Şalva Eliava
Şalva Zuraboviç Eliava (Gürcüce: შალვა ელიავა; Rusça: Ша́лва Зура́бович Элиа́ва) (30 Eylül 1883; Ganiri, Gürcistan, Rus İmparatorluğu – 3 Aralık 1937) Megrel kökenli Gürcü Eski Bolşevik, Orta Asya ve Kafkasya'nın Sovyetleştirilmesinde önemli katkılarda bulunmuş Sovyet devlet adamı. Josef Stalin’in 1936-1938 yılları arasındaki Büyük Temizlik operasyonlarının kurbanlarından biri olmuştur.
| Şalva Zuraboviç Eliava Gürcüce: შალვა ელიავა Rusça: Ша́лва Зура́бович Элиа́ва | |
|---|---|
| |
| Gürcistan SSC Başbakanı | |
| Görev süresi Ocak 1923 - Haziran 1927 | |
| Yerine geldiği | Sergey Kavtaradze |
| Yerine gelen | Lavrenty Kartvelişvili |
| Transkafkasya SFSC Başbakanı | |
| Görev süresi 9 Haziran 1927 - 29 Ocak 1931 | |
| Yerine geldiği | Mamia Orakhelaşvili |
| Yerine gelen | Mamia Orakhelaşvili |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 30 Eylül 1883 Ganiri, Gürcistan, Rus İmparatorluğu |
| Ölüm | 3 Aralık 1937 (54 yaşında) SSCB |
| Vatandaşlığı | SSCB |
| Partisi | Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi Sovyetler Birliği Komünist Partisi |
| Bitirdiği okul | Kutaisi Klasik Lisesi Sankt-Peterburg Devlet Üniversitesi |
| Mesleği | Diplomat, siyasetçi |
Hayatı
değiştirEliava, Batı Gürcistan'dan soylu ama fakir bir ailede 1883 yılında dünyaya geldi.
Kutaisi Klasik Lisesi'nden mezun olduktan sonra 1903 yılında Sankt-Peterburg Devlet Üniversitesi'nde hukuk eğitimine başladı, ancak öğrenci protestolarına karıştığı için okuldan atıldı. 1904 yılında Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi'ne üye oldu ve Bolşevik kanatta yerini aldı. Tiflis ve Kutaisi'deki 1905 Rus Devrimi ayaklanmalarına katıldı. 1911 yılında Olonets Valiliğine sürüldü. Sankt-Peterburg'a taşındı ve 1915'te Vologda'ya gönderilene kadar Pravda gazetesinde çalıştı.
1917 Rus Devrimi'nin patlak vermesinin ardından, Vologda Ispolkom'a ("Yürütme Komitesi") başkanlık etti ve Aralık 1918'de Moskova'ya taşındı.
1919'da Rus İç Savaşı sırasında Türkistan cephesine gönderildi ve Revkom'un ("Devrim Komitesi") bir üyesi olarak, bölgede Sovyet iktidarının kurulmasına yardımcı oldu.
Bolşeviklerle Türklerin ilk ilişki kurma girişimlerinde İttihat ve Terakki Fırkası’nın İstanbul’daki yeraltı teşkilatı olarak görev yapan Karakol Cemiyeti'nin rolü önemlidir. Karakol Cemiyeti liderlerinden Kara Vasıf 1919 Ekim-Kasım aylarında Bolşevik hükûmetinin temsilcisi Shalva Eliava ile İstanbul’da görüşmelerde bulunmuştu. Ali Fuat Cebesoy görüşen kişinin Shalva Eliava olduğunu söylemekteyse[1] de, Yerasimos görüşülen kişinin Shalva Eliava olmadığından bahseder, ona göre görüşülen kişi Albay İlyaçef olmalıdır.[2][3]
1920 yılında Türkiye ve İran'da Sovyet Rusya'nın tam yetkili temsilcisi görevine getirildi.
Grigol Konstantinoviç Orconikidze, Efrem Eşba ve Nestor Lakoba ile birlikte Abhaz Devrimci Komitesi içinde yer almış ve SSCB'nin 16 kurucu devletinden biri olan Abhazya SSC'ni 31 Mart 1921 tarihinde ilan edilmesinde hazır bulunmuştur.[4]
13 Ekim 1921 tarihli Türkiye ile Ermenistan, Azerbaycan ve Gürcistan arasında yapılan ve Türkiye’nin doğu sınırının da kesinleşmesini sağlayan Kars Antlaşması'nın imza edenleri arasında Gürcistan Savunma Bakanı unvanıyla yer almıştır.[5][6]
Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı İşgali ile sonuçlanan Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti ile gerçekleştirilen savaş sırasında Rusya Komünist Partisi'nin Kafkasya bürosunun bir üyesi ve bir yandan da Gürcistan Revkom'un bir üyesiydi. Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin yıkılmasından sonra Ocak 1923'ten Haziran 1927'ye kadar Eliava, Gürcistan SSC hükûmetine Deniz ve Askeri Halk Komiseri oldu. Gürcistan SSC Halk Komiserleri Konseyi Başkanı olarak Sovyet Gürcistan hükûmetinin başında bulundu. Aynı zamanda, 1927-1930 yılları arasında Transkafkasya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti Halk Komiserleri Konseyi Başkanı olarak görev yaptı.
Büyük Temizlik
değiştir1930'larda Eliava, Dış Ticaret Halk Komiserliği ve Sovyetler Birliği Hafif Sanayi Halk Komiseri görevini üstlendi. Josef Stalin'in Eski Bolşevik olanlara karşı başlattığı Büyük Temizlik operasyonları sırasında tutuklandı ve 3 Aralık 1937'de idam edildi. 1956'da Sovyetler Birliği Komünist Partisi tarafından Şalva Eliava'ya onuru iade edildi.[7]
Kaynakça
değiştir- ^ Cebesoy, Ali Fuat (1955). Moskova Hatıraları. İstanbul: Vatan Neşriyatı. s. 60.
- ^ Çolak, İhsan. "Moskova Antlaşmasına Giden Yol, Milli Mücadele Dönemi TBMM Bolşevik İlişkileri". ATAM (Atatürk Araştırma Merkezi), 49. T.C. Başkanlık Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu. 16 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2017.
- ^ Yerasimos, Stefanos (1979). Türk Sovyet İlişkileri. İstanbul: Gözlem Yayınları. s. 113.
- ^ Cornell, Svante E. (2001). Small Nations and Great Powers: A Study of Ethnopolitical Conflict in the Caucasus. Routledge. s. 149. ISBN 0-7007-1162-7.
- ^ Soysal, İsmail (1983). Türkiye'nin Siyasal Antlaşmaları. I. (1920-1945). Türk Tarih Kurumu. ss. 41-47.
- ^ "Kars Antlaşması'nın tam metni". 6 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2017.
- ^ Yakovlev, Aleksander Stepanoviç. "Şalva Z. Eliava" (Rusça). Aleksander Yakovlev. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2017.
Konuyla ilgili yayınlar
değiştir- Suny, Ronald Grigor (1994). The Making of the Georgian Nation (İngilizce). Indiana University Press. ss. 214, 235, 251-2, 276, 380, 388. ISBN 0-253-20915-3.
Dış bağlantılar
değiştir
- "Шалва Зурабович Элиава (Şalva Eliava maddesi)". Bolşaya sovetskaya entsiklopediya (Büyük Sovyet Ansiklopedisi) (Rusça).
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Sergey Kavtaradze |
Gürcistan SSC Başbakanı Ocak 1923 – Haziran 1927 |
Sonra gelen: Lavrenty Kartvelişvili |
| Önce gelen: Mamia Orakhelaşvili |
Transkafkasya SFSC Başbakanı 9 Haziran 1927 - 29 Ocak 1931 |
Sonra gelen: Mamia Orakhelaşvili |