Aiolis
Aiolis, Batı Anadolu'nun kabaca kuzey bölgesinin antik adı.
Yerleşim
değiştir
Gediz Nehri kuzeyinden Bakırçay güneyine uzanan bölgedir. Doğusu Yunt Dağları ve Dumanlı Dağ, batıda ise Çandarlı Körfezi ile sınırlanır. Ayrıca Midilli Adası da bölgenin sınırlarına girer.[1] Herodotos, 12 adet Aiol kenti sayar: Kyme, Larissa, Neonteikhıs, Temnos, Killa, Notion, Aigiroessa, Pitane, Aigai, Myrina, Grynaion, Smyrna. Bu kentlerin, MÖ 1050 yılı civarında Yunanistan'dan bölgeye gelen Aioller tarafından kurulduğu söylenmektedir. Aigai, Aiolis bölgesindeki bir kentin adıdır. Aiolis diye bir kent yoktur.Aiolis antik bölge yerleşimi kuzeyde Biga ve Misya doğu sınırı Lidya,güney sınırı İyonya ile bölge yerleşimlerine komşudur.[2]
Tarihçe
değiştirCoğrafya
değiştirBölge coğrafi konum olarak Adramyttenos Kolpos (Edremit Körfezi) ve güneye doğru İzmir körfezine kadar uzanan sahil şeridini içine almaktadır. Aeol halkının MÖ 1. binin başından itibaren Yunanistan'dan göç ettiği bilinmektedir. Özellikler Teselya ve Boeotia'dan gelmişlerdir. Geldiklerinde Ege'deki bütün körfezler boştur. Önce Lesbos adasına, sonra Troas bölgesine, daha sonra Smyrna körfezine, daha sonra Smyrna'nın güneyine yerleşmişlerdir. Smyrna'da önce Aeoller daha sonra Dorların etkisiyle gelen İonlar yaşamıştır. MÖ 8. Yüzyılın 2.yarısında birleşerek dinsel yönü ağır basan bir federasyon kurmuşlardır.[3]
Herodotos’a göre, Aeollerin kentleri
değiştirAntik Grek tarihçi Herodot, Kyme (Aliağa-Nemrut Koyu), Larissa (Buruncuk Köyü [?]), Neontheikhos (Yanık köy), Temnos (Görece-Kayacık Tepesi), Killa, Notian (Ahmetbeyli), Aigiroessa, Pitane (Çandarlı), Aigai (Nemrutkale), Myrina (Aliağa-Kalabaktepe), Gryneion (Yenişakran) ve Smyrna (İzmir) olmak üzere on iki kentten söz etmektedir.[4] On ikinci kent olan Smyrna'yı İonlar konfederasyondan ayırmışlardı.[5] Bu kentlerin dışında 5 tane Lesbos'ta, 1 tane Tenedos'ta, bir tanede 100 adalar denilen adalarda Aeol kentleri vardır. 11 Aeolis'in başkenti Kyme'dir. Bu yerleşim Aelois kentlerinin en büyüğüdür.[6] Aeolis, MÖ 700'de Smyrna kenti kendisinden ayrıldıktan hemen sonra, önce Lydia krallığının daha sonrasında da Pers egemenliğinin altına girmiştir. Pers-Yunan Savaşı sırasında Pers tarafını tutmuştur. MÖ 478 yılında Attika - Delos deniz birliğine üye olmuştur. MÖ 5. Yüzyılda Sparta'ya yenilmiş ve 342'de Makedonyalılarla anlaşma yapmıştır. Aeolis federasyonu, MÖ 281'de Selevkos idaresine, MÖ 261-221 yılları arasında Pergamon Krallığı idaresine girmiştir. MS 17 ve 105 depremleri büyük hasara yol açmış ve kıyı kentleri harap olmuştur.[3]
Aiolis kentleri
değiştir- Kyme
- Larissa
- Aigai
- Neon Teikhos
- Temnos
- Killa
- Edremit
- Kyme
- Pitane (Antik kent)
Kaynakça
değiştir- ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2012.
- ^ "Mysıa Coğrafya ve Kentler". Araştırmaa yazısı.Tekin Gün. Mootol,Kültür Sanat.Eylül 2014. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b Yüksel, Ece (2012). 17.yy Sonu,18.yy ortası ve 19.yy başındayabancı seyyahların gözünden batı Anadolu antik kentleri (PDF). Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. s. 9. 6 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Eylül 2021.
- ^ Oğuz Tekin (1998) Eski Yunan Tarihi, İletişim Yayınları (2. Bas), s.39
- ^ Herodot 1.1 49; Herodotos, Herodot Tarihi, (Çev: M.Ökmen, Azra Erhat), Remzi Kitabevi, İstanbul,1983, s.149.
- ^ Herodotos, a.g.e., s.151.