Ağ pazarlama

Ağ pazarlama veya çok katlı pazarlama, (İngilizce: Network marketing) şirketlerin kendi imkânları yerine bireylere imkân sağlayarak ürünlerini pazarlama yöntemidir.

Ürün, direkt olarak alıcıya ulaşır. Ülke, bölge distribütörleri, dağıtıcılar, toptancılar araya girmediğinden sadece ürün satışına vesile olan kişi kâr sahibi olur. Ağ pazarlama, klasik geniş çaplı ticaretin aksine insanların kazanmak adına organize olmasını sağlamaktadır. Ekonomistlere göre^{[kaynak belirtilmeli]} ağ pazarlama sayesinde gelecek 50 yılda dünya üzerinde çok daha fazla gelir ve refah sahibi insan olacaktır. Klasik ticaretin aksine, ağ pazarlama ile kazanç her bireye emeği karşılığında eşit olarak dağıtılmaktadır. Ağ pazarlamanın birçok çeşidi bulunmaktadır. Bunlardan bazıları 5 seviye, bazıları 3 seviye bazıları da 10 seviye alt katmana kadar komisyon dağıtımı şeklinde değişir. Bazı ağ pazarlama sistemlerinde "binary", yani sağ ve sol dengeli katlamalı kazanç sistemi ele alınmıştır.

Piramit sistemlerden farkı

Doğrudan Satış Derneği'ne göre ağ pazarlamayı piramit sistemlerden ayıran 3 temel ilke bulunmaktadır.^[1]

Doğrudan satışın temel amacı, pazarlama maliyetlerini düşürmek ve tüketiciye en hızlı şekilde ulaşmaktır. Bunun için başlama maliyeti düşük olmalıdır. Başlama maliyetinin yüksek olduğu oluşumlar piramit sisteme işaret etmektedir.
Ürünler göstermelik olmamalıdır. Ağ pazarlama adını kullanarak göstermelik ürünler satılıyorsa, tüketicilerin dikkat etmesi gerekmektedir. Buradaki temel kriter "Eğer bu ürün bana kazanç sağlamasaydı yine de alır mıydım?" olmalıdır.
Ürünler tüketiciye satılmalıdır. Eğer işe giriş için satın alınması gereken bir ürünse, yine şüpheyle yaklaşılmalıdır.

Dava durumları ve çeşitli sorunlar

Ağ pazarlama modelini kullanan şirketler sık sık eleştiri ve dava konusu olmuştur. Ağ pazarlama şirketlerine karşı yasal iddialar aşağıdaki gibidir^[2]

Klasik piramit şemalarına benzerlikleri
Ürün veya hizmetlerin rekabet karşıtı fiyat sabitlenmesi
Muvazaa ve ağ pazarlama şirketi ile birkaç bireysel katılımcı arasında başkalarının zararına gizli tazminat paketlerinin oluşturulduğu arka oda anlaşmalarında şantaj
Yüksek ilk giriş maliyetleri (pazarlama seti ve ilk ürünler için).
Gerçek satışlardan ziyade başkalarının işe alınmasına vurgu (özellikle katılımcı olmayanlara yapılan satışlar)
Üyeleri şirketin ürünlerini satın almaya ve kullanmaya teşvik etmek.
Kişisel ilişkilerin hem satış hem de işe alım hedefleri olarak kullanılması.
Karmaşık ve abartılı tazminat planları.
Sahte ürün iddiaları (herhangi bir zemine sahip olmayan, uydurmaca ürün özellikleri)
Ağ pazarlama iş modelini işleten şirketlerin veya önde gelen distribütörlerin, büyük paralarını katılımcının katıldığı kongrelerden, eğitim etkinliklerinden ve reklam materyallerinden kazandıkları bilinmektedir
Bazı grupların üyelerinin coşkusunu ve bağlılığını artırmak için kullandıkları Kült benzeri teknikler.^[3]^[4]

Dini görüşler

İslamiyet

Suudi Arabistan'ın Bilimsel Araştırmalar Daimi Komitesi ve Ifta dahil olmak üzere birçok İslam hukukçusu ve dini organ, ağ pazarlama ticaretini yasaklanmış (haram) olarak görmüştür. Ağ pazarlama ticaretinin başkalarını katılmaya kandırmayı içerdiğini ve işlemin hem Riba hem de gharar ile benzerlik gösterdiğini iddia ediyorlar.^[5]^[6]

Kaynakça

^ "TÜKETİCİ KÖŞESİ". Doğrudan Satış Derneği. 13 Ağustos 2012. 15 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2015.
^ "Multi-level marketing - Wikipedia". 5 Mart 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2022.
^ "What's Wrong With Multi-Level Marketing?". www.vandruff.com. 15 Ağustos 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2022.
^ "multi-level marketing (a.k.a. network marketing & referral marketing) - The Skeptic's Dictionary - Skepdic.com". www.skepdic.com. 2 Şubat 1999 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2022.
^ Abdul-Rahman, Muhammad Saed (21 Ekim 2004). İslam: Sorular ve Cevaplar - Hukuk ve İslami Kararlar: İşlemler - Bölüm 7 (İngilizce). MSA Publication Limited. ISBN 978-1-86179-461-1. 31 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2022.
^ "İslam hukukunda ağ pazarlamasının hükümleri - Bengalce - Muhammed Manjur Elahi" (Bengali). 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2022.

Pazarlama ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[1] "TÜKETİCİ KÖŞESİ". Doğrudan Satış Derneği. 13 Ağustos 2012. 15 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2015.

[2] "Multi-level marketing - Wikipedia". 5 Mart 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2022.

[3] "What's Wrong With Multi-Level Marketing?". www.vandruff.com. 15 Ağustos 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2022.

[4] "multi-level marketing (a.k.a. network marketing & referral marketing) - The Skeptic's Dictionary - Skepdic.com". www.skepdic.com. 2 Şubat 1999 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2022.

[5] Abdul-Rahman, Muhammad Saed (21 Ekim 2004). İslam: Sorular ve Cevaplar - Hukuk ve İslami Kararlar: İşlemler - Bölüm 7 (İngilizce). MSA Publication Limited. ISBN 978-1-86179-461-1. 31 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2022.

[6] "İslam hukukunda ağ pazarlamasının hükümleri - Bengalce - Muhammed Manjur Elahi" (Bengali). 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2022.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]