Altay aymağı (Hakasya)
Altay aymağı (Hakas Türkçesi:Алтай аймағы / Altay aymağı, Rusça: Алтайский район (Хакасия)) — Rusya Hakasya Cumhuriyetinde ilçe düzeyinde idari birim.
| Altay aymağı Алтай аймағы / Altay aymağı ( Hakas Türkçesi) | |
|---|---|
Алтайский район (Rusça) | |
 | |
.png) Bayrak _2016.jpg) Arma | |
| Ülke |  Rusya |
| Federal Birim |  Hakasya Cumhuriyeti |
| rayon | Altay aymağı |
| İdare | |
| • ilçe belediye başkanı | Vladimir Ponomarenko[1] (Пономаренко Владимир Дмитриевич) |
| Nüfus | |
| • Toplam | 25.962 |
Resmî site http://www.mo-altay.khakasnet.ru/ | |
Yönetim merkezi — Huba çar (Bozyar, Akyar) köyü.
Sözkökü
değiştir"Altay" sözü etimolojisi ile ilgili çok farklı görüşler bildirilmiştir. Aymak sözü ise Sibirya Türkleri ve Moğol toplumlarında bölge, ilçe gibi anlamlara gelir.
Tarih
değiştirSSCB döneminde Ocak 1944 tarihinde SSCB Büyük Şura başkanlığınca belediye sınırları düzenlemesiyle ilgili olarak düzenlenmiştir. Kolektif çiftliklerin yaygınlaştırılmasıyla buraya Türk olmayan bir nüfusun arttığı görülür. Bölgenin merkezi olan Huba çar (Rusça: Belıy Yar) Abakan akarsuyu kıyısında yer alır.
Coğrafya
değiştir
Altay aymağı, Abakan-Yenisey arasında Koybal bozkırında yer almaktadır. Coğrafi konum olarak Hakasya Cumhuriyetinin doğu kesimindedir. Doğu'da Yenisey akarsuyunun sağ kıyısında olup Krasnoyarsk eyaleti ile Hakasya arasındaki sınırları ayırmıştır. Batıda Abakan akarsuyu ile aymak sınırları ayrılmış, Ağban piltiri aymağı bulunur. Güneyde Pii aymağı (veya Bey aymağı), kuzeyde Hakasya'nın başkenti Abakan şehri ile sınırdır. İlçenin yüzölçümü 1736 km². Altay Cumhuriyeti ilçeleri arasında yüzölçümü yönünden 8. sıradaki idari bölgesidir. Abakan havalimanına uzaklığı 25 km'dir. Bölgenin sahası içinde Novo-Mihaylovskoye petrol ve gaz alanı[2] ve Altay gölü dolayında Altay Terapötik Çamur Kaplıcası birçok hastalığın tedavisinde faydalanılmaktadır.[3]
İdari bölünüş
değiştirAltay aymağında 19 yerleşim alanı bulunmakta olup bunlardan 9 köy idari birimdir. Kır merkezli yönetim bölgeleri:
- Arşanlar kır yerleşimi: Merkezi Arşannar köyü (Hakasça: Аршаннар аалы).3 yerleşim bölgesi vardır. Nüfusu 1795 kişidir.[4] Yüzölçümü: 28,56 km²
- Akyar (Ah şar) kır yerleşimi: merkezi Huba Çar köyü. 2 yerleşim bölgesi var.
- Izıh kır yerleşimi: Izıh (Idık) köyü. 1 yerleşim bölgesi.
- Kirovo kır yerleşimi: Kirovo köyü. 1 yerleşim bölgesi.
- Krasnopol kır yerleşimi: Krasnopol köyü. 2 yerleşim bölgesi.
- Novomihaylov kır yerleşimi: Novomihaylov köyü. 1 yerleşim bölgesi.
- Novorossi kır yerleşimi: Novorossi köyü. 5 yerleşim bölgesi.
- Oçur kır yerleşimi: Oçur köyü. 2 yerleşim bölgesi.
- Kök haydaği kır yerleşimi: Kök haydaği köyü. 1 yerleşim bölgesi.
Nüfus
değiştirSon nüfus durumuna göre 25 962 kişi[5] (2015 yılı)
- Etnik yapı
İlçede nüfusun karışık olduğu görülür. Türk gruplarından Hakas Türkleri, Slav gruplarından Ruslar, Ukraynalılar bulunur. Ermeni ve Azeri nüfusları da vardır.
Ekonomi
değiştirİlçede başlıca ekonomik uğraş olarak tarımı sayabiliriz. Maden yataklarında en çok kömür çıkarılır. Kömür zengini bir bölgedir.
Toplum Sağlığı
değiştir
Yöredeki Türk toplumunun ahlaki değerlerinin yüksek oluşu, doğal besinlerle beslenmeleri hastalıkları büyük oranda düşük seviyede tutar. 1940'lı yıllarda ilk sağlık merkezleri kurulur.
Ulaşım
değiştirBölgede Abakan-Sayanagorsk ve Abakan-Bey arası otoyol vardır.
Turizm
değiştir
Türk Boyları Tarihi'nin günümüze uzantılarını araştırmak isteyen araştırmacılar için Hakasların yaşantısı, kültürü, dili, sözlü tarihleri turizm çekiciliğidir. Yörede bozulmamış tabiatı ile insan bedenini onarıcı etkiye sahiptir. Izıh köyü dolayında tarihi-kültürel abideler bulunur. Izıh Çaatas (yenitaş) adlı kurgan (mezan höyüğü), Oçur köyündedir. Oy ve Oçur taş stelleri görülür.
Ayrıca bakınız
değiştir- Hakaslar: Türk ırkını oluşturan bir toplum.
- Hakasya Cumhuriyeti: Hakas denilen Türk kökenli kişilerin öz yurtları.
Kaynakça
değiştir- ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2015.
- ^ Hakasya Cumhuriyeti Ansiklopedisi - Энциклопедия Республики Хакасия : [ 2 ciltte.] / Правительство Респ. Хакасия ; [baş redak. совет.: В. А. Кузьмин (пред.) и др.]. - Абакан : Поликор, 2007. Т. 1 : [А - Н]. - 2007. - 430, [2] с. : ил., портр. - Библиогр. в конце слов. ст. - s. 37.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2015.
- ^ Nüfus http://www.gks.ru/free_doc/doc_2015/bul_dr/mun_obr2015.rar 14 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Faydalı çalışmalar
değiştir- Энциклопедия Республики Хакасия: [в 2 т.] / Правительство Респ. Хакасия; [науч.-ред. совет.: В. А. Кузьмин (пред.) и др.]. — Абакан: Поликор, 2007. Т. 1 : [А — Н]. — 2007. — 430, [2] с.: ил., портр. — Библиогр. в конце слов. ст. — С. 36.
- Решение Совета депутатов муниципального образования Алтайский район от 14.10.2004 N 55 «О МУНИЦИПАЛЬНОМ ГЕРБЕ»
- Cсылки на сайты https://archive.today/20130417002030/http://www.mo-altay.khakasnet.ru/ Официальный сайт администрации Алтайского района http://belcrb.mz19.ru/org/ 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Сайт Районной больница http://biblio.sxhost.ru/ 11 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. сайт Хакасской Республиканской Детская Библиотеки
Dış bağlantılar
değiştir- Altay aymağının resmi sayfası
- https://khakas.er.ru/ 13 Ağustos 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- http://www.bankgorodov.ru/region/raion.php?id=356 28 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Turistik harita 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Foto
değiştir-
Çaatas (Yenitaş)