit malzemede matris olarak dokuma cam elyafı kullanılır. Micarta adı verilen malzemede matris olarak kanvas, denim vs. kumaş kullanılır. Kağıt mikartada da adından da anlaşılabileceği gibi matris olarak kâğıt kullanılmaktadır.

Ahşap; vakum, yüksek basınç ve ahşabın geçirgenliğinden yararlanarak ahşaba takviye malzemesinin emdirilmesiyle başka bir deyişle emprenye edilmesiyle stabilize edilir. Bu işlem özellikle düşük yoğunluklu ya da çürük ahşaba sağlamlık kazandırarak bıçak sapı olacak özelliği kazandırır. Desenleri güzel hatta kusurlarından dolayı eşsiz olan ancak doğal haliyle dayanıksız olan ahşap bu şekilde pahalı bir sap malzemesine dönüşür. Ahşabın stabilizasyonu ahşabın sudan etkilenmemesini de sağlar.

Deri ile ağaç kabuğu, bıçağın kuyruğuna balçaktan sonra dizilmek ve uçta yer alan kabza başı (ya da pul) ile sıkıştırılmak suretiyle sapı oluştururlar.

Sapın kısımları:

Baş, bıçağın sap üzerinde bulunan, sapı tutan elin dışında kalan aksi ucudur. Kıvrık ya da geniş olması durumunda bıçağın (ya da kılıcın) elden fırlamasını önleme işlevine sahip olduğu gibi ağır olmasıyla da ağırlık merkezinin yerini iyileştirmeye yarar.

Boyun, sapın tutuş sırasında avuç içinde kalan kısmıdır.

İp deliği, sapın baş kısmında olan, bıçağın elden fırlamasını, kaybolmasını önleyen ipin geçirildiği deliktir.

Balçak

Balçak, sapın kesici ağza en yakın noktasında yer alan, çoğunlukla metalden yapılmış olan parçadır. İşlevi sapı ve elleri korumaktır.

Balçaklar, tek ya da çift tırnaklı olabileceği gibi tırnaksız da olabilir. Tırnaklar, balçağın üzerinde olabilecek iki çıkıntıdan her birinin adıdır. Tırnaklar sapı tutan elin ileri doğru kaymasını engellerler.

Balçaklar tek parça ya da her bir yanak üzerinde iki parça olabilirler.

Balçaklar geçme olabileceği gibi lehimle, perçinle, vidayla tutturulmuş olabilir.

Kılıf

Kılıf, bıçağın kabıdır. Kılıf, bıçağın hem taşıyısının hem de bıçağın kendisinin zarar görmeden taşınmasını sağlar. Çoğunlukla kemer vb. kuşama takılabilecek biçimde tasarlanır. Bıçakların aksine kılıçlar için kılıf kelimesi yerine kın kelimesi kullanılır.

"Kılıç kınını kesmez." deyişinde olduğu gibi iyi bir kılıf da bıçak tarafından kesilmeyecek şekilde tasarlanır.

Kılıflar deri, kydex, ahşap, pirinç, gümüş ya da plastik olabilir.

Deri kılıf yapımında dikiş, perçin ve yapıştırma gibi birleştirme yöntemleri tercih edilir. Derinin biçimlendirmesi derinin (çok zaman ıslatılarak) özel deri izleme kalemleri ile izlenmesi ve kalıplanması ile olur.

Kydex belli sıcaklığa çıkarıldıktan sonra kalıplanarak biçimlendirilir, perçin ya da vida ile birleştirilir.

Ahşap, namluyu saracak biçiminde oyulur ve çok parça ise birleştirilir ve sonra ya yapıştırılıp boyanır ya da sonra ince metal (gümüş, pirinç vb.) levha ya da etrafına dikilen bir deri ile kaplanır.

Dış bağlantılar

Bıçaksanatı Forumu - Bıçak yapımı hakkında bir forum 14 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Bicaksanati Forumu - Micarta yapımı 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Joe Talmadge, What is a Blood Groove For? 11 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.