İsmâîl b. Muhammed el-Aclûnî
İsmâîl b. Muhammed el-Aclûnî ya da Ebü’l-Fida İsmail bin Muhammed bin Abdilhadi bin Abdulgani el-Cerrahî el-Aclûnî(d. 1676, İrbit, Amman [H. 1087][1] - 1749, Şam), Hadis alanında adını duyurmuş Arap âlim ve bilim insanı. Cerrâhî nisbesini soyunun meşhur sahabi Ebû Ubeyde bin Cerrah'a ulaşmasından dolayı almıştır.
Ebü’l-Fida İsmail bin Muhammed bin Abdilhadi bin Abdulgani el-Cerrahî el-Aclûnî | |
|---|---|
| Doğum | 1676 Aclun, İrbit [günümüzde Ürdün] |
| Ölüm | 1749 Şam |
| Milliyet | Arap |
| Kariyeri | |
| Dalı | Hadis, Tefsir, Fıkıh, Arap dili, Matematik, Usul, Mantık |
| Doktora danışmanı |
|
Aclûnî'nin en önemli eseri olan Keşfü'l-Hafâ, uydurma hadisleri – hadis iliminde bunlara mevzu hadis denmekte – ve hadis zannedilen sözleri topladığı için çokça tartışılmıştır.
Aclûnî, küçük yaşlarındayken hâfız olmuş, 13 yaşındayken Şam'a gitmiş ve bu şehirde yetişmiştir.[2] Hadis, fıkıh, tefsir, Arapça, matematik, usul ve mantık gibi bilim dallarında tahsil yapan Acluni'nin, Şam'da ders aldığı başlıca hocaları şöyledir: Şeyh Ebu’l Mevâhib, Muhammed el Kâmilî ed Dımeşkî, İlyas el-Kürdî ed-Dımeşkî, Abdülganî en-Nablûsî ed-Dımeşkî, Yunus el-Mısrî, Abdurrahman el-Mücled ed-Dımeşkî, Abdürrahim el-Kâbilî el-Hindî, Ahmed el-Gazzî ed-Dimeşkî, İsmail Hâik, Nureddin ed-Desukî ed-Dimeşkî, Osman el-Kattân ed-Dimeşkî, Osman eş-Şeyh Şum'a ed-Dimeşkî, Abdülkadir et-Tağlibî el-Hanbelî, Abdülcelil Ebi’l-Mevahib, Abdullah el-Aclûnî.
Aclûnî, 1706 yılında İstanbul’a gitmiş, bir sene sonra Osmanlı Devleti tarafından daha önce ders aldığı hocası Yunus el-Mısri’nin vefatından boşalan Şam Emevi Camii müderrisliğine tayin edilmiştir. Vefatına kadar kırk yılı aşkın bir müddetle bu görevi yürütmüştür.
Aclûnî'nin Şam dışında yer alan bölgelerdeki ders aldığı hocalar ise Muhammed Halil el-Makdisî, Muhammed Şemsüddin el-Hanefî er-Remlî, Abdullah bin Sâlim el-Mekkî el-Basrî, Tacüddin el-Kal'î, Muhammed eş-Şehîrî, Muhammed el-Velîdî, Muhammed el-Mekkî, Yunus ed-Demirtâşî el-Mısrî el-Mekkî, Ebu Tâhur el-Kûrânî el-Medeni, Ebu’l Hasan es-Sindî el-Medeni, Muhammed bin Abdirrasûl el-Berzencî el-Hüseynî el-Medeni, Ahmed en-Neclî el-Mekkî ve Ayasofya Cami'nde imamlık yapmış olan Süleyman bin Ahmed er-Rumî'dir.
Aclûnî, Şafiî fıkhı konusunda uzman olup ayrıca şiir ve edebiyata da ilgi gösterdiği yazdığı şiirlerden anlaşılmaktadır. 1749’da (H. 1162) Şam'da ölmüştür.[3]
Eserleri
değiştir
|
başlamıştır. Ancak müellifin vefatı sebebiyle “Kitabü't-tefsir”de kalmştır. Sekiz cildi tamamlanmştır.
|
Kaynakça
değiştir- ^ Bostan, İdris, “Aclûn mad.”, DİA, T.D.V. Yay., İstanbul 1988, s. 326.
- ^ Muradî, Silkü’d Dürer, I, 260.
- ^ Murâdî, Silkü’d-Dürer, I, 259; Bağdatlı İsmail Paşa, Hediyyetü’l Arifin, I, 220-221; Ziriklî, el A'lâm, I, 325;Yıldırım, Ali, “Aclûnî mad.”, DİA, I, 327.
- ^ Ayrıca eserin Atrıca Riyad Üniversitesi (el-Mektebetü’l-Abbâiyye bi’l-Basra, c/138, h. 1150 mukabele ile takyid edilmiş, h.1151), Diyarbakır (b/1767, 74 sayfa), Âşır Efendi (4/37, 64-114 sayfa, h. 1209), Dârü’l-Mesnevî (63, 68 sayfa), Dârüs’s-Saddam (S 8699, 137, h. 1210) ve el-Hizânetü’t-Teymûriyye (Mustalah 60, h. 1152) yazmaları bulunmaktadır. (Zirikli, el-Alam, I, 325; Karabulut Ali – Karabulut, Ahmet, Mu’cemü’t-Târihi’t-Türâsi’l-İslâmî, I, 673.)