Evrim Ağacı
Evrim Ağacı (İngilizce: Tree of Evolution), Çağrı Mert Bakırcı öncülüğünde, 5 Kasım 2010'da ODTÜ "Biyoloji ve Genetik Kulübü" üyeleri tarafından kurulmuş bir kuruluş.[1] Kurucuları arasında Babür Erdem ve Güngör Budak bulunmaktadır. Evrim Ağacı'nın erken dönemlerinde, gelişimini sağlamasında ODTÜ'lü öğrenciler ve akademisyenler rol aldı. Günümüzde merkezi Teksas'ta bulunan ve Türkçe konuşan insanlara çok yönlü yayınlar yapan bir popüler bilim firmasıdır. 2023 yılı itibarıyla yöneticileri arasında Ashlee Lane Bakırcı-Taylor ve teknik işler sorumlusu Eyüp Can Akman bulunmaktadır.
| Evrim Ağacı | |
|---|---|
| Slogan | Karanlığı bilimle fethet! |
| Kuruluş | 5 Kasım 2010) |
| Kurucu |
|
| Kuruluş yeri | Ankara, Türkiye |
| Tür | Popüler bilim kuruluşu |
| Yasal statü | Özel |
| Merkez | Teksas, Amerika Birleşik Devletleri |
| İdari sorumlu | Çağrı Mert Bakırcı |
| Yayım dilleri | Türkçe (çoğunluk) İngilizce (azınlık) |
| Resmî site | evrimagaci.org |
Alexa sıralamasına göre resmî internet sitesi olan evrimagaci.org Türkiye'nin internet üzerinde en çok ziyaret edilen web siteleri arasında yer almıştır.[2] Çalışmaları, Avrupa Evrimsel Biyoloji Cemiyeti tarafından aralıklarla maddi ve akademik olarak desteklenmektedir.[3]
Evrim Ağacı, Türkiye'de 1 Haziran 2016 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından 2015-44893 marka numarasıyla tescil edilmiştir. 23 Şubat 2018 itibarıyla, Amerika Birleşik Devletleri'nin Teksas eyaletinde "Tree of Evolution" markası ve firması olarak çalışmalarını sürdürmektedir.
Tarihçe
değiştirEvrim Ağacı'nın temelleri, Eylül 2010 ayında yapılan bir ODTÜ Biyoloji ve Genetik Topluluğu (BİYOGEN) haftalık toplantısı sırasında atılmıştır. Toplantıda, ilk defa BİYOGEN'e katılım gösteren Çağrı Mert Bakırcı; dönemin Yönetim Kurulu Başkanı'na yeni bir evrimsel biyoloji oluşumu kurma fikrini anlatmış, olumlu geri dönüş almıştır. Bu olumlu dönüşler üzerine, kısa sürede proje hayata geçirilmeye karar verilmiş ve Evrim Kuramı ile özellikle ilgilenmek isteyebilecek kişiler, Bakırcı ile bir araya gelmiştir. Bu süreçte Babür Erdem ve Güngör Budak ile tanışan Bakırcı, kısa sürede geniş bir yol haritası çizmiş ve ekibin diğer muhtemel bireyleriyle beyin fırtınası yaparak oluşumun vizyonu, misyonu, içeriği ve planlarıyla ilgili gerekli kararları almıştır. Bir bilim ve aydınlanma hareketi olarak ilerlemesine karar verilen grubun ismi olacak olan “Evrim Ağacı”, birkaç günlük düşünme ve tartışma süreci sonrasında Erdem tarafından tavsiye edilmiş ve kısa sürede kabul edilmiştir. Bunun üzerine, Bakırcı önderliğinde düzenlenen ilk toplantısıyla Evrim Ağacı, 5 Kasım 2010 günü ODTÜ, Ankara'da resmen kurulmuştur.[4] Ekip, Facebook'un ilk kurulduğu sıralarda oluşturduğu Facebook sayfası ile yayın yapmaya başlamıştır. 4 Nisan 2012'de Avrupa Evrimsel Biyoloji Cemiyeti (ESEB) tarafından ilk defa maddi ve akademik olarak desteklenmeye başlamıştır.[5] Ekip 11 Aralık 2012 tarihinde Evrimagaci.org adı altında resmî sitelerini açmıştır. O tarihten beridir Evrim Ağacı'nın tüm veri tabanı resmî internet sitesi üzerinde depolanmakta ve Facebook, Twitter, Instagram gibi sosyal medya hesapları üzerinden resmi bir şekilde yayımlanmaktadır.[6] Evrim Ağacı'nın logosu ise 16 Şubat 2015'te, Serhat Seykan tarafından tasarlanmıştır.[7]
Çalışmalar
değiştirEtkinlikler
değiştirEvrim Ağacı'nın gerçekleştirdiği etkinlikler arasında seminerler, konferanslar, kurslar, paneller ve akademik programlar bulunmaktadır. "Türkiye Evrimle Tanışıyor (TET)" etkinlikleri Ankara, İstanbul, İzmir başta olmak üzere Bursa[8] ve Eskişehir gibi illerde düzenlenmiştir. Ekip, bu illerdeki üniversite ve liselerde çeşitli seminerler düzenlemiş, düzenlenen seminerlere konuşmacılar göndermiştir. Ayrıca çeşitli bilim insanları ve bilim oluşumlarıyla röportajlar yapmıştır. Evrim Ağacı, ODTÜ Biyoloji ve Genetik Topluluğu ile birlikte Türkiye'nin en uzun süredir devam eden ve en çok katılımcılı evrimsel biyoloji etkinliği olan ODTÜ Aykut Kence Evrim Konferansını düzenlemiştir. Etkinlik her yıl yerli, yabancı akademisyen, öğrenci ve vatandaşların katılımı ile düzenlenmişti. Düzenlenen bu etknliklere Douglas Futuyma, Kenneth Miller ve Andrew Berry gibi evrimsel biyologlar katılmıştır.[kaynak belirtilmeli] Evrim Ağacı'nın doğrudan katılım gösterdiği veya düzenlediği etkinlikler arasında, Richard Dawkins Vakfı'ndan Sean Faircloth'un katılımıyla düzenlenen I. Özgür Düşünce ve Sekülerizm Konferansı, ODTÜ'deki bilim topluluklarının katılımıyla düzenlenen "ODTÜ Bilim Günleri" ile birlikte, "ODTÜ Sinirbilim Günleri" ve "ODTÜ Biyokimya Konferansı" gibi diğer etkinlikler de bulunmaktadır. Evrim Ağacı, kuruluşundan bu yana ODTÜ'de bilim semineri de düzenlemiştir.
Dijital içerikler
değiştirKuruluşun resmî internet sitesinde, evrimsel biyoloji başta olmak üzere, çeşitli modern bilim dallarına ait, temel düzeyden akademik düzeye kadar değişen bir ölçekte kavramsal tanımlama, akademik örnekleme ve kuramsal analiz yayınlar yer alır. İnternet sitesinde; makale arşivi, bilim sözlüğü ve dijital öğrenme platformu olarak tasarlanan "EA Akademi" adlı proje yer almaktadır.[kaynak belirtilmeli] Evrim Ağacı, NASA APOD (Günün Astronomi Görseli) platformunun resmî Türkiye temsilcisidir. Sitenin APOD sayfasında, günlük olarak yayımlanan APOD içeriklerinin Türkçe çevirileri paylaşılmaktadır. 23 Eylül 2023 tarihi itibari ile 703 NASA APOD içeriğini Türkçeye çevirmişlerdir. Çeviri editoryal denetim ekibinde; Evrim Ağacı yayın ekibinden Çağrı Mert Bakırcı, Çınar Civan, Eda Alparslan ve NASA APOD ekibinden Ögetay Kayalı bulunmaktadır.[9]
Basılı içerikler
değiştirEvrim Ağacı bünyesinde yayınlanan ilk yazılı eser, 1 Ocak 2014 tarihinde Evrensel Basım Yayın tarafından basılan ve Çağrı Mert Bakırcı tarafından yazılan "Evrim Kuramı ve Mekanizmaları: Evrimin Temelleri ve Nasıl İşlediği Üzerine" isimli kitaptır. Ergi Deniz Özsoy önsözüyle yayınlanan ve Londra Kitap Fuarı'nda da satışa sunulan kitap, Şubat 2020 itibarıyla 11 baskı yapmıştır. Kitap, çok sayıda eleştirmen tarafından[kim?] olumlu bir şekilde eleştirilmiş ve övülmüştür.[10][11][12] Evrim Ağacı'nın ikinci kitabı olan "Evrenin Karanlığında Evrimin Işığı: Modern Bilimlerin Bütünleştirici Harcı Evrime İnterdisipliner Bir Bakış" ise 5 Mayıs 2017'de EOS İletişim tarafından Muaf Kitap etiketiyle basılmıştır. Kitapta 9 ayrı bilim insanı[kim?], bilimin farklı dallarının evrim ile olan ilişkisini ele almış, evrimin bu sahalara yaptıkları katkılardan ve bu sahalarda yapılan çalışmaların evrimsel biyoloji üzerindeki etkisinden söz etmişlerdir.[kaynak belirtilmeli] Evrim Ağacı'nın üçüncü kitabı olan "Şüphecinin El Kitabı: Bilgi Çağında Gerçeği Bulmak", Arsel Berkat Acar ve Çağrı Mert Bakırcı tarafından kaleme alınmıştır.[13] Kitap, bilimsel şüphecilik ile ilgili teorik bir altyapıya ek olarak, popüler sahtebilim iddialarına, mitlere ve komplo teorilerine şüpheci bir yaklaşım sergilemektedir.[kaynak belirtilmeli] Evrim Ağacı'nın uzun dönem basılı yayınları arasında, 50 sayı boyunca BirGün Gazetesi'nde yayınlanan bilim sayfası[14] ile Bilim ve Ütopya Dergisi'nde yayınlanan Evrim Ağacı yazıları bulunmaktadır.[kaynak belirtilmeli] Ekip bunların haricinde, Bilim ve Gelecek Dergisi,[15] BilimsoL,[16] Doğu Batı Dergisi, Düşünbil Dergisi,[17] Evrensel Gazetesi,[18][19][20] Genç Hayat,[21][22] Evrimin Gıdası, Fikir Bilim Dergisi, Löpçük Dergisi gibi diğer basılı yayın organlarıyla da aralıklarla iş birliği yapmıştır.
Video İçerikler
değiştirEvrim Ağacı video içeriklerini YouTube kanalı üzerinden ilk olarak 21 Temmuz 2011'de yayınlamaya başlamıştır. Evrim Ağacı'nın 2017 yılında başlattığı "Canlı Bilim" isimli canlı yayın serisi, Dünya'nın dört bir tarafında akademik araştırmalarını sürdüren Türk bilim insanlarını YouTube kanalları üzerinde ağırlamaktadır.[kaynak belirtilmeli] Yayın serisine bugüne kadar İstanbul Teknik Üniversitesi'nden Celal Şengör, Cambridge Üniversitesi'nden Mete Atatüre, Hacettepe Üniversitesi'nden Ergi Deniz Özsoy, Boğaziçi Üniversitesi'nden Cem Say ve Aslı Tolun, Massachusetts Teknoloji Enstitüsü Media Lab'dan Canan Dağdeviren, Harvard Üniversitesi'nden Önder Albayram, ODTÜ ve CERN'den Bilge Demirköz, İTÜ ve CERN'den Kerem Cankoçak, astronom Ethem Derman, New York Eyalet Üniversitesi'nden Ömer Gökçümen, NASA'dan Umut Yıldız gibi isimler katılmıştır.[23] Projenin ikinci sezonunda ise Barış Özcan, Ekrem Aydıner ve Tansu Daylan gibi isimler yer almıştır.[kaynak belirtilmeli]
Akademik
değiştirEvrim Ağacı'nın yönetim kadrosundaki kişiler doktora ve/veya yüksek lisans sahibi kişilerden oluşmaktadır, diğer isimler ise üniversite mezunu veya üniversite öğrencilerinden oluşmaktadır. Evrim Ağacı, Evrim Çalışkanları oluşumundan sonra, Avrupa Evrimsel Biyoloji Cemiyeti tarafından desteklenen ilk Türk popüler bilim oluşumudur.[kaynak belirtilmeli] Ekip, Ergi Deniz Özsoy, Namık Kemal Pak, Müge Boz, Mehmet Somel, Füsun Gezgin Özer gibi evrimsel biyologlar, fizikçiler ve diğer dallardan olan bilim insanlarıyla da birçok farklı nedenle iş birliği yapmış, ortak etkinliklerde bulunmuş, ortak yazılar kaleme almış ve ortaklaşa televizyon programları yapmıştır.[24][25]
Sosyal sorumluluk projeleri
değiştirEvrim Ağacı, ALS hastalarına yönelik olarak düzenlenen Ice Bucket Challenge'ın Türkiye'ye taşınmasında büyük rol oynadığı ve Indiegogo kampanyasıyla binlerce ABD dolarının toplanmasına önayak olduğu gibi,[daha iyi kaynak gerekli][26] görme engellilere yönelik başlattığı "Sesiniz Olsun" gibi sosyal sorumluluk projeleriyle de bilinmektedir.[daha iyi kaynak gerekli]
Ekol
değiştirİstanbul Üniversitesi, Atatürk Üniversitesi ve Yıldız Teknik Üniversitesi gibi çeşitli üniversitelerde yapılan lisansüstü araştırma ve tezlerde Evrim Ağacı, internet aracılığıyla ve sosyal medya üzerinden bilim anlatıcılığı konusunda bir ekol olarak incelenmiştir.[27][daha iyi kaynak gerekli]
Eleştiriler
değiştirEvrim Ağacı'nın vejetaryenlik ve veganizm ile ilgili tutumu vegan organizasyonlar tarafından eleştirilmiştir.[28][29][30]
Kaynakça
değiştir- ^ Çağrı Mert Bakırcı (4 Eylül 2020). "Hakkımızda - Evrim Ağacı". Evrim Ağacı. 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2018.
- ^ EvrimAgaci.org 19 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Alexa.
- ^ Outreach Fund 11 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., European Society for Evolutionary Biology.
- ^ Neden Evrim Ağacı?[ölü/kırık bağlantı], Fulda's Blog
- ^ https://eseb.org/wp-content/uploads/2015/06/ESEB_outreach_Bakirci_Tree-of-Evolution-Project-Report_web1.pdf 18 Ağustos 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. [yalın URL]
- ^ https://journo.com.tr/evrim-agaci 18 Ağustos 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. [yalın URL]
- ^ Logomuz 2 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Evrim Ağacı resmî internet sitesi.
- ^ Bursalılar Evrim Ağacı'yla buluştu, Evrim'i tartıştı 18 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Halk Evleri.
- ^ Evrim Ağacı APOD Galerisi. Evrim Ağacı. (n.d.). https://evrimagaci.org/apod 21 Temmuz 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Herkes Evrim Ağacı’ndan bir dal koparsın diye... 19 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Evrensel Gazetesi.
- ^ Evrimin Mekanizmaları 15 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Cumhuriyet Gazetesi Bilim ve Teknik Eki.
- ^ "Evrim Kuramı ve Mekanizmaları 1. Baskı". Evrim Ağacı resmî internet sitesi. 15 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Sn. Osman Bahadır (Cumhuriyet Gazetesi) Eleştirisi
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2020.
- ^ Evrim Ağacı’ndan BirGün okurlarına Merhaba! 19 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., BirGün.
- ^ Bilim ve Gelecek: İsyan kontrolünde kullanılan silahlar 19 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Bilim ve Gelecek.
- ^ Türkiye’de Bir İlk: Uluslararası Evrimsel Biyoloji Öğrenci Kongresi 19 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Bilimsol.
- ^ Düşünbil Sayı 26-27 19 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Düşünbil.
- ^ Bilim, türler arası evrimi kabul etmiyor 19 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Evrensel Gazetesi.
- ^ Temiz Suya Mı İhtiyacınız Var? 19 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Evrensel Gazetesi.
- ^ Türkiye Evrimle Tanışıyor: İZMİR-3 (Evrensel Gazetesi Küpürü) 12 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Evrim Ağacı resmî internet sitesi.
- ^ İnsan Türü ve Gerçekleri Reddetme Becerisi 19 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Genç Hayat Dergisi.
- ^ Uzay Sonlu Mudur Yoksa Sonsuz Mudur, Genç Hayat Dergisi.
- ^ Evrim Ağacı'nın "Gelecek Bilimde" başlıklı canlı yayın serisinden haberdar mısınız? 28 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., T24.
- ^ Hayat TV - Evrim Ağacı Yayınları, YouTube Hayat TV.
- ^ Evrim Ağacı Bilim Seminerleri başlıyor 26 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Genç Gazete.
- ^ Indiegogo ALS MNH Derneği Bağış Kampanyası 19 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Indiegogo ALS MNH Derneği Bağış Kampanyası.
- ^ Bülent Keskin Doktora Tezi: Biyoloji Öğretmen Adaylarının Evrimle İlgili Kavram Yanılgılarının ve Biyolojik Evrim Konusunu İçeren Web Sitelerinin İncelenmesi 12 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Atatürk Üniversitesi.
- ^ Evrim Ağacı'nda bilim adı altında hayvan düşmanlığı! - Erdal Ergüler 19 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., VeHaber.
- ^ Veganlar gerçekten naveganlığa dönüyor mu? 5 Şubat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Abolisyonist Vegan Hareketi.
- ^ Doğadan ve doğaldan yana: Gaia Dergi 29 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., KaosGL.
Dış bağlantılar
değiştir- Resmî site3 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.