İsa Mesih'in Son Zaman Azizler Kilisesi
İsa Mesih'in Son Zaman Azizler Kilisesi (İngilizce: The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints), yaygın bilinen adıyla LDS Kilisesi veya Mormon Kilisesi, Son Zaman Azizler hareketinin en büyük kilisesidir. Joseph Smith tarafından İkinci Büyük Uyanış sırasında kurulan kilisenin merkezi Salt Lake City, Utah'da bulunmakta olup, dünya çapında cemaatler kurmuş ve tapınaklar inşa etmiştir. Kiliseye göre, 2023 itibariyle dünya genelinde 17,2 milyon üyesi bulunmaktadır, bunların 6,8 milyonu Amerika Birleşik Devletleri'nde yaşamaktadır.[1] Kilise ayrıca, 99.000'den fazla gönüllü misyoner ve 350 tapınak olduğunu bildirmektedir.[2]
| İsa Mesih'in Son Zaman Azizler Kilisesi | |
|---|---|
| The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints | |
 | |
| Kuruluş | 6 Nisan 1830) |
| Kurucu | Joseph Smith |
| Tür | Kilise |
| Odak | Mormonluk |
| Merkez | Salt Lake City, Utah |
| Hizmet bölgesi | 176 ülke/bölge |
| Üyeler | 16.313.735 (2018) |
| Kilise başkanı | Russell M. Nelson |
| Resmî site | churchofjesuschrist.org |
Kilise, 1830 yılında Joseph Smith tarafından Batı New York'ta, Mesih'in Kilisesi olarak kurulmuştur. Smith'in liderliğinde kilisenin merkezi sırasıyla Ohio, Missouri ve Illinois'ye taşınmıştır. Smith'in 1844'teki ölümünün ardından yaşanan taht kavgası sonrasında, takipçilerinin çoğu Brigham Young'a katılmış ve kilise şu anki merkezi olan Salt Lake City'ye taşınmıştır. Young ve halefleri, kilisenin büyümesini sürdürmüş, önce Batı dağları bölgesine, daha sonra ise ulusal ve uluslararası bir organizasyona dönüşmesini sağlamıştır. Kilise tarih boyunca eleştirilere maruz kalmıştır. Modern eleştiriler arasında kilisenin tarihsel iddiaları, azınlıklara yönelik tutumu ve mali işleri bulunmaktadır. Kilisenin çok eşlilik uygulaması, 1890 yılında kısıtlanmış ve 1904'te tamamen kaldırılmıştır.[3]
Kilise'nin teolojisi Restorasyonist ve Teslis'in reddi; kilise, İsa Mesih'e inanmayı ve O'nun insanlık adına yaptığı kefaretle kurtuluş doktrinini kabul ederek güçlü bir şekilde Hristiyan olarak tanımlanır.[4] Kilise genellikle büyük Hristiyan mezhepleri arasında sayılmakta olup, bazı Katolikler, ana akım Protestanlar ve Evanjelikler, kiliseyi ana akım Hristiyanlıktan farklı ve ayrı bir din olarak kabul etmektedir.[5] Kilise, Kitâb-ı Mukaddes, Mormon Kitabı, Öğreti ve Antlaşmalar Kitabı ve Çok Değerli İnci kitaplarını kutsal yazılarından sayar. Kutsal Kitap dışında, kilise üyelerinin Tanrı tarafından Joseph Smith'e vahyedildiğine inandığı materyallerin çoğu, kaybolmuş bölümleri olduğu düşünülen Kutsal Kitap metinleri ve eski peygamberler tarafından yazıldığı kabul edilen diğer eserleri içermektedir, bunlar arasında Mormon Kitabı da yer alır. Üyeler, kilisenin cinsel saflık, sağlık, Oruç ve Şabat gözlemine ilişkin yasalarına uyarlar ve gelirlerinin onda birini kiliseye vergi olarak bağışlarlar. Kilise, üyelerinin Tanrı ile ahitler yapmalarını sağlayan törenleri öğretir, bunlar arasında vaftiz, onay, kutsal emanet, rahiplik ataması, bağış ve kutsal evlilik yer alır.
Kilise üyeleri, Son Zaman Azizleri veya yaygın olarak Mormonlar olarak bilinir, kilise başkanının modern zamanlarda bir "peygamber, gözcü ve vahiyci" olduğuna inanır ve İsa Mesih'in, Baba Tanrı'nın yönlendirmesi altında, kiliseyi yönettiği ve iradesini ortaya koyarak rahiplik anahtarlarını başkana devrettiğine inanırlar. Başkan, bölgelerden stake'lere ve mahallelere kadar inen hiyerarşik yapıyı yönetir. Kilise, yerel ve bölgesel seviyelerde gönüllü bir ruhbaniye sahiptir; mahalleler, piskoposlar tarafından yönetilir. Erkek üyeler, kilisenin standartlarına uygun yaşamaları koşuluyla rahipliğe atanabilirler. Kadınlar rahipliğe atanmaz ancak bazı kilise organizasyonlarında liderlik rollerinde bulunurlar.[6] Hem erkekler hem de kadınlar misyoner olarak görev yapabilirler. Kilise, dünya çapında misyonerlik yapmak ve insani hizmetler yürütmek için büyük bir misyonerlik programı sürdürmektedir. Kilise ayrıca misyonerlik faaliyetlerinden bağımsız olarak insani projelere fon sağlar ve katılır.[7]
Peygamberlik
değiştir
Kilise'de peygamberlik kavramı çok önemli bir yer tutmaktadır.
"Benim huzurumda bütün kutsallıkla yürürken, ona peygambere gönderilen ve onun size vereceği sözlerin ve emirlerin hepsine uyacaksınız; çünkü onun sözlerini büyük bir sabırla ve imanla, aynı benim ağzımdan çıkmış gibi kabul edeceksiniz." ayetleri çerçevesinde kilise üyeleri peygamberlik makamına gereken saygıyı ve bağlılığı göstermeye çalışırlar. Şu anki peygamber Russell M. Nelson'dır ve aynı zamanda İsa Mesih'in Son Zaman Azizleri Kilisesi'nin 17. başkanıdır.
Mormonların bir diğer dikkat çekici özelliği de aile kavramına verdikleri değerdir. Kilise'de yalnızca tek eşli evliliğe izin verilir ve evlilik öncesi İffet Yasası tutulması gereklidir.
Mormonların bir diğer takip ettiği kural da Bilgelik Sözü'dür. Bilgelik Sözü uyarınca sağlıklı yaşama önem veren Mormonlar; alkol, kahve, çay gibi kafein içeren içecekler ile tütün ürünleri ve benzeri bağımlılık yapıcı maddeleri kullanmazlar.
Her pazar günü ibadet amacıyla kilisede toplanan Mormonlar pazar gününü Şabat günü sayarak bu günün kutsallığına uygun davranmaya dikkat ederler.
Bugün Kilise'nin 16,5 milyondan fazla[8] üyesi bulunmaktadır.
"Gerçek Kilise"nin nitelikleri
değiştir
Mormonlara göre gerçek kilise bazı niteliklere sahip olmalıdır.[9] Onlara göre bu niteliklere sahip olmayan bir kilisenin Tanrı'dan olması beklenemez.
1. Kilise'yi kuran Mesih'tir. (Efeslilere 4:11-14)
2. Gerçek Kilise İsa Mesih'in adını taşımalıdır. (Efeslilere 5:23)
3. Gerçek Kilise'nin temeli Havariler ve Peygamberler'den olmalıdır. (Efeslilere 2:19-20)
4. Gerçek Kilise'nin yapısı Mesih'in kurduğu Kilise'nin yapısıyla aynı olmalıdır. (Efeslilere 4:11-14)
5. Gerçek Kilise ilahi yetkisi olduğunu iddia etmelidir. (İbranilere 4:4-10)
6. Gerçek Kilise'de maaşlı rahipler olmamalıdır. (Elçilerin İşleri 20:33-34; Yuhanna 10:11-13)
7. Gerçek Kilise suya daldırarak vaftiz etmelidir. (Matta 3:13-16)
8. Gerçek Kilise Kutsal Ruh Armağanını elleri baş üzerine koyarak bağışlamalıdır. (Elçilerin İşleri 8:14-17)
9. Gerçek Kilise Tanrı'nın gücüyle hastaları iyileştirmelidir. (Markos 3:14-15)
10. Gerçek Kilise Tanrı'nın ve İsa'nın birbirlerinden ayrı, iki farklı kişi olduğunu öğretmelidir. (Yuhanna 17:11; 20:17)
11. Gerçek Kilise Tanrı'nın ve İsa'nın et ve kemikten bedenleri olduğunu öğretmelidir. (Luka 23:36-39; Elçilerin İşleri 1:9-11)
12. Kilise'de görev alanlar Tanrı tarafından çağrılmalıdır. (İbranilere 4:4; Çıkış 28:1; 40:13-16)
13. Gerçek Kilise Tanrı'dan vahiy aldığını iddia etmelidir. (Amos 3:7)
14. Gerçek Kilise misyoner bir kilise olmalıdır. (Matta 28:19-20)
15. Gerçek Kilise Tanrı'nın geri getirdiği bir kilise olmalıdır. (Elçilerin İşleri 3:19-20)
16. Gerçek Kilise ölüler için vaftiz uygulamalıdır. (1 Korintoslulara 15:16-29)
17. "Onları meyvelerinden tanıyacaksınız." (Matta 7:20)
Kilise'nin iman maddeleri
değiştirKilise'nin inançları İman Maddeleri dedikleri 13 temel maddeden oluşur. Bunlar:
1. Biz Ebedi Baba Tanrı'ya, O'nun Oğlu İsa Mesih’e ve Kutsal Ruh'a inanıyoruz.
2. Biz insanların Adem'in itaatsizliğinden dolayı değil, kendi günahları için cezalandırılacağına inanıyoruz.
3. Biz bütün insanların Mesih’in kefareti aracılığıyla, Sevindirici Haber'in yasalarına ve kutsal törenlerine uyarak kurtulabileceğine inanıyoruz.
4. Biz Sevindirici Haber'in ilk ilkelerinin ve kutsal törenlerinin şunlar olduğuna inanıyoruz: Birincisi Rab İsa Mesih'e İman; ikincisi Tövbe; üçüncüsü günahların bağışlanması için suya daldırılarak yapılan Vaftiz; dördüncüsü Kutsal Ruh armağanının ellerin baş üzerine konularak verilmesi.
5. Biz bir kimsenin Sevindirici Haberi vaaz etmesi ve ona ait kutsal törenleri uygulaması için, Tanrı tarafından peygamberlik sözü aracılığıyla göreve çağrılması gerektiğine ve yetkili kişiler tarafından ellerin baş üzerine konularak atanması gerektiğine inanıyoruz.
6. Biz İlk Kilise'de var olan, yani havariler, peygamberler, önderler, öğretmenler, müjdeciler ve diğer şahıslardan oluşan organizasyonun aynısına inanıyoruz.
7. Biz dil, peygamberlik sözü, vahiy, görümler, iyileştirme, dillerin tercümesi armağanlarına ve diğer armağanlara inanıyoruz.
8. Biz Kutsal Kitap'ın doğru tercüme edildiği kadar Tanrı’nın sözü olduğuna inanıyoruz; biz ayrıca Mormon Kitabı'nın da Tanrı'nın sözü olduğuna inanıyoruz.
9. Biz Tanrı'nın vahiy etmiş olduğu, halen vahiy etmekte olduğu her şeye ve O'nun kendi Krallığı hakkında daha birçok büyük ve önemli şeyleri vahiy edeceğine inanıyoruz.
10. Biz İsrail’in tam olarak bir araya toplanacağına ve On Oymak’ın geri geleceğine, Siyon'un (Yeni Yeruşalim'in) Amerika kıtası üzerinde kurulacağına, Mesih'in şahsen yeryüzünde hüküm süreceğine ve yeryüzünün yenileneceğine ve cennetsel görkemine kavuşacağına inanıyoruz.
11. Biz Her Şeye Gücü Yeten Tanrı'ya kendi vicdanımızın sesine göre ibadet edebilme ayrıcalığımızın olduğunu ve tüm insanlara da aynı ayrıcalığın tanınmasına izin verilmesini savunuyoruz; bırakın insanlar nasıl istiyorlarsa, istedikleri yerde, istedikleri şeye ibadet etsinler.
12. Biz krallara, başkanlara, hükümdarlara ve yargıçlara bağlı olup yasalara uymamız gerektiğine, yasalara saygı gösterip onları desteklememiz gerektiğine inanıyoruz.
13. Biz dürüst olmaya, doğru olmaya, iffetli olmaya, hayırsever olmaya, erdemli olmaya ve herkese iyilik yapmamız gerektiğine inanıyoruz; gerçekten Pavlus'un öğütlerine uyduğumuzu söyleyebiliriz---Biz her şeye inanır, her şeyi umut ederiz; birçok şeye dayandık ve her şeye dayanabilmeyi umut ediyoruz. Eğer erdemli ve güzel olan veya hayranlık uyandıran ya da övgüye değer bir şey varsa, biz bu şeylerin peşinden koşarız.
(Joseph Smith, Jr.)
Ayrıca bakınız
değiştirDış bağlantılar
değiştir- lds.org16 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Resmî Sayfası
- Mormon.org31 Aralık 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Resmî Sayfası
- lds.org-Türkçe27 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Türkçe Resmî Sayfası
- Türk vatandaşı Mormonların hazırladığı bir blog5 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Mormonum.org1 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça
değiştir- ^ "Statistics and Church Facts | Total Church Membership". newsroom.churchofjesuschrist.org (İngilizce). 28 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2024.
- ^ "2023 Statistical Report of the Church of Jesus Christ". newsroom.churchofjesuschrist.org (İngilizce). 6 Nisan 2024. 6 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2024.
- ^ "The Mormon Church officially renounces polygamy | September 25, 1890". HISTORY (İngilizce). 7 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2024.
- ^ "BBC - Religions - Mormon: Salvation and Atonement". www.bbc.co.uk (İngilizce). 18 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2024.
- ^ Kennedy, John W. (1 Şubat 2004). "Winning them softly". Christianity Today (İngilizce). 13 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2024.
- ^ "Mormons | Encyclopedia.com". www.encyclopedia.com. 16 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2024.
- ^ "What in the world is the LDS Church doing to help those in need?". The Salt Lake Tribune (İngilizce). 18 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2024.
- ^ "Nisan 2015 Genel Konferansı için 2014 istatistik raporu - Mormonnewsroom.org". 5 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2016.
- ^ "Gerçek Kilise'nin Nitelikleri". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2013.