Ayrılık Çeşmesi
Ayrılık Çeşmesi (Ahmed Ağa Çeşmesi ve Söğütlü Çeşme olarak da biinir), İstanbul'un Kadıköy ilçesi Rasimpaşa mahallesi sınırları içinde kalan tarihî bir meydan çeşmesidir.
.jpg) Ayrılık Çeşmesi (Temmuz 2019) | |
 | |
| Diğer ad(lar) | Ahmed Ağa Çeşmesi |
|---|---|
| Genel bilgiler | |
| Mimari tarz | Klasik Osmanlı mimarisi |
| Konum | Kadıköy, İstanbul, Türkiye |
| Koordinatlar | 40°59′54″K 29°01′48″D / 40.99833°K 29.03000°D |
| Yaptıran | Gazanfer Ağa |
| Tamamlanma | 17. yüzyıl |
Geçmişte surre alaylarının, doğu yönüne sefere çıkan Osmanlı ordusunun ve kervanların uğurlandığı Haydarpaşa çayırının kıyısında idi. Küfeki taşından yapılmıştır.
Konumu
değiştirBüyük Karacaahmet Mezarlığı’nın İbrâhim Ağa Camii civarındaki ucundadır.
Geçmişi
değiştirÇeşmenin inşa ediliği tarihine ilişkin kesin bir bilgi olmamakla birlikte 17. yüzyılın başında Kapı Ağası Gazanfer Ağa tarafından[1] bir namazgâh ile birlikte yaptırıldığı sanılmaktadır. Sade bir yapı olan çeşme, İstanbul'un sosyal yaşamında önemli bir rol oynamıştır.
Osmanlı ordusunun doğu yönünde sefere çıkarken toplanma ve uğurlanma yeri olan Haydarpaşa Çayırınının kıyısında bulunmakta idi. Ordu, ilk defa 1638'de IV. Murat'ın Bağdat Seferi sırasında Haydarpaşa Çayırı'nda devlet erkânı ve İstanbul halkı tarafından uğurlanmış ve buradan başlayan yol Bağdat Caddesi adını almıştı. Ayrılık Çeşmesi, ordunun sefere uğurlandığı Bağdat Caddesi'nin başlangıcı idi.[2] Anadolu vilayetlerine tayin edilen paşaların görkemli uğurlama törenleri, hac ziyareti için Topkapı Sarayı'ndan yola çıkan surre alayları da buradan uğurlanırdı.
Şehirden ayrılan kafileler son olarak buradan uğurlandığı ve uğurlayıcılar buradan ayrıldığı için çeşmeye, Ayrılık Çeşmesi denmiştir.[3] Ayrılık Çeşmesi, adını alt başında bulunduğu ve içinde pek çok tarihî şahsiyetin mezarının yer aldığı Ayrılık Çeşmesi Mezarlığı'na vermiştir.[4] Mezarlık da adını Ayrılıkçeşme Sokağı'na ve içinde bulunduğu semte vermiştir.[5] Marmaray projesi ve M4 hattı dâhilinde inşa edilen tren ve metro istasyonları da Ayrılık Çeşmesi olarak adlandırılıştır.
Çeşme, en son 1930'larda kullanıldı, 1940'larda toprağa gömüldü.[6] 1980'li yıllarda yol seviyesi indiridi, böylece çeşme açığa çıkarıldı.
Onarımlar
değiştirÇeşme üzerindeki kitabelerden çeşmenin 1741 yılında Kapı Ağası Ahmet Ağa ve 1921-1922 yıllarında 5. Mehmet’in torunu Dürriye Sultan tarafından olmak üzere iki kez tamir ettirildiği öğrenilmektedir.
1980 yıllında toprağa gömülü halde iken yol kotu seviyesine çıkarıldı.[7] Bölgedeki metro çalışmaları sırasında yeniden kapsamlı bir tamir gördü. Kadıköy Belediyesi 2010 yılında çeşmenin rölöve, restitüsyon ve restorasyon projelerini hazırlayıp çevresinde arkeolojik kazı yaptı. Marmaray çalışmaları sonucunda etrafında yapılan köprü, merdiven gibi tesislerin alt kotunda kalan ve yalakları tekrar kapanan çeşmenin yanındaki namazgâhın taş duvar kalıntıları ile toprak altında kalan üç yalak, kazılar ile ile gün ışığına çıkarıldı. Restorasyon, 2018'de tamamlandı.
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- ^ "Tarihi çeşme restore edildi| Haberler". Gazete Kadıköy. 17 Nisan 2018. Erişim tarihi: 25 Kasım 2024.
- ^ "Hasretin başlangıç noktası". Muzaffer Albayrak. Tarih Dergisi. Haziran 2016. 10 Ekim 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Eyice, Semavi. "Ayrılık Çeşmesi". TDV İslâm Ansiklopedisi. 11 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2024.
- ^ "Ayrılık Çeşmesi Mezarlığı". TDV İslâm Ansiklopedisi. 23 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2024.
- ^ Atılgan, Arif (5 Nisan 2016). "Ayrılık Çeşmesi Sokağı Kurtuldu mu ?". MİMDAP. 13 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2024.
- ^ Atılgan, Arif (22 Ekim 2017). "Ayrılıık Çeşmesi'nin 417 yılı". 24 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2024.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2013.