Aile içi şiddet

Aile içi şiddet, bir aile üyesinin; diğer üyesi veya eski üyesine karşı fiziksel ya da psikolojik olarak hükmetme ya da zarar vermesidir.

Fiziksel istismar ve çocuk istismarı; aile içi şiddetinin de bir parçası olabilir. Ancak çocuklara karşı yapılan şiddet eylemleri, çocuk istismarı altında incelenir. Her ne kadar göz ardı edilse de; fiziksel ve cinsel şiddet istismarlarının %90'ı aile bireyleri tarafından yapılmaktadır.^[1]

Çeşitli ülkelerde aile içi şiddete bakış açısı oldukça değişiktir. Birçok toplum ve dini inanışlar arasında da farklılıklar bulunmaktadır.

Dünyada

Amerika Birleşik Devletleri'nde aile içi şiddette mağdur %35 oranında erkektir; ancak büyük çoğunluğu şikayette bulunmazlar.^[2] İngiltere'de ise bu rakam %16.6 civarındadır.^[3] Amerika'da mahkemeye intikal etmiş şiddet eylemlerinin %95'i kadınlara karşıdır.^[4]

Birçok çağdaş toplumda; aile içi şiddet fiziksel seviyede ise kriminal bir suç olarak değerlendirilir. Ekonomik, duygusal, zihinsel, sosyal ve ruhsal baskıların karşılığı olarak da yüksek tazminat bedelleri ödemeye mahkûm edilirler.

1992'de Avrupa Birliği'nde yapılan araştırmaya göre; her 4 kadından 1'i hayatları süresince en az bir kez aile içi şiddetle karşılaştığını söylemiştir.

Türkiye'de

Avrupa Birliği standartlarına göre her 7500 kadına bir sığınma evi kurulması mecbur tutulmuşken; Türkiye'de toplam dokuz kadının sığınma evi vardır. Bu da ortalama 3 milyon kadına bir sığınma evinin düştüğünü gösterir. SODEV araştırmasına göre; mevcut sığınma evleri de güç koşullar altında çalışmaktadır. Belediyeler ise; açılan birçok sığınma evini kapatmıştır.^[5]

Bu vesile ile Türk Kadınlar Birliği, Türk Anneler Derneği, Çağdaş Eğitim Vakfı, AÇEV, Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği, Kadın Emeğini Değerlendirme Vakfı, Türkiye Aile Sağlığı ve Planlama Vakfı, Roteryenler, Lions ve Soroptimistler gibi dernekler Türkiye'de mağdur kadınlara yardım etmeye çalışmaktadırlar.

T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumunun 1995'te yaptığı araştırma doğrultunda; aile içi şiddete uğrayanların %80'i yapacak fazla bir şey olmayacağına inanır. İlkkaracan'ın 2000 yılında yaptığı araştırmaya göre de; Türkiye'nin doğu ve güneydoğu'sunda kadınların %50.8'sinin rızaları olmadan evlendirildiğini söylemiştir.^[6]

4320 Sayılı Ailenin Korunmasına Dair Kanun

14 Ocak 1998 tarihinde kabul edilen 4320 sayılı kanun aile içi şiddete karşı Türkiye'de aile şiddeti mağdurları için yazılmıştır. Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk 75 yılında ise benzeri bir kanun varolmamıştır, mevcut olan kanun da aile şiddeti mağdurları tarafından genelde bilinmemektedir.

Bu kanuna göre; aile şiddetinde mağdur olanın Cumhuriyet Başsavcılığına bildirmesi ve Sulh Hukuk Hakimi'nin kabulu doğrultusunda kusurlu eş hakkında kanunumuza göre sırasıyla şu işlemlere başvurulur:

Diğer eşe veya çocuklara veya aynı çatı altında yaşayan diğer aile bireylerine karşı şiddete veya korkuya yönelik davranışlarda bulunmaması,
Müşterek evden uzaklaştırılarak bu evin diğer eşe ve varsa çocuklara tahsisi ile diğer eş ve çocukların oturmakta olduğu eve veya iş yerlerine yaklaşmaması,
Diğer eşin, çocukların veya aynı çatı altında yaşayan diğer aile bireylerinin eşyalarına zarar vermemesi,
Diğer eşi, çocukları veya aynı çatı altında yaşan aile bireylerini iletişim vasıtalarıyla rahatsız etmemesi,
Varsa silah ve benzeri araçlarını zabıtaya teslim etmesi,
Alkollü veya uyuşturucu herhangi bir madde kullanılmış olarak ortak konuta gelmemesi veya ortak konutta bu maddeleri kullanmaması.^[7]

Aile içi şiddeti mağduru 6 ay daha eşiyle beraber yaşaması önerilir ve bu 6 ay içerisinde durum değişmezse tutuklanacağı eşine iletilir.

Ancak; eşin şiddeti tekrarlaması halinde, mağdur tekrar Cumhuriyet Başsavcılığı'na başvurur; ve Sulh Ceza Mahkemesi'nce kamu davası açılır. Bu durumda da eş 3 ila 6 ay arasında hapis cezası ile cezalandırılır, 3005 sayılı Meşhut Suçların Muhakeme Usulü Kanunu'na göre de; çoğu zaman bu suç para cezasına çevrilir.

İstanbul Barosu Kadın Hakları Uygulama Merkezi; mevcut kadınların aile içi şiddeti mağdurlarını korumadığını; aksine ölümlerine sebebiyet verecek şekilde uluslararası standartlardan uzak olduğunu iletmiş; birçok kez kanunun geliştirilmesi ve değişmesi için başvurularda bulunmuştur.^[8]

Benzeri girişimlerde bulunan İzmir Barosu Kadın Hakları Danışma ve Uygulama Merkezi ise; baro tarafından kapatılmıştır.

Avrupa Birliği ile uyum süreci içerisinde; Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu yardımı ile aile içi şiddeti hakkında niteliksel ve niceliksel araştırmalar yapılacaktır ve Ulusal Eylem Planı geliştirilecektir. Bu proje; Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu ile yapılacak ve Kasım 2006'da başlaması öngörülmektedir. 4320 sayılı kanun ile sonuçlanan son Başbakanlık araştırması 1995 yılında yapılmıştır.^[9]

Şiddet sadece dayak şekli değildir. Tehdit, zorlama, hapsetme, cinsel şiddet ve psikolojik baskı şekillerinden biridir. Şiddet ailelere büyük zarar verebilir ve ruhsal, fiziksel acılara yol açabilir. Şiddetin anlayışla karşılanması söz konusu olamaz. Avusturya'da şiddet cezayı gerektiren bir suçtur. Birçok ülkede son yıllarda şiddetten korunma yasaları çoğalmıştır. Mayıs 1997'de yürürlüğe giren "Şiddetten korunma yasası" şiddete maruz kalan kişilerin şiddeti uygulayanı derhal konuttan uzaklaştırma ve para cezası yoluyla korunmasını sağlamaktadır.^[10]

Aile içi şiddetin sebepleri

Aile içi şiddet, başlıca üç başlık altında incelenir. Sosyal, Psikolojik ve Biyolojik olarak da incelenebilecek bu kategoriler; tam açıklaması ile Fakirlik (Sosyal), Güç ve Kontrol isteği(Psikolojik) ve Biyolojik (Alkol ve Uyuşturucu) başlıklarında incelenebilir.

Zenginler ailelerden farklı olarak

Ekonomik güçlük çeken ailelerde, diğer ailelere nazaran çok daha fazla aile içi şiddeti gerçekleşmektedir.
Fakirliğin getirdiği sosyoekonomik sorunlar doğrultusunda; birey tepkisini ailesine karşı göstermektedir.
Fakir ailelerde yokluğun verdiği eksiklik nedeniyle iç çatışmalar yaşanmaktadır.
Fakir ailelerin çocukları zengin olan ailelerin çocuklarıyla ve onların sahip oldukları imkânlarla yüz yüze gelince bir eksiklik hissetmektedirler ve bunu da ailelerine yansıtmaktadırlar ve giderek saldırgan tutum sergilemektedirler.
Fakirlik nedeniyle okulunu bitiremeyen bireyler bilinçsiz ve cahil kalabilmektedir bu nedenle yanlış yollara sapmaktadırlar, araştırmalar sonucu şiddetin en çok eğitimden yoksun kalmış aileler ve onlar tarafından yetiştirilmiş bireylerce sergilendiği saptanmıştır.

Güç ve kontrol

Toplumsal bakış açısı doğrultusunda, erkeğin egemen olmasını öngören toplumların alışkanlıklarında ve geleneklerinde kadınlar mağdur durumdadır. Bunun dini ve kültürel boyutları da mevcuttur; ancak erkeğin aile reisi görevini üstlenmesi ve bunu hor görmesidir.
Aile içerisinde her bireyin eşit görevlere dağılmaması ve güç sahibi olanların mantıksal olarak bunu kaldıramaması.^[11]

Alkol ve uyuşturucu

Uluslararası araştırmalar doğrultusunda; alkolik ve uyuşturucu bağımlısı olan bireylerin %25'e yakını aile içinde şiddet uygulamaktadır.^[12]
Bazı kurumlar tüm kötü alışkanlıkları (kumar vb.) bu kategori içerisine ekler.

Kaynakça

^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Aralık 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2006.
^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 7 Kasım 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Kasım 2006.
^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Kasım 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2006.
^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2006.
^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2006.
^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2006.
^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Aralık 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2006.
^ "Aile İçi Şiddet ve 4320 Sayılı Kanun". www.turkhukuksitesi.com. 23 Kasım 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2020.
^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Ekim 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2006.
^ "Uzaklaştırma Kararı Nasıl Alınır?". Av. Arb. Esra Nur Aydemir. 19 Eylül 2021. 24 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2021.
^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 14 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Kasım 2006.
^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2006.

Dış bağlantılar

[1] "Arşivlenmiş kopya". 9 Aralık 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2006.

[2] "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 7 Kasım 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Kasım 2006.

[3] "Arşivlenmiş kopya". 16 Kasım 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2006.

[4] "Arşivlenmiş kopya". 21 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2006.

[5] "Arşivlenmiş kopya". 9 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2006.

[6] "Arşivlenmiş kopya". 12 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2006.

[7] "Arşivlenmiş kopya". 9 Aralık 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2006.

[8] "Aile İçi Şiddet ve 4320 Sayılı Kanun". www.turkhukuksitesi.com. 23 Kasım 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2020.

[9] "Arşivlenmiş kopya". 5 Ekim 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2006.

[10] "Uzaklaştırma Kararı Nasıl Alınır?". Av. Arb. Esra Nur Aydemir. 19 Eylül 2021. 24 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2021.

[11] "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 14 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Kasım 2006.

[12] "Arşivlenmiş kopya". 30 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2006.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]