Âşıkpaşazâde

Aşıkpaşazade Derviş Ahmet Âşıkî (1400(?), Elvan Çelebi, Mecitözü, Amasya - 1484(?)), Vefai dervişi ve Osmanlı tarihçisi. Asıl adı Derviş Ahmed ve mahlası Aşıkî'dir. Fakat büyük dedesi Âşık Paşa olduğu için "Aşıkpaşazade" adıyla anılmaktadır.

Hayatı

Tevârîh-i Âl-i Osman'ın ilk üç sayfasının üst üste görünümü

Hayatı hakkındaki bilgiler sadece yazmış olduğu tarihte belirtilmiştir ve elimizde hayatına dair başka bilgi bulunmamaktadır. Yazdığına göre yaklaşık 1400 yılında Amasya sancağının Mecitözü ilçesinin Elvan Çelebi köyünde bir Vefai tarikatı tekkesi şeyhi olan babasının evinde doğdu.^[1]

Küçük yaşlarını tekkede geçirip burada eğitim aldı. Sonra çok gezip gününün tanınmış kişileri ile tanıştı. Bir müddet Geyve'de Yahşi Fakih'in yanında kaldı. Osmanlı Devleti'nin 1402'den 1413'e kadar süren Fetret Devri'nde bazı önemli olaylara şahit oldu. II. Murad devrinde Düzmece Mustafa İsyanı'nı şahsen yaşadı.^[1]

Sonra Konya'ya gidip orada Sadreddin Konevi Zaviyesi'nde yaşayıp Şeyh Abdüllatif el-Kudsi'ye müridlik yaptı. 1437'de Hicaz'a hacca gitti. Hacdan dönüşte bir müddet Mısır'ı ziyaret etti.^[1]

Sonra Balkanlara dönerek Üsküp'te Paşa Yiğitoğlu İshak Bey himayesinde yaşadı. Bu sırada II. Murad'ın Balkanlarda yaptığı bazı askeri seferlere katılıp ondan şahsen iltifat gördü. 1457'de II. Mehmed'in şehzadeleri Mustafa ve Beyazid'ın sünnet şenliklerine katılmak için Edirne'ye çağrıldı. Sultan ona iltifatlar ve ihsanlar bahşetti. 1469-70'te kızı Rabia'yı müridi Şeyh Seyyid Vilayet ile evlendirdi. Hayatının sonuna doğru ünlü tarihi olan Âşıkpaşazâde Tarihi olarak bilinen Tevarih-i Al-i Osman adlı tarihi yazmaya başladı. 1484'te yaşı 85'e vardığında bu tarihi bitirdi. Büyük olasılıkla bu tarihten hemen sonra öldü.^[1]

Kaynakça

^ ^a ^b ^c ^d Özcan, Abdülkadir (1999) Yaşamlarıyla ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi C.1 s.261-262 İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. ISBN 975-0800710

Konuyla ilgili yayınlar

Özcan, Abdülkadir (1991). "Âşıkpaşazâde". TDV İslâm Ansiklopedisi. 4. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 6-7. Erişim tarihi: 30 Nisan 2021.
Köprülü, Mehmet Fuat "Âşık Paşa-zâde", İslam Ansiklopedisi, C.I. s.706-709, İstanbul
Ülkütaşır, Mehmet Şakir (1941-1948) "Âşıkpaşazâde", Eşref Edip [Fergan] (ed), İslam-Türk Ansiklopedisi, C.I. s.600-602, İstanbul
Taeschner, Franz (1960), "ʿĀshik-Pasha-Zāde" H.A.R. Gibb (ed.) The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Leiden, C.1 s.699 (İngilizce)

[özcan-1] Özcan, Abdülkadir (1999) Yaşamlarıyla ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi C.1 s.261-262 İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. ISBN 975-0800710

[1]